"Kareletik", kontrabandoa eta amodioaren arteko istorioa


2021eko uztailaren 23an
Anjel Lertxundiri elkarrizketa
"Kareletik", kontrabandoa eta amodioaren arteko istorioa
Patxi Bisquert, Lourdes Orube debutante donostiarra eta Mario Pardo dira Anjel Lertxundiren filme berriaren protagonista batzu. Horiekin batera, "Hamaseigarrenean aidanez"en ere agertzen ziren aktore nahiz tekniko mordoa dabil filme berri honetako errodaian ere. Zarautz eta Orio inguruko parajeetan girotuko da, eta pasa den astean ekin zitzaion errodajeari. Anduren aurreko lanarekin bezala, honetan ere Irati Films dugu produktora.
ANJEL LERTXUNDI: "EUSKARAREN KONTUAN HIPOKRESIA SOZIAL HAUNDIA ERABILTZEN DA"
ARGIA.–Lehengoz eta behin, "Kareletik" filmea aurkeztu ezazu, zer kontatzen duen eta nondik nora doan?
ANJEL LERTXUNDI. - "Kareletik", nire bizitzan zuzenean zinemarako egin dudan lehenengo istorioa da, hasiera batean nobela baterako pentsatua nuena baina produktoreek bultzatuta azkenean zinemarako zuzenean idatzi dudana. Istorio honetan orain dela lau bat urte benetan izan ziren gertakizun batzu agertzen dira. Hori oinarri bezala hartuta gero nire aldetik eraman dut istorioa: itsasoan gizon bat galtzen da eta baporea portura bueltatzen denean eta tripulazina etxeratzen denean, hango tripulante bat salatzen du jendeak. Esamesak hasten dira, eta orduan istorio horretan nolabait bi klabe ditugu, bat maitasun klabe bat eta bestea kontrabando klabe bat, tripulante hura botea izana izateko klabe bezala erabiliko dena. Zentzu horretan, trama beltzaren tankerara desarroilatzen da zer arraio gertatu den gorpu horrekin, nor izan den, etabar.
A.–Akziozko filmea, beraz.
A.L.–Bai, ez da batere diskurtsiboa, ez dago diskurtsorik, dena ekintza da eta horrek betetzen du filmea.
A.–Pentsatua zenuen nobela atzean geratu al da betiko?
A.L.–Pentsatzen dut honekin bukatutakoan nobelarekin hasi beharko dugula, edo bestela editoreek planteiatu zidaten inoiz ea zergatik ez gidoia bera publikatu. Euskal Herrian ez da inoiz filme gidoirik publikatu eta interesgarria izan liteke eta hori egingo banu ere, halako berrogei orrialdeko erreflexio batekin batera egingo nuke, nobela-gidoia-zinema eta erlazio guzti horiek piska bat argituz, nire esperientzia pertsonala kontatuz.
A. - "Hamaseigarrenean aidanez" lehenengo filmetik honetara zein alde dago?
A.L.–Nik guztiz diferente ikusten ditut, arrazoi batengatik: lehenengo filme hura batek zinema egiten hasten denean egiten duen lehenengo laburmetraia izan zelako, piska bat ikasteko etabar. Lehenengo filme hura aprendiz bezala niretzat oso inportantea izan zen. Oraingo hau oso beste modu batera ikusten dut, modu askotatik begiratuta. Alde batetik, nire segurantza pertsonala ordukoa baino askoz haundiagoa da, baina horretatik aparte baita medio teknikoak ere, oraingoan askoz bitarteko hobeagoak ditugu, presupostua askoz lasaiago batekin gabiltza, etabar.
A.–Zer da- beldurrik haundiena ematen dizuna filmea egiteko orduan?
A.L.–Beldurrik haundiena istorioak berak ematen dit, filmatzen hasi aurretik istoria ondo burutua eta ondo partitua egoteak. Errodajeak berak ez nau gehiegio kezkatzen. Gertatu liteke plano batzuk modu batera imajinatzea eta gero beste batera irtetea, baina kasu honetan ere taldeko besteek beren laguntza ematen dute, taldean lan egitea gustatu egiten zait eta bai operadoreak eta zuzendaritza-laguntzaileak kontseilu oso baliotsuak ematen dizkidete, plano guztiak diskutitu egiten ditugu.
A.–Hizkuntzaren planteiamendua zein izango da?
A.L.–Errodaje guztia euskaraz egiten ari gara. Mario Pardo aktoreak esate batera euskaraz ez daki, baina elkarrizketa guztiak buruz ikasi ditu, nolabait ingles bat hona etorri eta elkarrizketak espainolez ikasi ohi dituen bezala. Agian beste kasuren batean zailtasunik eduki genezake eta kasu horretan erderara pasko ginateke, baina beste guzti-guztia euskeraz egingo da. Hori printzipio bezala. Gero sinisgarritasun narratibo aldetik elkarrizketa batzu erderaz agertzen dira, goardia zibilena edo beste pertsonaiaren batena ere. Sekuentzia batzuren kontua besterik ez da.
A.–Eta komertzializatzeko garaian?
A.L.–Bi bertsioak kaleratuko dira, euskarazkoa eta erdarazkoa, baina toki berean inoiz ez dira biak aldi berean emango. Esate batera, Bilbon euskarazkoa dagoen bitartean erdarazkoa beste nonbait emango da. Uste dut hori aurrerapen txiki bat badela. Inoiz produktoraren aldetik euskaraz errodatzearen zailtasuna eta ez-egokitasuna planteatu denean–euskaraz egiteak zailtasun haundiagoak bait ditu, teknikoak nahiz publizitarioak–, nik beti insistentzia haundiz defendatu izan dut euskeraz egitearena, arrazoi batengatik: Eusko Jaurlaritzak behartzen duelako egin izan diren euskerazko bikoizketak 'juzgado de guardia'koak dira. Ez da aski bikoizketak egitea, kontrol bat ere jarri beharra dago. Bestela, alper-alperrik da, hobe da ezer ez egitea.
A.–Hemengo zineman normalean hain euskara gutxi sartzearena zergatik izaten da, 'errealismoagatik' edota planteamendu komertzialengatik?
A.L.–Gure kasuan behintzat guztiz komertziala da arazoa, hau da, euskaraz soilik emango bagenu, ezin izango genuke inondik inora gastuak estali. 'Errealismoa'ren arrazoi horiean ez dut sinesten euskara bai ala ez aukeratzeko orduan. Pertsonaia konkreturen baten kasuan bai, baina filme osoa erderaz edo euskaraz egitea ezin daiteke horrelako arrazoiengatik esplikatu. Arrazoi komertzialak dira funtsean.
A.–Laguntzak subentzioetara mugatzeak zer suposatzen du, esan nahi dugu exibizioa eta banaketa aldetik?
A.L.–Nik beti esan izan dut euskararen kontu honetan hipokresta sozial haundia erabiltzen dela. Nahiz eta filmea euskaraz errodatu eta euskaraz egin, banatu eta exibitzeko orduan parte guztiak inplikatzen ez badira (banatzaileak, exibitzaileak...), alper alperrik da. Parte guzti horiek inplikatzeko orduan, gizartea bera da ere inplikatu behar duena, eta gizarte horren buru erakunde batzu daude. Erakunde horiek prolematika guztiaren jabe izan behar dute. Horregatik, Gasteizko kontseilari-orde batek esaten duenean "Kareletik" subentzionatzerakoan euskara laguntzen ari direla, nik esango nuke hori gezur hutsa dela. Zergatik ez du esaten kontseilari-orde horrek erdera primatzen ari dela? Erderazko filme bati eta "Kareletik" filmeari lege bera eta erizpide bera aplikatu bait zaizkio, eta hori praktikan erdera primatzea da.
A.–Infraestrukturaren prolema nola ikusten duzu?
A.L.–Infraestruktua eginaren eginez lortzen ez badugu alperrik izango da. Praktikaren bitartez baino ezin da infraestrukturaz hitzegin. Konturatzen bazara, filme honetan bertako tekniko euskaldun kapaz batzu baldin badaude, aurretik beste filme batzu egin direlako da. Nik uste dut infraestruktura hori antolatzeko modu bakarra eginaren eginez dela.
30-31

GaiezKulturainemaFilmeakLuzemetraia
PertsonaiazLERTXUNDI2

Azkenak
2024-12-19 | Leire Ibar
Ia urtebete daramate soldatarik gabe Bilboko ikastetxe bateko langileek, funts putre batek eraikina erosi ondoren

Scientia funts pribatuak Bilboko San Pedro Apostol eskola erosi, eta langileen eskubideak eta hezkuntzaren kalitatea hondatu dituela salatu dute. Bederatzi hilabete daramate langile batzuk soldatarik gabe, eta Eusko Jaurlaritzaren esku-hartze eza kritikatu dute.


Idazkaritzak eta kontuhartzailetzak: joko arauak partidaren amaieran aldatzeaz

Joan den abenduaren 5ean, PPk lege proposamen bat aurkeztu zuen Nafarroako Parlamentuan, Nafarroako toki entitateetako Idazkaritza eta Kontu-hartzailetza lanpostuetan funtzionarizazioa lortzeko prozesuak bereizteko. Hori gertatuko balitz, 30 pertsona inguruk merezitako... [+]


Torturaren biktimak existitzen dira. Eta egileak?

Nazio Batuek abenduaren 10ean Giza Eskubideen Nazioarteko Eguna aldarrikatu zutenetik 51. urteurrena bete da aurten. Data horrek garrantzia hartu du Euskal Herrian eta Euskal Herriko Giza Eskubideen Behatokitik gogoetarako zenbait elementu eskaini nahi ditugu.

Nazioarteko... [+]


Ainubean

Bazen behin kulturaren gordailu bilakatu zen herria. Denboraren poderioz, munduko agintariek kultura adierazpide ororen aurka hartutako neurri murriztaileen erruz, herrien garra, sormena eta irudimena amatatuz joan ziren, emeki-emeki kandela bat bailitzan. Hala ere, herrialde... [+]


Elon Musk gaiXtoa eta egiaren zaintzaileak

Elon Musken presentzia hedabideetan gora doa, suziri baten moduan, Etxe Zuriko lorategian lurreratu ostean. Lortzen ari den botereaz eta influentziaz asaldatuta omen daude beste botere batzuk eta, bere eragina gutxitzeko asmoz, X sarearen kontra kargatu dute. Azken asteetan The... [+]


Mazango auzia
20 urteko kartzela zigorra Dominique Pelicot senar ohiari eta fiskalak eskaturikoa baino zigor apalagoak beste 50 bortxatzaileei

Bortxaketen kasuentzako bideratu daitekeen kartzela zigorrik gorena jarri diote senar-ohi Dominique Pelicoti; eta beste 50 bortxatzaileei dagokionez, guztiak dituzte erruduntzat jo, baina fiskalak galdetzen zuena baino apalagoak dira zigorrak. Hiru hilabetez iraun du Mazango... [+]


2024-12-19 | iametza
Iametzak programatzailea behar du

ARGIAren taldeko kide den Iametza teknologia berriak erabiltzen dituen komunikazio enpresa da.


Hezkuntzako ratioak jaisteko eskaera Nafarroako Legebiltzarrera eramango dute gurasoen plataformek

Sortzen eta Ratioak Jaitsi 0-18 elkarteek Legegintzako Herri Ekimen bitartez egin dute eskakizuna eta alderdi guztiek agerraldia onartu dute. Europar Batasunak Foru Gobernuari ratioak murrizteko egindako gomendioan du oinarria nafar gurasoen aldarrikapenak.


Gasteizko SDA Factoryk ere lantegia itxi eta 55 lagun kaleratuko ditu

B&B Trends lantegiaren jabeak iragarri du hartzekodunen konkurtsoan jarri duela lantegia, "ondare desegonkortasuna" argudiatuta.


2024-12-19 | Gedar
Europan, pentsiodunen %13k jarraitu behar dute lanean

Erretiroa hartu berri dutenen %4,9k uztartu behar dituzte pentsioa eta lanen bat Espainiako Estatuan. Estonian %55 dira.


2024-12-19 | Axier Lopez
Palestinaren askatasunaren aldeko 10 orduko elkarretaratzea egingo dute Lekeition

Israel entitate sionista Palestinan egiten ari den "genozidio eta sarraski terrorista" salatzeko Lekeitioko hainbat eragilek txandakako hamar orduko elkarretaratzea egingo dute abenduaren 28an.


Ernairen kontrako 290.500 euroko isunak indargabetu ala nabarmen apaltzea onartu dute epaileek

Isunak baliogabetzeko helegitea jarri zuten Ernaiko gazteek eta arrazoi eman die epaileak. Naiz-ek eman du epaiaren berri eta ostegun honetan 10:30ean eginen du prentsaurrekoa Ernaik, zehaztapen guztiak plazaratzeko.


2024-12-19 | Julene Flamarique
TikToken karbono-aztarna Greziako urteko emisioa baino handiagoa da, ikerketa baten arabera

Sare sozialik opakoena da TikTok: ez du bere isurketei buruzko daturik argitaratzen. Gainontzeko sare sozialek baino gehiago kutsatzen du. 2030erako "karbono neutral" bilakatzeko konpromisoa hartu duela esana du.


Denboraren harrizko gurpila Iruñeko katedralean

"Pictura est laicorum literatura", utzi zuen Umberto Ecok idatzita, Il nome della rosa eleberrian. Irudien bidez mintzatzen da herria, hitzez baino maizago. Artearen funtzio narratiboa nabarmena da Erdi Aroko irudietan, egungo begiekin zail gerta daitekeen arren haiek... [+]


Eguneraketa berriak daude