Urbeltz: "Kultura Tradizionala Biltzeko Hamar Urte Besterik Ez Ditugu‘’


2021eko uztailaren 23an
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.
Juan Antonio Urbeltz, "Interfolk" taldeko partaideari elkarrizketa
«Interfolk» Taldeko Partaide Da, Eta Berriki Beterriri Buruzko Disko Bilduma Kaleratu Dute
Urbeltz: "Kultura Tradizionala Biltzeko Hamar Urte Besterik Ez Ditugu''
Juan Antonio Urbeltz,47 urteko gizon alai eta lasaia, guraso nafarreko euskaldana dugu (Erro bailarakoa), hizketarako ainako euskara gaztetan ikasitakoa. Bere bezitza osoa euskal antropologiaren ikerketari lotua izan da.
Duela gutxi, urbeltz Gipuzkoako Diputaziotik pasatu da, Kultura Zuzendari bezala, berriz ere jatorrizko lanbidea zuen Lankide Aurrezkira itzuli baino lehen. Hala eta guztiz ere, bere beneteko alorra antropologia eta folklore bilketarena izan ohi da, bertan isuri dituelarik kemen eta indarrik baliotsuena. "Argia" dantza-taldearen buru gisa gaur arte bururatu duen lana miresgarritzat jo behar litzateke.
Duela aste gutxi, eta "EIkar" diskoetxearen laguntzaz, disko-kaxa bat argitaratu du "lkerfolk" deritzon taldeak, Beterri bailarari dedikatua. Talde horreteko partaidea dugu Urbeltz, eta hori hartu dugu elkar hizketa honetarako abiapuntua.
ARGIA.–Kultura tradizionala jasatzearren eta zabaltzearren aurrera daramazuen lan horretan, zein ikuspuntutik abiatu zarete?
URBELTZ.–Guk uste dugu herri honen ahozko ondarea jasotzeko denbora gutxi geratzen zaigula, hamar urte baino gutxiago. Hau da, komunikabide modernoetatik kanpo geratutako kultur tradizioa izan duen jendea da bildu behar duguna. Duela berrogeitamar urte inguru irrati eta prentsako berriak filtratzen ziren jendearengan, baina gaur egun baino ahulagoak zirenez ez zuten masá kontzientzian hainbeste eraginik. Beraz, jende horrek 15 urte inguruko adina du, 1934an urte inguru zuten, eta beraien mundu kontzeptuala horretatik nahiko bazterrean geratzen da. Bilketa hau egitea guztiz garrantzizkoa da, beste herri batzuk ere egin dute, eta ez dugu egin behar beste horiek egin dutelako bakarrik, baizik eta desagertzear dagoelako, tradizioko kultura gabe geratu gaitezkeelako.
A.–Ahalegin horren barruan zein kultur forma bildu behar lirateke?
U.–Hor lekua izango lukete, besteak beste, ipuinak, legendak, esaerak, bertsoak, kantuak, instrumenduak, dantzetako musikak... hitz batean, dagoen guztia, denetarik, argitaratuz joateko eta herriko jendeari bere ondarea berritzultzeko asmoz.
A.–Lehen bilduma Beterriri buruz egin duzue. Zer dela eta?
U.–Diseinu geografiko bat egitea izan da gure lehen aukera, eskualde zehatz batena, Beterri adibidez, Beterriko dokumentuak bildu eta ikertuz. Dena bildu ez den arren, horixe bildu da eta argitaratu. Ez gara sartuko kontsiderazio gehiegitan, oso antigualak ala oso modernoak izanen ote diren. Beterriko zenbait jendek gordetzen duen mundu kontzeptuala da, 1982. urtean hau kantatzen zuten, gaur egun ez dakit zer kantatuko luketen. Beraz geografikoki, familia, pertsona, lekuen mailan bildu nahi izan ditugu.
A.–Zergatik aukera geografiko hori?
U.–Geografikoa ez da aukera posible bakarra. Ateratzen diren dokumentuen arabera monografikoak ere osatu litezke, zeinak oso interesgarriak izango liratekeen bai musikologo bai linguistentzat. "Haurtxo txuria", herriko euskal hiztunen ezinbesteko kantua kasu, bere hogei, hogeitamar edo berrogei bertsioekin, ala Ebro inguruko eguerritako abestien eraikidura azter dezagun, edo egin dezagun kaxa bat Euskal Herriko ezpata dantzekin edo gonbara ditzagun Europako ezpata dantzak eta kaxa bat egin musika, dokumentu eta dantza gonbaratu hoiekin. Funtsezkoa, guzti hori desagertu aurretik biltzea da.
A.–Nola izan da lanaren burutzea? Aurretik bilduta al zenuten gehiena?
U.–Urte hauetan zehar grabatzen aritu gara. Duela bi urte inguru mamitu zen projektua, baina arrazoi bat edo besteagatik atzeratuz joan da.
A.–Hamar urteko epea dugula esan duzu. Horrek ez al gaitu pesimismora eramaten?
U.–Bai. Baina data hori botatzen dugunean, ez diogu dena erabat desagertzear dagoela, baizik eta ez ditugula bildu euskaldunen mundu kontzeptualaren apenas ezer. Euskara hitzegiten jarraitzen da, baina ikusteko dago herriek izan duten dinamika mantendu eta aurrera eramaten den ala ez. ikusi behar da ea ez ote garen izaki pasiboak bilakatzen ari. Lehen gizonak erizpide bat kontserbatzen zuen, bazekien galbahetik pasatzen kanpotik zetorkiona eta bere mundu kontzeptuala eraikitzen zuen.
A.–Lan horretarako arazo nagusia zein da, jendea ala laguntza ekonomikoa?
U.–Laguntza ekonomikoarena batipat, materialen bilketarako sare on batzu sortu beharko lirateke, eta hau ez da epe laburreko lana, pazientzia behar da ze adinako jende honi bere ingurunean ulertu behar zaio, ireki egin behar du lasaitasunean, eta jende talde batzu honen orbitan mugitu.
A.–Ba al duzue zailtasun ekonomikogatik argitaratu ezin daiteken materialik?
U.–Argitaratze ezina baino bilketarena da arazoa. Argitaratzearena ez da hain garestia, hori neurturik dago; bilketaren iharduerarako falta zaigu prezeski ekonomi aldetik kobertura. Nahitaezkoa da horretan ihardutea, asteburuetako lana bezala hartzen bada inori ezin zaio exijitu dedikazio plenorik.
A.–Istituzioek bere gain hartu behar lukete...?
U.–Bai, instituzioen papera da...
A.–Zu ere instituzioen barnean izan zara duela gutxi, ez da hala?
U.–Bai, baina berdin du horrek.
A.–Nola ikusten duzu hori, istituzioek lagunduko al dute?
U.–Batzutan iruditzen zait baietz, dena dela oso sinplea iruditzen zait pertsonalki, baina zer gertatzen da? Ba, istituzioek zenbait egitasmo globalki bultzatzen dituztela batzutan eta beste batzutan berriz gauza eskuragarriago, exaktoagoak. errentabilitatea epe motzera emango luketenak –eta gainera oso inportanteak direnak– begibistatik galtzen dituztela.
A.–Jendeak folklorea edo kultura tradizionala, musika eta dantzekin identifikatzen du.
U.–Bai, eta zerbait peioratibo edo asperra bezala jotzen dute. Baina esate baterako, folklorea suntsituz herriaren zati handia hondatzen da. Ikusiko dugu kolektiboren bat soporterik gabe kultura sortzeko kapaz den, herriak hodeietan ez dira bizi eta hori ikustekoa izanen da. Nondik sortu behar du? Botatzen diotena sortuko du. Hondatu eginen dute!
A.–Gaurko kultura, beraz, iraganakoarekin loturik egon behar du, hala?
U.–Futuroa entelekia bat da gizonak buruan duena agian, baina berez gizona oraina eta iragana da, futuroa hemendik minutu batetara iritsiko da, motor bat izan liteke apika, hobeagotzeko sinismena; baina dena iragana eta oraina da, herri batek badu bere iragana, herri honek kultura preindoeuropeoa du eta hori ez da inoren kontzesioa.
J. LANDA J.M. ARANO
46-47

GaiezKulturaArgitalgintArgitalpenaDiskoak
GaiezKulturaDantzaTaldeakIKERFOLK
PertsonaiazURBELTZ1
EgileezLANDA7Kultura
EgileezARANO1Kultura

Azkenak
2024-11-25 | Ahotsa.info
Paris 365
15 urte pobreziari aurre egiten, eta inoiz baino beharrezkoagoa

Paris 365 elkarteak 15 urteurrena ospatu zuen larunbatean Geltokin. 15 urte gosariak, bazkariak eta afariak egunean euro baten truke zerbitzatzen urteko 365 egunetan horren beharra duten guztiei. “Atsedenik gabe”, azpimarratu nahi izan zuten bezala. Horrez gain,... [+]


2024-11-25 | Euskal Irratiak
Alokairuak mugatzeko legea indarrean jada, Lapurdiko 24 herritan

Alokairuen bidezko espekulazioa oztopatzeko neurria azaroaren 25etik goiti izanen da indarrean Ipar Euskal Herrian. Momentuko, tentsiopean diren Lapurdiko 24 herriei eraginen die: Ahetze, Angelu, Arbona, Arrangoitze, Azkaine, Basusarri, Baiona, Biarritz, Bidarte, Biriatu,... [+]


'Superbotereak' liburua
Eskola-proiektuak izango dira mintzagai asteazkenean, Larraulen

Larraulgo eskolan da hitzordua, azaroaren 27an, 17:30ean. 'Superbotereak' liburuaren egile Koldo Rabadan ez ezik, hitzaurrea idatzi duen Nora Salbotx eta hainbat kide izango dira mahaiaren bueltan: Ainhoa Azpirotz (Hik Hasi-ko koordinatzailea), Irati Manzisidor... [+]


Lan istripu hilgarrien gaineko datuak estaltzea leporatu dio LABek Nafarroako Gobernuari

Azken astean sindikatuak 5 heriotzaren berri izan du eta dagoeneko 26 dira Nafarroan lanean hil egin diren edo beste erkidegotan beharrean zendu diren nafarrak. Alarma gorria pizteko moduko datuak LAB sindikatuaren iritziz.


2024-11-25 | ARGIA
Nazio auzia “erdigunean” ipintzeko eskatu du EH Bilduk, “jauzi” bat egin eta estatusaren eztabaida abiatzeko

Jendetza elkartu da Bilboko Casillatik abiatu den manifestazioan, Nazioa gara aldarrikatzeko. Buruan, EH Bilduko Mahai Politikoko kideak joan dira, eta atzeraxeagotik jarraitu diote ERC, BNG, CUP, Compromis eta Mes Per Mallorca alderdietako kideek. Ikurrinak, Nafarroako ikurrak... [+]


Gobernuarekin kritiko den ‘Haaretz’ egunkaria itotzeko neurriak hartu ditu Israelek, hura desagerraraztea helburu

Egunkariaren editoreak egindako adierazpen batzuen harira hartu du neurria Israelgo Gobernuak. "Netanyahuren erregimena krudela da eta apartheid-a ari da egiten", esan zuen Amos Shocken editoreak Londresen emandako hitzaldi batean, duela hilabete.


2024-11-25 | Jon Torner Zabala
EHUko errektoretzarako bozketaren atarian
Bengoetxeak eskatu du Ferreiraren hautagaitzaren “jardunbide irregularrak” ikertzeko

Asteartean, hilak 26, egingo dira EHUko errektoretzarako hauteskundeak. Kanpaina nahasia izaten ari da, eta, horren erakusgarri, Joxerramon Bengoetxearen taldeak eskatu izana "ustez Eva Ferreiraren hautagaitzako pertsonek edo ingurukoek egindako ekintzak eta kanpainako... [+]


2024-11-25 | Leire Ibar
Fronte Zabala itzuliko da boterera Uruguain, bost urteren ostean

95.000 botogatik gailendu da Fronte Zabala azaroaren 24an eginiko hauteskundeetan. Yamandu Orsi izango da Uruguaiko hurrengo presidentea, Álvaro Delgado eskuineko Alderdi Nazionaleko presidentegaiari aurre hartuta.


2024-11-25 | Bertsozale.eus
Alaia Martin Etxebestek irabazi du Zarauzko finalaurrekoa
Finalerako pase zuzena eskuratu du Martinek, finalaurrekoa irabaztearekin bat. Azken finalaurrekoa datorren igandean jokatuko da, Arrasaten, eta orduan osatuko da finala.

Gure gorputza gudu zelai bat da

Azaroaren 25ean, Indarkeria Matxistaren Aurkako Nazioarteko Egunean, Steilas sindikatuko Idazkaritza Feministak kartel bat argitaratu du: Gure gorputza gudu zelai bat da du leloa, eta Hego Euskal Herriko ikastetxe guztiek jaso dute. Gatazka armatuetan emakumeek eta adingabeek... [+]


“Irtenbidea Polizia kopurua handitzea balitz, arazoa jadanik konponduta legoke”

Azken asteetan albiste izan da Gasteizko Errota auzoa, urriaren 8az geroztik delinkuentziaren aurkako eta segurtasunaren aldeko mobilizazioak egiten baitituzte zenbait auzokidek asteartero, bi lonja huts okupatu zituzten gazte migratzaile batzuk jo-puntuan jarrita. Inguruan... [+]


2024-11-25 | ARGIA
Mugimendu feministak gizonei dei egin die konplizitatea eta justifikazioa desagerrarazteko konpromisoa hartzera

Azaroak 25 Indarkeria Matxistaren Aurkako Nazioarteko Eguna da. Mugimendu feministak Bilbo, Iruñea, Gasteiz, Donostia eta Baionan mobilizazioak egingo ditu. Mugimenduak argitaratu duen manifestuan, 2024an Euskal Herrian eraildako bost emakumeak gogoratu dituzte. Aurtengo... [+]


Eguneraketa berriak daude