Egin ARGIAkoa

Gizartea Ingurumena Politika Ekonomia Kultura Euskara Feminismoa Hezkuntza Nazioartea Iritzia

ostirala 2024ko azaroaren 22an

Agustin Ibarrola, salaketa eta konpromisoa

2007ko otsailaren 21ean

Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.

Agustin Ibarrola eskultoreari elkarrizketa

Agustin Ibarrola, salaketa eta konpromisoa
Agustin Ibarrolak Oman, Santimaminetik gertu gertu dagoen haran zoaragarri eta zorionez ezezagunean, daukaten baserrietxean hartu nau, goizean goiz. Kafea edan bitartean berrehun diapositiba edo ikusi ditugu. Ezezaguna, benetan, Agustinen obra niretzat, beste askorentzat legez. Oman pintatu duen basoa, diapositiben bidez ikusten dudalarik Ibarrolaren munduan sartuz noa, beraren lankeraz jabetuz, munduarekiko duen ikuspegian murgilduz. Madrilerako prestatzen ari den obra ere ikusi eta komentatu dugu elkarrekin. Gero txoripitoa abiarazi dugu. Hara esan didanaren zati bat.
GALDERA: Zure obrari buruzko irudiak aurreritzietan oinarrituta dagozela esan daiteke. Grabatugile izatera mugatu zaituzte, nolabait esatearren; zein da, beraz, Agustin Ibarrolaren alde ezezaguna?
ERANTZUNA: Ezezaguna den nire obraren zatia da funtsezkoena, nik uste. Formato handian burututako obra da hori, hots, grabatuetatik kanpo dagoena. Esate baterako, herriz herri erakutsi izan dudan obra, Aste Kulturalak direla eta, mugatua izan da, neure indar hutsez eta formatoak mugatuta egin bait ditut. Arte galerietan erakutsi izan dut obra handiaren zatiren bat, baina arte aretoetara oso lagun gutti joaten da. Artearekin arduratutako gutxiengoek baino ez dute ikusi obra hori. Garrantzidun obra ez da lar zabaldu. Beste zati bat ere badago gero, ezezaguna dena berton, "Equipo 57" delakoko taldekide bezala eginda dudana, alegia. Madrilen une honetantxe zabalik dagoen erakusketa batetan, "Tendencias Alternativas" edo halakoren bat, Museoko Zuzendariak katalogoan esaten dituen gauzetariko bat zera da, "Equipo 57" sortzea izan zela 1957.urtean Europan, arte mailan, gertaerarik garrantzitsuena, ni neu taldekide-sortzailea naizelarik mugimenduan.
GALDERA: Zer dela eta taldearen garrantzi hori?
ERANTZUNA: Bada, Francoaldian Abanguardia Historikoaren historia osoa bereganatzen zuen taldea izateagatik Gonzalez Roblesek diskriminatua izan zen, Kanpo Harremanetarako komisario politikoa zelarik bera. Beraz, komunista izatearen akusazioa leporatu zigutelarik, ni neu atxilotua izan baino lehen ere, miseriarik gorrienean murgildu arazi gintuzten. Gerora, Francoaldiak artearen arloan ezagutza ezaren itsasoan murgildu arazi zuen guztia, gero, transizioaldian, ez da inor ere hori berreskuratzen arduratu, ezta oroimen historiko legez ere ez, sikiran. Hara zergatik garen ezezagunak!, beno, edo errealitateari larregi egokitzen ez zaizkion aldeetan baino ez ezagunak. Esatebaterako, Franquismoak imagina zehatza eransten didalarik, onerako zein txarrerako, imagen hori berberori gordetzen segitzen dut, publikoki behintzat: aktibistarena alegia. Ezein indar politiko ez da benetan arduratu jendearen benetako izakera berreskuratzen. Zaragozan gertatu zitzaidana, alkate batek debekatu egiten du nire erakusketa, atentatua gertatu denez eta ni euskotarra naizenez, lotu egiten bait ditu gertaera biak. Beraz, nirekiko imagina etarra batenaren antzekoa da batzuren begietara.
GALDERA: Zein da "Equipo 57" delako taldearen garrantzia? Zer zela eta gertatu zen akontezimentu honen sorrera?
ERANTZUNA: Akontezimentua, bada, norbanakokeria eta etsipenaren apologiaren nagusigo ideologikoaren erdian, -pinturagintzan joera informalistetan edo espresionismo abstratuarenetan gauzatzen zena, ordurako garbi zegoelarik gainera EEBBek artearen bidez heuen ideologia nazioartekoa bihurtzeko ahaleginetan zebiltzala-, espresionismoaren eta beste zenbait joeraren, hala nola konstruktibismoa, alde konprometituak berreskuratzeako beharra geneukala esateko ahotsa altxatu genuen Parisen. Konpromiso hori gizarte berri ez burges batekikoa zen, gizarte horretarako gizaki berriarekiko zen koupromiso hori; eta arte eta kultura berri batekikoa ere. Artista langilea zela eta era berdinean egin zitekela urbanizazio bat nahiz kuadroa, nahiz aulkiak, nahiz beste edozer; gizakiak habitatuko zuen espazioa diseinatuko zuen artistak.
GALDERA: Teoria horrek Bathause delakoarenak gogorarazten dizkit.
ERANTZUNA: Begira, Bathause gauza bat izan zen, gizarte kapitalistakoa, konstruktibismo errusoak, berriz, lehen urteetan ezarpen erreala izan zuelarik sobiet iraultzaren ondorioz. Marko hartan posiblea izan zen abanguardia artistikoa eta errealitate sozialaren arteko sinbiosisa. Gero hori desitxuratu eta errealismo sozialista apologetiko bihurtu zela? Azken arte moeta horrek alde egiten zuen kontrustibismo sobietarraren proposamen aurreratuetatik. Gure ahots hori, lehen esan dugunera itzulita, iraultzaileen ideiok, ezkerraren kontzeptua artean erribindikatzeko izan zen.
GALDERA: Zelan dago kontzeptu hori, "ezkerra artean", egun? Badirudi modaz kanpo geratutako ideiak direla hoiek, prestigio bakoak edo.
ERANTZUNA: Mundu kapitalistak korronte ideologiko jakinen alde eta galeria handien bidez zurpertutako korronteak ditugu egun modan direnak, bai zerga ordainketei ekiditeko, bai fundazioen bidez, bai museoen bidez, bai gobernuen politika of izialaren bidez, jarri direlarik modan. Guzti horrek Abanguardia Historikoek erreibindikatutako errealitatearekiko konpromezu hori gabeko artegintza menperatzailea eman du, egia bada ere artegintza hori historian zehar Abanguardiak gauzatutako ikerketetan oinarritzen dela.
GALDERA: Hori diozula, beste hau bururatzen zait, ea Euskal Herrian berton ere instituzioek ez ote duten artea heuren fatxadei barniza emateko erabiltzen, teleberrietan ateratzeko, e.a.
ERANTZUNA: Euskal Herrian abanguardia zer izan zen harexen izpirituaren esperientzia ederra dugu, Frankismoaldian egiten ziren aste kulturaletan, esate baterako, oinarria artista plastikook izan ginen.
Asteotan gure kultura eta folklorea errebindikatu ezezik kantaldiak eta egiten ziren, kantaldiok kontsignak oihukatzeko, txapele tan presoentzako nahiz grebalarientzako dirua biltzeko leku aproposa izaten ziren. Hortxe dugu orduko euskal kantagintza ere, lekukotzat. Orduko gure ilusioa zera izaten zen, marko politiko berria sortutakoan artistok euskal erakunde berrien politikagintzan esku hartzea izango genuela, bai eskoletan, bai irakaslegoaren hezkuntzan, bai beste hainbat arlotan. Egia esan, Garaikoetxearekin ere bildu ginen hasieran, proposamen bat egiteko. Eskolak zuzendu edo lagundu nahi izan genituen. Ni neu Arte Ederretan ibili ninizen irakasle. Baina kalera joatea, ez zidaten beste biderik utzi, hasieran, soldata eskasarekin, neure klasea izan nuelarik, gero beka bat eman gura izan zidaten, bazter batetan zokoratuta lan egin nezan, eskolarekiko harremanik gabe ia ia, programatik kanpo. Zer gertatzen da hor, bada? Ez dietela ardura artista errealitatearekin harremanetan sartuta bizi dadin. Abanguardiaren oinarrizko irakaspen hori ahaztea gura dute. Gizarte aldaketaren aldeko konpromezua izan behar dugu artistok.
GALDERA: Instituzioek egindako lana positibotzat jotzen zigun Kultur Kontseilariak "urtekaria" delakorako elkarrizketa egin.genionean. Zer deritzozu?
ERANTZUNA: Instituzioek egin duten bakarra Zerbitzuak kudeatzea izan da, galeriak hartu bait dituzte laguntzailetzat. Ez deritzot ondo; galeriek, onak izanda ere, beti izaten bait dute interes pribatua, eta gainera diru publikoa erakunde publikoetan eraibili beharra daukagu. Artistak esku hartu gura du artegintzarekiko plangintzetan, kulturarako azpiegitura sortzen laguntzeko. Lehenago esan bezala, Garaikoetxeari alternatiba bat aurkeztu genion, bertan Artista Kontseiluak sortzeko eskatuz, instituzioen maila guztietan, -udalak, diputazioak, autonomikoak-, profesionalok geu izan gintezen, ardura osoarekin, plangintzaren ardatza.
GALDERA: Entzuna dizut, Gernikan, kultur azpiegitura horri buruzko proposamena. Zein izan da erantzuna?
ERANTZUNA: Azkenean, Legebiltzarrean, KKO- onetsi egin zen Kulturaren Kontseilu Orokoastakeria rra sortaraztea, baina alderdi politikoek aukeratu behar zituztelarik kontseilukideak. Aberrazioa deritzot horri, dirigismo politikoa bait da, partiduek auniztasuna, independentzia eta halako baloreen ordezkotzat interes pribatuak ipintzen dituzte eta. Profesionalek heurek osotu beharko lituzkete kontseiluak. Begira, kontseilu horietariko bat arte kritiko legez hasi eta Euskal Eskolaren mogimendua apurtzera zuzendutako komisario politikoa baino besterik izan ez den bat da, hain zuzen ere, marxismo eta ezkerreko artisten prestigioari azpia jatera zuzendua. Nor den? Idatz ezazu, Edorta Kortadi. Liburu batetan, (erdal edizioa erahusten dit), "Arte Vasco" titulotzat duenean, alegia, plagiatu egiten dit. (Zer plagiatu ei dion erakusten dit, liburu horretako 173. orrialdeko parrafo osoak hitzez hitz, kapituloaren tituloa bera ere, "Galeria Tissli'' delakoak, Oviedokoa, 1972. maiatzaren 17tik 31rarteko eratutako erakusketarako Agustin Ibarrolak idatzitaho katalogoan agertzen diren berberak dira). Dilamatzera dedikatu da Edorta Kortadi, batez ere ni neu difamatzera, nire obra nagusia grabatuak direla delako tesisa iraunaraztera ekin dion horietarikoa bait da. Beraz, Kortadi horren berehalako dimisioa eskatzen dut. Beste edozeri ekin eta utz dezala euskal artea, intolerablea bait dira halako plagioak. Gainera ez da beraren testu propiak izateko gai ere.
GALDERA: Aurkezten duzun alternatibaren aldeko indarrak bideratzeko artisten elkarte moetaren bat edo, posible ikusten duzu?
ERANTZUNA: Une honetan oso etsituta nago. Hainbat elkartetan izan naiz urteetan eta etaipena urteetan, hala nola, Danok, Hemen, Orain,.... Francoaldian. Eraketa bide ugari izan dira, baina diktaduraren azken urteetan eta transizioko lehenetan, indar boteretsuenak sistematikoki oztopoak sortaraztera ekin diote. Euskal Herrian EAJ dugularik indar hori, ezinezkoak gerta daitezke artisten eraketarako bide propioak, ezin izan da beste biderik aukeratu, edo erabateko enfrentamentuarena, bide honetakoek ezin izan dutelarik instituzioetan esku hartu, edo, bestela, guztiz fidelak izatearena.
GALDERA: Beharbada ezkerreko artistak direlako gehiengoa dateke eraketaren bildur hori.
ERANTZUNA: Ez dut uste. HBren kontsignei itsuki jarritu zaizkion artistak ere sarituak izan dira, EAJ kontresanak sorrarazteko asmoa du bide batez halako lustrea ematen diotelarik beren ihardun kulturalari instituzioek. Hasieran ahaleginak egin nituen, Basterretxearen bidez, artistok bil gintezen; orain, berriz, nekatuta nago. Ni neu ere erabili egin gura izan naute, heuren politika prestigiatzeko gazteen aldeko sariketetan epaile izanez eta, baina gerora konturatu egin naiz eta ez dut parterik hartzen, hain lotsagabekoa bait zen egiten zen nire pertsonaren orkestazioa, hots, prestigiodun ezkertiar artista izatearena eta guzti hori. -
GALDERA: Bestalde, "Guernica Gernikara" mugimenduan ere ibilia zara eta hor ere gorabehera eztabaidatsuak izan dira.
ERANTZUNA: Guk "Guernica Gernikara" eskatu genuen, baina testuinguru zehatzean, hots, kulturaren hiria sortzea eskatzen genuen. Hiri horren inguruan kultur azpiegitura osoa sortu beharra zegoen; areago, Cuencako museoaren antzeko bat ere eskeini genion Jaurlaritzari, baina Labaien jaunak uko egin zion gure proposamenari, aldi berean uko egiten ziolarik gure ondarea hobetzeari. Ni neu kezkatuta nago, ez bait dago Euskal Herrian orain egiten nabilen obra bezalakorik hartzeko gai den eraikuntzarik. Gure orduko proposamenean hori ere sartzen zen, leku egokiak atontzea, kanpoko obrak erakutsi ahal izateko, kanpokoei bertokoa erakutsi ahal izateko, ekintza artistikoen bidez Berpizkundea zuzpertzeko, e.a. Baina jaramonik ere ez digute egin. Museoekin ere kezkatuta nago. Ez dute nire obrarik erosi, gazteago edota ospe ttikiagodunen bospasei obra dutenean Bilboko Museoan. Zer dela eta izan naiz baztertua, Francoren garaian askatasunaren alde gartzelaldia, errepresioa, zentsura, e.a. jasandakoa izanik neu? Beno, museokoan kezkagarriena zera da, ez dagoela zuzendaritza kolegiaturik, hortxe dago gakoa.
GALDERA: Hain baztertua izan zarelarik, zertatik bizi zara, nondik ateratzen duzu bizitzeko?
ERANTZUNA: Lehen Arte Ederretako soldata miserabletik bizi ginen, pozik, gustora nenbilelako han. Gero, hori galdutakoan, baserrietxe hau saltzear egon gara, ez bait ge neukan Aurrezki Kutxen maileguen paguari aurre egiteko aina dirurik. Orain Madrilen bospasei hilabete barru egingo dudan erakusketari esker bizi naiz, kezkaturik nagoela gainera, ea zelan ekarri gero erakusketa bertora, non erakutsi ez dago eta, lehen esan di zudan legez. Madrilen Euskal Herrian zelan tratatzen gaituzezten galdetuz gero, zer erantzun dezaket? Oteizari berari atzera bo ta diote, lehiaketa batetan eta formalismo hutsezko aitzakiaz, equn hemen dagoen egi tasmo artistikorik bikainena, hilerriarena alegia. Honetara ez da posible euskal arte aurreratua egiterik.
Aipagarria da une honetan munduan egiten ari den beiradura handienetarikoan, Gernikako Juntetxekoa hain zuzen ere, afizionadutxoak dabiltzala; hori diru publikoarekin lotsagabeki jokatzea da. Lotsagarria da Jun-Juatetxea tetxekoa. Beiradura horretako estetikan Ita liako Faszismoaren estetikara itzuli dira, es tetika hori faszista da goitik behera, jaun txuen ideologiaren zerbitzupean. Euskal Herriarekiko ikuspegi onartezina, kretinoa eta irreala eskeintzen da beiraduran. Aurrekaldean jauregiak eta gazteluak agertzen dira eta, han, atzekaldean baserrietxeak, jauntxoen egoitzak euskal munduaren zentroa balira edo izanak balira bezala. Zer uste izan dute horiek, bada, heurak bezain kaikuak garela eta, ondorioz, geuri aginduz gero gure ikuspegi ideologiko pertsonala ipin genezakela ala? Gu ez gara heurak bezain hestuak, halakorik egiteko ez behintzat.
Gaur eta hemen, sekulako tradizio historikoa dugularik, funtzionarioak baino ez dira bizi arte munduan bizibidea izanda, klaseak emanez, batez ere. Edozein titulorekin klaseak ematen ari dira artista batzu eta besteak goseak hiltzen dagoz.
Edorta JIMENEZ
27-31

Gaiez\Kultura\Artea\Eskultura\Eskultoreak\IBARROLA1
Pertsonaiaz\IBARROLA1
Egileez\JIMENEZ2\Kultura

Irakurrienak

Matomo erabiliz

X-tik irten nahi? Nor dago Mastodonen eta Blueskyren atzean? Nola finantzatzen da bakoitza?

iametza

Euskarazko esamoldeak baloratzen lagundu online galdetegi honetan

Sustatu

“Aldatzeak eta mugitzeak pizten dit grina”

Lander Arbelaitz Mitxelena

“Eskolako jangela orduetan gauza asko gertatzen da, ez da bakarrik jateko leku bat”

Mikel Garcia Idiakez

Nazioarteko Zigor Auzitegiak Netanyahu eta Israelgo Defentsa ministro ohi Gallant atxilotzeko agindu du

Jenofa Berhokoirigoin

“Hitzak harriak dira Ernauxentzat, eta idazketa labana”

Larraitz Fagundez Osa

Azkenak

2024-11-22 | Jule Goñi | Martin Zelaia | Sustrai Erakuntza Fundazioa

Planifikatzen ez duen Nafarroako Energia Planaren kontra alegatu dugu

Nafarroako Energia Planaren eguneraketa oharkabean igaro da. Nafarroako Gobernuak jendaurrean jarri zuen, eta, alegazioak aurkezteko epea amaituta, gobernuko arduradun bakar batek ere ez digu azaldu herritarroi zertan oinarritzen diren bere proposamenak.

Gobernuak aurkeztu... [+]

2024-11-22 | ARGIA

Languneko zuzendari Lohitzune Txarola

“Hizkuntza gutxituen pisu ekonomiko eta estrategikoa aldarrikatu nahi du Langunek”

Azaroaren 26an eta 27an, Langune Euskal Herriko Hizkuntza Industrien Elkarteak eta FUEN Federal Union of European Nationalities erakundeak antolatuta, ‘Hizkuntzen irabazia. Benefits of language industry in the economy’ kongresua egingo da Donostiako Kursaalean. Han... [+]

2024-11-22 | Onintza Irureta Azkune

Euskarazko testuak ahots bihurtzen dituen patrikako gailu inteligentea merkaturatu dute

Lup izeneko gailuak testuak ahots bihurtzen ditu adimen artifizialari esker. Hainbat hizkuntza bihurtzeko gaitasuna dauka. Teknologia gutxiko gailua da, hain zuzen aurrerapen teknologikoetatik urrun dagoen jendeari balio diezaion. Ikusmen arazoak dituztenentzat sortu eta... [+]

2024-11-22 | Antxeta Irratia

“Feministon aurkako oldarraldia” gelditzeko indarrak batu dituzte Lizuniagan

Udan izandako indarkeria kasuen gorakada batetik, eta hainbat gizonezkok mugimendu feministak antolaturiko ekitaldiak boikotatu dituztela bestetik, Bortziriak, Xareta, Azkain, Bertizarana, Malerreka eta Baztango mugimendu feministek, erakunde publikoen konpromiso irmoa exijitu... [+]

2024-11-22 | Gedar

Espainiako Gobernuak ez ditu harremanak apurtu Elbit Systems armagintza-enpresa sionistarekin

Espainiako Defentsa Ministerioaren 6 milioi euroko esleipen publikoak jaso ditu aurten enpresak. Margarita Robles ministroaren arabera, urriaren 7tik ez diote "armarik saldu edo erosi Israelgo Estatuari", baina indarrean zeuden kontratuei eutsi diete. Elbit Systemsek... [+]

2024-11-22 | Joan Mari Beloki

Errusofobia lehen eta orain (II)

Sobietar Batasuna desagertu zenetik errusofobia handituz joan da. NBEko Segurtasun Kontseiluaren 2002ko segurtasun kontzeptua oso argia da, eta planetaren segurtasun eta egonkortasunak AEBei erronka egiteko asmorik ez duen estatuen menpe egon behar dutela adierazten du. AEBei... [+]

2024-11-22 | Xabier Letona Biteri

Gemma Piérola

“Historiak ezin du ezikusiarena egin gu protagonista garen eguneroko arazo horien aurrean”

Duela 40 urte sortu zen Geronimo Uztariz Institutua, Nafarroako Historia beste era batera ikertzeko eta zabaltzeko helburuarekin. Jende anitza bildu du lau hamarkada hauetan, eta gai ugari ikertu ditu denbora horretan. Historialari gazteak ere batu zaizkie. Zahar eta berriaren... [+]

2024-11-22 | Uxue Gutierrez Lorenzo

Añube

Elkar besarkatzeko musika

Aspaldi ezagutu genuen gaur gaurkoz Añube taldeko abeslari den Aitor Bedia Hans. Garai berean adiskidetu ginen egun Añube taldeko gitarra jotzaile ohia den Beñat Gonzalezekin. Unibertsitateko garaian izan zen, Debagoienako bi gazteak musika zainetan... [+]

2024-11-22 | Julene Flamarique

Voxen aurka Bilbon protesta egiteagatik auzipetutako zortzik ituna egin dute Fiskaltzarekin eta bat epaiketara joango da

Atxuriko irakasle eta ekintzaile batek uko egin dio akordioari kontzientzia arrazoiak direla eta. Voxek bost urteko kartzela-zigorra eskatzen du auzokidearentzat, Fiskaltzak aldiz zazpi hilabeteko espetxe-zigorra hauteskunde-delituagatik eta hiru hilabeteko isuna mehatxu... [+]

2024-11-22 | Ahotsa.info

Saskien bidez Nafarroako euskalgintzari inoizko ekarpenik handiena egingo dio Errigorak: 230.000 euro

Euskarari Puzka azken kanpainan 16.000 saski saldu dituzte, eta euskararen alde lan egiten duten elkarteentzat bideratuko zaie lortutako etekina.

2024-11-22 | Sustatu

Euskarazko esamoldeak baloratzen lagundu online galdetegi honetan

Bi irakasle eta ikerlarik inkesta jarri dute sarean, euskarazko esamolde batzuen inguruko datuak biltzeko. Bost minutu hartuko dizu betetzeak baina adi, bi galdetegi daude, egun bakoitian jaio bazara 1A betetzeko eskatzen dizute, eta egun bikoitian jaioa bazara 1B delakoa.

2024-11-22 | Jon Garaño

Perurena

MULTIMEDIA - dokumentala

2024-11-21 | Jenofa Berhokoirigoin

Nazioarteko Zigor Auzitegiak Netanyahu eta Israelgo Defentsa ministro ohi Gallant atxilotzeko agindu du

Gizateriaren aurkako krimenak eta gerra krimenak egotzi dizkie Hagako auzitegiak bi sionistei. Erabakia "antisemitismotzat" jo du Netanyahuk, eta Hamasek, aldiz, "Justiziarako urrats garrantzitsutzat".

2024-11-21 | Iñaki Jauregialtzo Beitia “Jaltzo”

Umandi izena eta izana

Andoni Urrestarazu Landazabal Araiako herrian 1902ko uztailaren 16an jaio zen eta 1993ko azaroaren 21ean hil zen Gasteizen. 31 urte bete dira jadanik eta bere izena eta izana aitortzeko une aproposa dela deritzot, ez baita ongi ezagutzen utzitako ondarea. Umandi, bere herriko... [+]

2024-11-21 | Iñaki Idigoras Igartua

Memoriadun euskara

Autobiografia idaztea omen da garapen pertsonalerako tresnarik eraginkorrena, askatzaileena. Iraganeko kontuei tira egin eta gogora ekartzeak, orainaldiko korapiloak askatzen laguntzen omen du. Bai, laguntzen du orainaldia ulertzen eta komeni zaigun etorkizun bat marrazten... [+]

Eguneraketa berriak daude