Jon Casenave ordu alferren segidan


2021eko uztailaren 23an
Jon Casenaverekin elkarrizketan.
Poema-liburu berria argitaratu du asteotan,
Jon Casenave ordu alferren segidan
Iparraldean Jon Casenave dugu idazle gazteetan originalena eta nahi baldin bada esperientzia handiena duena, liburuak argitaratzeko moduan. "Ordu alderren segida" liburua argitaratu berri du, eta horretan mintzatu gara.
ARGIA.–Jon, agian Iparraldeko idazle gazteetan bibliografia luzeena duenetarikoa naiz...
JON CASENAVE.– Funtsean, ez zait sobera interesatzen egin dudana. Azkenik agertu den hori gehienik interesatzen zait. Besteekin iduritzen zait piskat lokarria moztua dela, zilkoitik zintzilik dagoen lokarri hori moztua dela aspalditik... Ez ditut ukatzen ordea...
A.–Ze eboluzio izan da hire baitan?
J.C.–Uste dut gehien bat, ez bakarrik niretzat, beste ainitzentzako ere, eboluzio hori irakurtu ditudan liburetatik sortzen dela. Horretan da ongarria. Bistan da ukan ditudan esperientzietarik ere bai... Lehenbiziko idazkiak haurtzaroaren inguruan kokatuak ziren, oraingoak berdin zabalagoak dira. Tematikaren aldetik bai eta ere hizkuntzaren aldetik...
A.- «Ordu alferren segida» hori aipa ezak...
J.C.–Gizon zahar baten autobiogratra da, poemaz prosaz, bertsoz hornitua, gazte zenean dohain guziak bazituen, eta arrakasta handia erregearen kortean... Gero erresuma hura erregez aldatu zenean, errege berriak gaztigatzeko kanpo igorri zuen, bere burua salbatzeko eta nolabait bizitzekotan joan zen, Erromes ibiltzen da, janaren eta ohearen truke bertsoak kantatuz: izena, izana, dena galtzen du... Azkenean Negumendira doa hiltzera preparatzeko eta bere bizitzaren istorioa kondatzeko idazten hasten da... Hori da liburuaren gaia...
A.–Zer erakutsi nahi duk istorio horren bitartez''
J.C.– Erakutsi nahi nuen, erran nahi nuen gizon baten bizia bidaia bat bezala: bazterretan ibilia da. zahartu eta bere baitako bazterretan ibiltzen da, kasik bereak balira bezala, erran nahi baita, aski urrunetik ikusi begira puntu bat erdietsi duela bizitzearen bortxaz. Eta lan horretan Orienteko ideia eta teknika batzu erabili ditut. Kenneth White eta Basho sakonduz... Bestalde nahi nuen eguneroko hitzak baliatuz. naturari buruz, gure eskualdeetan guti agertzen diren ikusmoldea eman: komentario guti eta konteplazio gehiago... Horren betetzeko hizkuntza eta idazkera berezi bat doinu bat xerkatu dut... Arina eta xoila zena, gaiarekin harreman zuzen bat ukaiteko...
A.–Hi hire liburua ote haiz?
J.C.–Bai eta ez... Bai, momento batetan ene baitara atera bait da, ene iturriak ageri bait dira... Ez, zeren eta horretan agertzen den gizon hori ni baino aise interesgarriagoa bait da, gauza gehiago bizi izan bait du. Eni gauza batzu kondatu dizkit, baina baluke beste ainitz gauza, gertatu zaizkionak ez dizkidanak erran...
A.–Zer irakurketetan oinarritzen duk hire filosofia?
J.C.–Ez da irakurketa berezi batean oinarritua... Idatzi baino lehen idazlea irakurlea da (eta ez beti irakurle hoberena, idazlea tronpatzen baitu) orduan, niretzat idatzi aintzin idazle batzu miresten ditut. Eman dezagun ez balitz Yourcenar, Tournier, Le Clezio, Lacarriere edo Kenneth White bezalakorik izan ez nuen sekulan idazteko gogorik sendituko... Ongarri bezala gelditzen dira, beste batzuren baitan bultzatzaile edo indar emaile bezala agertzen dira...
A.–Obra bat irakurri ondoan idazteko nahikunde imediatoa ukan duka nehoiz?
J.C.– Bai... baina ez liburu berezi batengatik. Lehenago aipatu iturri batzuk elkar gurutzatu dute eta hortik atera da «Ordu alferren segida»... Gero Casenavek liburu berrian, ez dut segidan idatzi, hiruzpalau urte iraun du iturrien diseritzeak, pentsatzeak eta idazteak...
A.- Iturri horien (Kenneth White, Basho...) edukina nola esprimitu duk Iparraldeko hizkuntza berezi honetan?
J.C.– Euskara planeta bat bezala da, dena kokatzen bait da, bai eta ere DENA horren kontrarioa... Orduan beti aterabide bat gelditzen da: muga dezagun galdera. Iparraldeko euskalkietan bada ainitz ondasun, mundu desagertu baten oihartzun batzu, eguneroko mintzairean gorderik daudenak; erran nahi bait. Iparraldeko herri ttipietan nekazarien artean asko hitz erabiltzen eta ahazten dira... Hitz horiek iduri dute biziki arruntak, baina bitz xoil horiek beste kontestu batetan erabiltzen baldin badira, indar berri bat daukate, kausitzen dute... bereziki natura aipatzeko, deskribitzeko erabiltzen diren hitzek. Barnekaldeko hitz batzuetan izugarriko poetikotasuna aurki daiteke: adibidez. ongarria, kaka da, baina ikusten baduzu nola formatua den ON-GARRI, agertzen da hitz hori izpirituaren ongarri bezala erabil daitekeela...
A.– Azken hitz bat finitzeko...
J.C.–Naturaren zikloetan ez dago ez azken hitzik, ez eta azkenik, orduan erranen dut «Ordu alferren segida»ko gizon zarpail horrek ihardetsiko ziguna nire kontuan, hobe hien ixilik egonik...
Itxaro BORDA

Hiru urtetako lanak isladatu ditu Jon Casenavek liburu berrian.
35

GaiezKulturaLiteraturaIdazleakCASENAVE2
GaiezKulturaLiteraturaArgitalpenaPoesia
GaiezKulturaArgitalgintArgitalpenaLiburuakLiteratur l
PertsonaiazCASENAVE2
EgileezBORDA1Kultura

Azkenak
Urruñako emakumeak, matxino eta biktima

Urruña, 1750eko martxoaren 1a. Herriko hainbat emakumek kaleak hartu zituzten Frantziako Gobernuak ezarritako tabakoaren gaineko zergaren aurka protesta egiteko. Gobernuak matxinada itzaltzeko armada bidaltzea erabaki zuen, zehazki, Arloneko destakamentu bat. Militarrek... [+]


Irakasleen mezua familiei: “Grebaren arrazoiak ez dira ekonomikoak bakarrik”

Aiaraldeko hainbat irakaslek mezua igorri diete ikasleen guraso eta familiei, dagoen informazio zurrunbiloan, grebarako arrazoiak modu pertsonalean azaltzeak euren borroka eta lanuztea hobeto ulertzeko balioko dielakoan.


Fernando Valladares:
“Oparotasuna zer den birdefinituta, ulertuko dugu zer dugun irabazteko”

Biologian doktorea, CESIC Zientzia Ikerketen Kontseilu Nagusiko ikerlaria eta Madrilgo Rey Juan Carlos unibertsitateko irakaslea, Fernando Valladares (Mar del Plata, 1965) klima aldaketa eta ingurumen gaietan Espainiako Estatuko ahots kritiko ezagunenetako bat da. Urteak... [+]


Historia militarraren kontra, eta alde

Ezpatak, labanak, kaskoak, fusilak, pistolak, kanoiak, munizioak, lehergailuak, uniformeak, armadurak, ezkutuak, babesak, zaldunak, hegazkinak eta tankeak. Han eta hemen, bada jende klase bat historia militarrarekin liluratuta dagoena. Gehien-gehienak, historia-zaleak izaten... [+]


2025-02-26 | Elixabet Etchandy
Martxoaren 8ko, emazte langileak lehen lerrora!

Martxoaren 8a hurbiltzen ari zaigu, eta urtero bezala, instituzioek haien diskurtsoak berdintasun politika eta feminismoz josten dituzte, eta enpresek borroka egun hau “emazteen egunera” murrizten dute, emakumeei bideratutako merkatu estereotipatu oso bati bidea... [+]


2025-02-26 | El Salto-Hordago
Lanaren Ekonomia
Itunpeko eskolen gainkontzertazioaren aurka eta hezkuntza publikoaren aldeko borroka

Euskal hezkuntza sistemaren itunpeko eskolen gainkontzertazioa eta zentro pribatuen umeak hartzeko gaitasuna beherakada demografikoari eta biztanleriaren klase osaketari egokitu behar dira.


Bilboko kultur zerbitzuen pribatizazioaz hausnarketa partekatua sustatu nahi dute liburuzainek

Bilboko Udalak zerbitzu publikoak pribatizatzen jarraitzen duela salatu du Bilboko Liburuzainen kolektiboak, besteak beste, kulturari loturiko zerbitzuak. Horren harira, mahai-ingurua antolatu dute martxoaren 3an Bidebarrieta liburutegian, Kulturaren pribatizazioa izenburupean.


Iruñeko Geltokiko EKOmerkatuak bost urte beteko ditu larunbatean

Martxoaren 1ean ospatuko du NNPEK-k urteurrena argazki erakusketa eta txalaparta ikuskizun batekin.


2025-02-26 | Roser Espelt Alba
Trumpen ispilua

Trumpen itzulera pizgarri izan da sendotuz doan eskuin muturreko erreakzionarioen mugimenduarentzat. Izan ere, historikoki, faxismoaren gorakada krisi ekonomikoekin lotuta egon da, baita sistemaren zilegitasun politiko eta ideologikoaren krisiarekin ere. Gaur egun, geldialdi... [+]


Musker eta Tranpa

Batzuendako, dirutza izatea ez da nahikoa, eta euren ego hauskorrek diruaren txintxina ez ezik, protagonismoa ere eskatzen dute. Aberats okituak izatea nahikoa izango ez balitz bezala. Beti gehiago behar dute, anbizioa deritzote antsia horri, baina botere gosea eta nabarmendu... [+]


2025-02-26 | Ane Labaka Mayoz
Hatza ezpainetan

Bi neska komisarian, urduri, hiru urtetik gora luzatu den jazarpen egoera salatzen. Izendatzen. Tipo berbera agertzen zaielako nonahi. Presentzia arraro berbera neskek parte hartzen duten ekitaldi kulturaletako atarietan, bietako baten amaren etxepean, bestea korrika egitera... [+]


2025-02-26 | Bea Salaberri
Bretoiera

Iragan urtarrilaren hondarrean, Bretainiako lurraldeko bi hizkuntza gutxituei buruzko azken inkesta soziolinguistikoaren emaitzak publiko egin zituzten bertako arduradunek. Haiek berek aitortu zuten harriturik gertatu zirela emaitzak ikustean. Hain zuzen ere, egoerak eta... [+]


2025-02-26 | Mikel Zurbano
DeepSeeken astindua

Silicon Valley-ko oligarkia AEBetako gobernura iritsi berritan lehertu da adimen artifizialaren (AA) burbuila. Txip aurreratuen erraldoia den Nvidia-k urtarrilaren amaieran izandako %16,8ko balio galera, egun bakar batean inoiz izan den burtsa balio galerarik handiena da... [+]


Jaurlaritzarekin izandako ika-mikaren biharamunean, hezkuntza publikoko irakasleak greban dira berriz

Grebaren bezperan Hezkuntza Sailak “edukirik gabeko” mahaia deitu zuela eta sindikatu deitzaileak “errespetatu gabe” akordioa “antzezteko” gutxiengoa duten sindikatuak “erabili” nahi izan zituela salatu ostean, beste bi greba... [+]


Karlos Zurutuza
“Idaztean, lehentasuna da elkarrizketatua bizirik ateratzea”

Karlos Zurutuza (Donostia, 1971), kazetari ezaguna da ARGIAko irakurlearentzat, elkarrizketa eta erreportaje ugari egin baititu aldizkari honetan. Atzerriko gatazka guneetako bizipenak ekarri ohi ditu berarekin: Kurdistan, Balutxistan, Iran... hamaika leku landu ditu, batez ere... [+]


Eguneraketa berriak daude