Mayday...! Mayday!!! Bosteun Millatan Galduta Nabil! Emen Ondarru,


2021eko uztailaren 23an
Ondarruko itsasorako irratiaren arduradunarekin elkarrizketa
Mayday...! Mayday!!! Bosteun Millatan Galduta Nabil! Emen Ondarru,
Emen Ondarru. Bota, Bota, Entzuten Nago...
Oitura asko galtzen guaz.
Txikiak giñala, ta gordin bagara, baña ez zaar, Santa Clara egunian ondarrotar asko igoten giñan Arta gañean egoan ermita zarrera.
Antigua'tik armonioa ernan ta bezperatik konpletak ta bere egunian meza nagusia etziran edozelango izaten.
Orduan Saturraran'en apaizgai andiak udako egunetan egoten ziran ta ez eben sekula faltaten konpletetara.
Ta gero ekin, biotz ta gogo; eztarriak urratu bearrian ots, garrez. eta adorez, kantu zaarrari, zabal-zabal, arnaseak agintzen eban konpasean:
Erderaz zara Clara,
euskeraz argia,
zeu zara zeruetan
izar bat argia...
Berba Garbi Eta Lodiz Egiñiko Otoitzak
Lengo ermita zarra gerratean apurtu zan.
Ermitaxo txiki bat iazo zan egaltxo baten, amar lagunentzako tokla dauan ermitatxo idegia, ta egia esateko, Santa Clara'k, ondarratar andrentzako, ez danka len añako deirik.
Ondarruko andrak, Antiguan lez, Ama Birgiñagaz edo beste artu emonetako santuekaz, argi argi berba egitia gura izaten dabe, aurrean dagon beste edezein bizigaz berba egiten dan lez itzez-itz berba egin beta orretarako eleizatxo barrink ez danka aterperik.
Len ermita zarra egoan tokian, badago orain ondarrutarrentzat premiñazko dan beste etxe bat: Itxasorako irratia, radioa
Emen Ondarru! Emen Ondarru...
Lenengotan Transradio Españolatrena zan. Gaur Empresa Nacional de Te le comunicación da darabillana.
Mutrikuar gaste gogotsu bat dago, beste iru lagunekaz' bertako arduradun: Imanol Urreisti
Olako tokietan keska ta ardura biar dira ta Imanol' eri exin ukatu bere lanian argi erakusten dituzan onurok
–Jakingarri batzuk ager tuko bai, Imanol?
–Poz-pozik.
–Nundik entzun lei irrati au?
–Zortzireun millatan entzuten gaitue.
–Ainbestetan?
–Irlanda'ko Sarkaldeagaz bein bano geiagotan itz egiten dogu ta 58 gradotatik be iñoiz artu izan gaitue.
–Antzerako irratiak zenbat ezagutzen dezuz?
–Emen ingurnan Igeldo ta Bilbao. Arutzago Cabo Mayor, Gijon eta abar. Gure au Barbate de Franco'n ipiñi danaren bardiña da. Itxasetik sarri esan daustie garbien artzen dana Ondarru dala.
–Zegaitik?
-Eztakit. Biar bada aize bideak edo
–Zenbat ordu egunean itxasoari deika edo entzuten?
–Goizeko bostetatik gabeko amaiketara.
–Untzi askoren ardura daukazue?
–140 inguru.
–Zeregiñik premiñazkoena?
–Itxasotik etorri leikeguzan laguniza eskeak artu.
Mayday! Mayday!!!
Beste era batzuetan S.O.S. deia emen MAYDAY esaten
Mayday! Mayday! Itxasotik entzuten dogunean, seguru egon gure kezka, alegin, gogo ta biotza nundik eta zelan lagunduko lotuko dirana.
–Iñoiz gertatu yatzu zure aldetik ezer egiterik.
–Urte batzuk dirala Mercadal itxasontzia estu ebillan. Ez ekian Ondartuko radio au egoanik eta Igeldora deika ziardun. Ikusten neban Igeldok ezenisala erantzuten. Sayatu nitzan Igelko'ri jakin erazoten baña ain zuzen be egun aretan Igelko matuta egoan ezbearren bategaitik.
Niregan artu neban ardura ori, inguruan egon zeinkezan aniziei deika, portuetara deika alegindu nitzan ta orrela lortu neban ontzi batzuk bere billa urten-eragitea. Goizeko irurak aldian asi zan laguniza eske ta gabeko amabiak inguru izango ziran billatu ebenian. Etziran beretzat ordu ariñak, baña Pasaira sarizea lortu eben ta gu zorionez bete ginduezan ontziaren etxekoak, egin gendon lanagaitik.
–Besterik?
–Orain urte bi inguru Ondarroa'ko «Rosalina»ren barri emon al izan gendan. Ez eban laguntasunik eskatu. Itxuraz orretarako betarik barik ondoratu zan.
140 metrotan itxas ontziak alkarri galdezka sumatu nituzan. Igarri neban zerbait ba'ebillena. Jardun nenisan batari ta bestiari delka. Gauza- "arbirik ez ta itxasontziaren aztarrenik ez. Arcachon, Belle Isle eta abarretara deika ibilli nitzan. Urten eben pranizesak billa... ta ontzia erdibituta aurkitu eben ta gizonik ez.
Zoritxar ori bastertu ezin izan ba'gendun be, argitasuna laster lortu gendun.
–Gelago?
–Oraintsu, onizi txiki baten prantzes bi ebiltzan galduta. Arraztorik artu orduko, an ingutuan ebillan Mariana ontziak, gure eskabidez, jaso al izan zitun.
–Ta arrain kontua?
–Diñedanez, gure zeregiñik biarrezkoena bizitzak zaintzea da. Gero dator arrain kontua. Ta onetan ia egunero itxasatik artzen diran barriak ontzi jaubiei adierazoten dauisaguz edo jaubien agindu ta eskabidiak itxasora bialdu.
Gaizoei Osasun Eroangarri
–Gaixoekin ez dozue parterik artzen?
–Mayday'tik aparte ba'dago beste itz errukigarri bat: PANNE. Ariñeketako deia izaten da, prisaskoa. PANNE, PANNE! ontziren bat azten ba'da seguru gaixoen bat larri bere barruan.
–Ta?
–Olakoetan une berean jarten naz Jose Mari Ochagabia osagille onarekin izketan. Borondaterik onenagaz gertu zan berau laguntasan onetarako.
–Gogoratzen dozu zerbait?
–Igazko atuntsuan zan.
Itxasotik larri ziran delka, mariñel batek besoan estututa limonada botilla bat erolala txirrist egin ta bosoan apurtu yakolako. Odoluztuten egoan gizona. Besoko mamin eta zanak auzi yakozan.
Osagillea, ain zuzen be, Munitibar'era Joana zan pelotan jokatzera. Andik emon eustazan lenengo aginduak. Odola geratu eragitea lortu eben.
Etzan osagillea lasai geratu ta lenen eukan portura joteko agindu eban. Bermeo'n sartu zan ontzia ta ordurako an egoan Ochagahia janna Elermeo'ko portura joanda barkuari itxaroten.
–Txalogarri benetan.
–Ikusten dozunez gure aldetik eta guri laguntzen dauskuenen aldetik ba dago keska ta borondatea.
–Ze neurritan itz egiten dozue?
–Onetan arrantzaliak ez dira arduraisuak eta jakin biar leuke euren kaltez ibilten dirala sarri.
Asketan ibillen dira sokorroko kanalean itz egiten.
–Galerazota ez dago ba?
–Oso osorik, baña...
–Eztanke arrantzaliak euren artian itz egiteko tarterik?
–124, 128, 132 eta 181, tik nai daben boste itz egin leikie. Liorreko irratietara deitzeko barti, 141, 144 eta 149 metrotan ibilli bear dira.
Bide orreik zaindu ezkero, itxasoan ezer jasota be, guk berialako baten igarriko genduke. OrigaItik ez naz aspertuten arranizaliei asarre egiten bestelako bidetatik entzuten dodazanian, batez be sokorroko neurria euren autu-mautu eta futboleko goraberak alkarri adierazoteko ibilten diranetan. Orrek neuretik ataraten nau.
–Prantzesekin itzik egiten dezu?
–Laguntasunen bat eskatu bear danian. Ta orduan eurak erderaz erantzuten dakie.
–Ta euskaldunak?
–Arrantzaliak, euren agindu eta goraberak liorreta bialtzeko, kodigo bateri lotuta dagoz. Baña ba'dira tarteka-tarteka, berba bi edo iru esan ta gero, obeto adierazitako, euskeraz ekiten dautsenak ta gero niri esan: Orain zeuk konpondu, Imanol.
–Etzara orretan makal izango!
–Alegiñak egin biar, best ganza guztietan legez.
–Ekatzu bosteko ori!
A. Zubikarai
10

GaiezEkonomiaLehen sektoArrantza
GaiezKomunikabidBesteak
EgileezUBIKARAI2Ekonomia

Azkenak
Karlos Zurutuza
“Idaztean, lehentasuna da elkarrizketatua bizirik ateratzea”

Karlos Zurutuza (Donostia, 1971), kazetari ezaguna da ARGIAko irakurlearentzat, elkarrizketa eta erreportaje ugari egin baititu aldizkari honetan. Atzerriko gatazka guneetako bizipenak ekarri ohi ditu berarekin: Kurdistan, Balutxistan, Iran... hamaika leku landu ditu, batez ere... [+]


Izaro Bilbao. Frikitasuna aldarri
“Bertsolaritzan ‘guayismo’ pila bat dago eta ez bakarrik goi-mailako bertsolarien artean”

Pasatzen zait pertsona batzuekin: ia ezagutu gabe zainak ematen dit gauza interesgarriak izanen dituztela esateko. Horietako bat zen Izaro Bilbao. Banekien bertsolaria zela, ilegorria. Bertsoaren bueltako sormen talde batean aritzen zela eta Olatz Salvadorren kantu biri jarri... [+]


Eredu inspiratzaileak martxan jartzera animatu ditu Antzuolako ikasleak Fenando Valladares biologoak

Nola azaldu 10-12 urteko ikasleei bioaniztasunaren galerak eta klima aldaketaren ondorioek duten larritasuna, “ez dago ezer egiterik” ideia alboratu eta planetaren alde elkarrekin zer egin dezakegun gogoetatzeko? Fernando Valladares biologoak hainbat gako eman dizkie... [+]


2025-02-26
Apartheid ‘made in Euskal Herria’

2024ko uztailaren 19an, Nazioarteko Justizia Gorteak ebatzi zuen estatu eta enpresa orok ez dituztela lagundu behar Israelen okupazioa eta kolonizazioa, aurretik Genevako Konbentzioak eta Nazio Batuen zenbait ebazpenek esandakoaren ildotik. Horregatik ere da lotsagarria CAFen... [+]


Teknologia
Suaren inguruan

Gizakiok berezkoa dugu parte garela sentitzeko beharra. Parte izateko modu hori jasotako hezkuntza, ingurua... formateatzen joaten da.

Identitateak ezinegon asko sortzen du gizakiongan. Batzuetan, banaketak ere eragiten ditu, ezin dugulako jasan beste baten identitatearen... [+]


2025-02-26 | June Fernández
Meloi saltzailea
Kongo askatu!

Fermin Muguruza jarraitzen duzu sareetan. Madrilgo kontzertuko bideo bat ikusi duzu bere kontuan: dantzari batek “Kongo askatu!” oihukatu du, bandera esku artean. Haren profila bilatu duzu: @c.kumaaa. Bilboko manifestazioaren deialdia zabaldu du. Ez zara joango,... [+]


Nestlé eta Sources Alma eskandalua: supermerkatuko ur natural botilak ez genituen uste bezain naturalak

Ur kontaminatua ur mineral eta ur natural gisa saltzen aritu dira urte luzeetan Nestlé eta Sources Alma multinazional frantsesak. Legez kanpoko filtrazioak, iturburuko ura txorrotakoarekin nahasi izana... kontsumitzaileen osagarria bigarren mailan jarri eta bere interes... [+]


2025-02-26 | Leire Artola Arin
Irene Ruiz, Itaiako kidea
“Instituzioak beraiek ere badira oldarraldi matxistaren erantzule”

Martxoak 8aren izaera iraultzailea berreskuratzeko deia egin du Itaia emakumeen antolakunde sozialistak. Irene Ruiz Itaiako kideak azaldu digunez, “oldarraldi erreakzionarioaren eta matxismoaren aurrean proposamen iraultzailea hauspotu eta kontzientzia sozialista... [+]


2025-02-26 | Leire Artola Arin
Martxoak 8
Faxismoa borrokatzeko feminismotik indarrak batzeko deia

Martxoak 8a heltzear da beste urtebetez, eta nahiz eta zenbaitek erabiltzen duten urtean behin beren irudia morez margotzeko soilik, feministek kaleak aldarriz betetzeko baliatzen dute egun seinalatu hau. 2020an, duela bost urte, milaka emakumek elkarrekin oihukatu zuten euren... [+]


Adimen artifizala zineman: legezkoa bai, baina bidezkoa?

Geroz eta ekoizpen gehiagok baliatzen dituzte teknologia berriak, izan plano orokor eta jendetsuak figurante bidez egitea aurrezteko, izan efektu bereziak are azkarrago egiteko. Azken urtean, dena den, Euskal Herriko zine-aretoak gehien bete dituztenetako bi pelikulek adimen... [+]


Eguneraketa berriak daude