Gizartea
Ingurumena
Politika
Ekonomia
Kultura
Euskara
Feminismoa
Hezkuntza
Nazioartea
Iritzia
igandea 2024ko abenduaren 01ean
Ogei Urtetik Gora Ondarrabi'ko Alkate Izana
Mayatzaren lenengo egunean, eman zioten Sagarzazu' tar Franzisko Jaunari, lanari dagokion urrezko medalla. Bidezkoa deritzait, gertakizan ontaz ZERUKO ARGIAN, zer edo zer argitzea. Ortarako, Sagarzazu berarekin elkarizketa bat izan det.
Sagarzazu'tar Franzisko Jauna 1888'gn urtean jayo zan. Bost urte zituala, gurasoak, Santamaria zeritzaion osabaren menpean utzi zuten, aren lan-bidea ikasi zezan; Santamaria tallista ospetsua baizan. Bi urte osabakin Bilbon bizi izan zan. Gero Irun'go Iguaran'dar Gillermo'ren ikastolan sartu zan. Bereala dibujorako errextasun anndia erakutsi zuan. Amaika urteko mutikoskorra zala, Irun'go erriko eskoletako mutikoai zuzentzen omen zizkien beren dibujo-sayoak. Amairu urte bete zituanean Donosti'ko Altuna etxean asi zan lanean. Eskultura lanean, alegia.
Sagarzazu'tar Franzisko, gazterik ezkondu zan. Ogeita bat urtekin alegia. Bere andre Alejandragandik sei alaba izan ditu. Orain lau bizi zaizkio.
1920'gn urtean Ondarrabi' ko konzejala autatu zuten. 1927'gn urtean Alkate Jauna. Iya eztago sinisterik Sagarzazu Jaunak urte aletan egin zituan gauzak. Illeran jartzera noa: Karlos V'gn Gaztelua erosi, Jaizkibel' go mendia –irureun urte juiziotan ibilli ta gero–Ondarrabirako irabazi. Mendi au bera piñuz estali. Puntala deritzaion zatia zabaldu, itxasori pusketa bat kenduaz. Ondartza aunditu eta aurretik bide zabal eder i bat egin. Ondarrabi atzetik Mola'ren avenida deritzaion bide zabala iriki. Ondarrabitik Endaira itxasoz zubi bat antelatu eta lendabiziko arria jarri. Ondarrabi'ko ezjakintasuna izkutatzearren lau eskola berri egin eta zegoztenai garrantzi aundia eman. Ondarrabiko izkuntza gutxitzeko artu emanak igarti. Eta millako emeretzi iltzen baziran, millako zazpiraño jetxi. Erriko oiturak eta bizi modua jaso, garbitu eta zuzendu. Baita etxeak eta kaleak ere. Erabaki guzti oiek eta askosaz geiago, sei urte barru. Orregatik ezta arritzeko, alkatetzan bi urte zaramazkilla ondarrabitarrak erriko Seme Maitena ;aipatzea Alfonso XIII'gnak Isabel Katolikaren ospakia erantsi zion eta Alfonso X'gn kerbata erriko ikurriñarako iritxi zuan.
–Izan ere, lan aundiak deritzaizkit. 13 aña atsegiñak atsegabeak dakarzkite gauak eguna bezela. Zureak aundiak izan al ziran?
1942'gn urtean berriz Alkate autatu zuten. Eta kargu ortan egon zan 1958'arte. Amasei urte anetan gauza berriak egin al ditu Sagarzazu Jaunak? Bai orixe. Beste illera luzea jartzera nea:
Zezen plaza egin zuan. Abiazioko soroa Ondarrabin egiteko iritxi. Ala bera Amute'tik Gaintxerizketara egiten ari diran bide zabala. Miramar deritzaion etxea egin zuan. Goiko-Errota bere iturriakin eta Arsu'ko errota ta iturtia bakoitza 36 litro segundoko dituala, berak erosi zituan. Berenak dira Ondarrabiko loretegi ta baratz politak: parque de los cisnes, Madrid, Uranzu, Gerran erori ziran plaza, Gabiota ta abar. Berak apaindu zituan itxas aurreko murallak, baita erri sarrerakoak ere. Berak bete izan zituan arnasaz beste asrno asko, naiz puestoa aunditzea, naiz espigoia luzatzea, naiz Calvo Sotelo'ko bide zabala, naiz Naparrako Kolonias'en etxea, naiz Renfe'ko Umezurtzen etxea... Zenbat eta zenbat gauza.
Ondarrabi'tik kanpora, Sagarzazu'tar Franzisko Dipuutaua izan zan eta berari zor dizkiogu Jaizkibel'go ta Errezil'go Hostalak. Obra Sindicalen nagusi izan zanean, Gipuzkoa guztian etxe asko egin zituan: Irun'en, Mondragon'en, Eibar'en, Ordizia'n, Errenderin, Orio'n, Elgoibar'en, Deba'n, Urretxua'n ta abar.
Sagarzazu ' tar Franzisko izan zan Kortetako Prokuradoria errien izenean.
Eta bere apainlariketari begira zer esan? Bein baño geiagotan ezagutu degu bere esku yayoa lan ortan. Ez erriko bazterrak txukuntzen bakarrik. Baita beste gertaera askotan ere. Onela Guadalupeko Amabirgiña, parrokitik Jizkibel'era igo zutenean edo Irun'go Eukaristiko batzarra izan zanean edo Franko Tolosa'ra edo Donosti'ra zetorrela ta aren sarrera apaintzeko agindu ziotenean. Muguraza Jaunak ondo daki Sagarzazu'tar Franzisko'ren asmoak egokiak izan oi zirala. Orregatik bere liburu baten itz aurrea berari idatziazi zion.
Eta zer gelago? Orrelaxe galdetu nion nik oneraño eldu nintzanean. Eta onelaxe erantzu zidan:
Eta nere azkeneko itzetar berriz au esango det:
Sagarzazu 'tar Franzisko Jauna burrukalari trebea izan data, Ondarrabitar maitalea, ederzale berezia, ta euskaldun aundi bat.
Zorionak eta urte askotako
Irakurrienak
Matomo erabiliz
#1
#2
Xabier Letona Biteri
#3
#4
#5
Danele Sarriugarte Mochales
Azkenak
2024-11-30
ARGIA
2025ean “larrialdi linguistikotik indarraldirako bideari ekiteko beharra” aldarrikatu du Kontseiluak
Euskalgintzaren Kontseiluak Larrialditik indarraldira adierazpena plazaratu du Euskararen Egunaren atarian. 2025a euskararen normalizazio eta biziberritze prozesua “noranzko egokian jartzeko urtea” izango dela adierazi du. Bide horretan, lehen eginkizuntzat jo dute... [+]
Zergatik Durangora joan abenduaren 7an?
Euskalgintzaren Kontseilua hizkuntza larrialdia bizi dugula ohartarazten ari da azken astetan. Urte dezente pasa dira euskararen biziberritze-prozesuaren egoera bidegurutzean, errotondan, inpasse egoeran eta antzeko hitzekin deskribatzen hasi zenetik, hizkuntza politikek... [+]
2024-11-29
Xabier Letona Biteri
Iruñerriko hondakinak bilduko dituen Imarkoaineko gunea %33 garestitu da
Iruñerriko Mankomunitateak Imarkoaineko Hondakin Zentroaren proiektuaren aldaketa onartu zuen ostegun honetan eta, horren arabera, azpiegitura 2026ko urtarrilaren 21ean hasiko da lanean.
2024-11-29
Xabier Letona Biteri
Tuterako alkateak aurrekontuak aurkeztu ditu talde neonazi baten abestiarekin
Estirpe Imperial da talde neonazia, besteak beste ezagun egin dena erabiltzen dituen letra faxista eta arrazistengatik.
2024-11-29
Jon Torner Zabala
Zorroztasun historikoaren izenean: dragoiak bai, bikingo beltzaranak ez
2024-11-29
Axier Lopez
EAJ, PSE eta PPk mendietako gurutze katolikoak babestu nahi dituzte “euskal kultura eta ohituren parte” direlako
Gipuzkoako Batzar Nagusietako Kultura Batzordeak, EAJ, PSE eta PPren aldeko botoekin, azaroaren 22ko bilkuran erabaki du Eusko Jaurlaritzari eskatzea azter ditzala “euskal kulturan hain esanguratsuak diren” gurutzeak eta haien inguruko “ohiturak”... [+]
Boikota Israelgo datilei (eta datil horiek saltzen dituzten supermerkatuei)
Israelek gosea erabiltzen du palestinarren aurkako gerra-arma gisa, eta nekazaritza-produktuak mundu osoan merkaturatzen ditu.<
2024-11-29
Gedar
Etxebizitzarako eskubide unibertsala aldarrikatu dute Iruñean
Etxebizitza Sindikatu Sozialistak eta Harituk antolatuta, manifestazio bat izan zen ostegun arratsaldean Iruñeko Alde Zaharrean. "Etxebizitzaren negozioaren aurrean, eta hura sustatzen duten politikarien aurrean, etxebizitza eskubide unibertsalaren benetako defentsa... [+]
2024-11-29
Estitxu Eizagirre
EH Bizirik sarearen manifestazioa martxoaren 22an Gasteizen
“Indarrak batuta soilik lortuko dugu makroproiektuen oldarraldi hau gelditzea”
EH Bizirik sarea makroproiektuen aurkako plataformen elkargunea da eta martxoaren 22an manifestazio nazionala deitu du Gasteizen: "Lekuko borrokez gain, esparru zabalagoan lan egitea ezinbestekoa dela jakitun, manifestazio honek sare osoari eragiten dien puntuak izango ditu... [+]
2024-11-29
Xabier Letona Biteri
Gaindegiaren 20 urteko argazkia
Euskal Herriak biztanlerian, energian eta pobrezian gora egin du, CO2 isurketetan eta elikagaien kontsumoan behera
Hogei urte bete ditu Gaindegiak, Euskal Herriaren garapen sozial eta ekonomiko iraunkorrerako Behategiak. Horren harira, denbora horretan Euskal Herriak esparru horietan izan duen garapenaren berri ematen duen azterketa aurkeztu dute, eta datuok Europar Batasunekoekin konparatu... [+]
Eguneraketa berriak daude