Hitzen prostituziotik.... terrorismo kulturalera

Andres Sorelekin elkarrizketan.
Andrés Sorelekin solasean
Hitzen prostituziotik.... terrorismo kulturalera
Andrés Sorel idazlea, Espainiako Idazleen Elkarteko idazkari orokorra? Liberación izandako egunkariko lehendakari ohia Bilbo aldetik ibili zaigu hitzaldi bat emateko. Aukera bikain hau erabiliz berarengana joan gara indibiduoaz, estatuaz, intelektualen konpromisoaz etab. hitz egiteko. Elkarrizketa arin eta bizi batetan honetaz eta hartaz lorez lore ibili ondoren ateratakoa hemen duzue. Idazle, bizizale porrokatua. Burusoil tximaluze honek mendi erdi herri aldean lasai darama betirako biziko balitz bezala.
ARGIA.–Zure hitzaldian hitzaren prostituzioa aipatu duzu hasera haseratik, baina oraintxe ere hitz egiten ari gara eta jendea zuek entzun eta parte hartzera etorri da. Suposatzen al du honek hizkera bikoitzaren izatea, alde batetatik hoterearen lengoaia eta hestetik menperatuena, ala ez?
ANDRES SOREL.–Bai. nik konparaketa hori egin dut. Bada hitzaren prostituzioa emakumearena dagoen bezala, eta horren aurka borrokatu behar dugu askatasun indibidualean oinarritzen den sexu askea eskatuz nahi dugun eran esperemientatzeko. Hitzari dagokion balio iraultzailea eman behar diogu berriz, berau itotzeko erabiltzen diren konnotazio guztiak erantziz. Beste adibide bat ipiniko Aizut. Che Guevara Bolibiara joan zenean prozesu iraultzaile baten alde borrokatzera abiatu zen, inperialismoa eta harrapaketa akatzeko asmoz. Hil eta gero museoan sartu dute. bere aurpegia daukaten jaboiak saltzen dituzte eta Europa osoko burgesak bere irudia daukaten soinekoz janzten dira.,Neutralizatzen dute. Ba berdin gertatzen da sozialismo, demokrazia nor beraren askatasuna, eta antzeko hitzekin, ustelduak daude. Hitz horiek balio erreal bat edukiko balute bezala erabiltzen dira eta gezurra da, ez da holakorik esistitzen, hitzak estadio errealak ordezkatzen dituzte.
A.– Zein da komunikabideen garrantzia estadio erreal horien truke hitzak eskaintzen zaizkigunean.
A.S. Betetzen duten papera alienatzaile izaten da gehien bat, jabeen morroi zintzoak izaten dira. Eta nork du jabetza? Boterea daukatenak, bai politikoa bai ekonomikoa. Komunikabideak boterearen zerbitzuan jarriak dira, eta hemen berriro aurkitzen dugu hitzaren gezurra. Itxuraz ez da zentsurarik itxuraz denetarik informatzen dute, baina hau ere zimarku bat besterik ez da. Bada autozentsura, eta jabegoa daukatenen zentsura objetiboa ere. Sarritan hamar aldiz idazten, edo esaten da gezurra, eta hamaikagarrenean argi zirrikito bat uzten dizute zuri zeure eritzia emateko eta haien gezurra borobiltzeko. Ikusten duzu? zeuri ere uzten dizu zeurea esaten aipatuko dute behin eta berriro gero. Dena den ez dugu ahaztu hehar irudiaren zibilizazioan bizi garela, boterean dagoenak azken galduko duena telebista da, prentsa idatzia baino askoz efektiboagoa dela dakielako.
A.–Bide honi jarraiki bada, bestalde informazioaren beste kontrol moeta bat, berriak ematen dituzten agentziena eta bestalde publizitatearen kontrolarena. Hitz egin nahi duzu apurtxo bat honetaz?
A.S.–Dena dago estatuaren ulertze politiko eta ekonomikoaren arauera. Publizitate pribatua zein estatala mozkin ekonomiko handien dauzkaten medioen artean banatzen da. Publizitateak bakarrik finantziatzen ditu berarekin bat doazen komunikabideak. Adibide argigarri bat ipiniko dizuet. Liberación egunkariak atera zuenean lehen orrialdean Madrilen hildako Banco Central-eko zuzendariak GAL erakundea lagundu zuela, banku guztiak berehala erabaki zuten ez ematea inolako krediturik Liberación-i. Publizitate estatalarekin gauza bera gertatzen da. inguruko komunikabideen artean banatzen da, estatua zuzenki kritikatzen dituztenei ukatzen zaien bitartean. Hau, publizitate aldebeste zentsura bide bat baino ez da.
A.–Honi aurre egiteko zuk aipatu duzu lehen terrorismo kulturala, eta gizakiaren funtzioa mass-mediei aurre egiteko. Uste duzu zuk aldizkari txiki pilo batek, auzo eta herri aldizkariek aurre egin ahal diotela nolabait prentsarren botereari?
A.S.–Ba ez dakit ahal duten ala ez, baina horren beharra daukagu. Askoz errezago eta egokiago da lagun talde bat auzo batetan biltzea kantatzeko, ardoa edateko edo maitasuna egiteko noiz eta nahi duten moduan: etxe-espetxeotan telebistatik itsasontzian besteok nola edaten duten edo maitasuna egiten duten ikustea baino. Pertsonen protagonismo kulturala erreibindikatu behar dugu eta ez jarrera pasiboa komunikabide zapaltzaileen aurrean. Estatuak biztanie bakoitza ikusle bat bilakatzea nahi du, museora joaten ohitzea, edo antzerkira gehienez, ematen dioten janaria hartzera... Guk horren aurka zuzenki jo behar dugu, ezetz esan behar dugu. Antzerkia, kalea, sexua eta abar zugan daude. Estatuak kalea ezabatu gura du, indibiduoen bizitzatik atera, etxebizitzetan sartu nahi gaitu. Horrela inkomunikaturik egonaz paper pasibo hori bete dezagun.
A.–Aipatzen ari gara estatu-indibiduo harremana behin eta berriro, baina badirudi estatua ere ez dela azken egitura. Antza denez badaude beste estruktura supraestatalak eta inperiorai dagokion halabeharreko menpekotasuna....
A.S.–Ez daude politika eta ekonomia bakarrik inperialismoaren ardutzetan. kultura ere hertotik dutorkigu. Kultura inperialistak bere bizitza ezaugarriak sartu nahi dizkigu, beraiek mundua ulertzeko daukaten modua azken batetan haien terrorismoa onar dezagun. Ez dugu ikusten baino Tuneza palestindarrak eramaten zituen egazkin egipziarraren kontra egindako terrorismoa baino. Estatu Batuek ez dute ekintza terrarista bat bakarrik egin herri guztiei ezartzen diete paper bera, eta berorretara makur daitezen agintzen du. Honek herri bakoitzaren nortasun ezaugarriak hausten ditu, eta denoi amerikar bizimodua ezarri nahi digu.
Euskadi esatean ez da pilota jokua erreibindikatzea egin nahi duguna. etorkizuna baizik, gure ezaugarrietan oinarritzen den etorkizuna. Geure hizkuntza izan behar dugu, gure ohiturak, zinema, antzerkia, ardoak, geure modua maitasuna egiteko ere. Honen alde borrokatzea edozein intelektualen beharra da, inperio handi horren menpeko bat izan gura ez badu behintzat.
A.– Uste duzu zu zentzu horretan Euskal Telebistak baduela Euskadin zereginik etorkizun berri horren sorreran? Ez bakarrik iragan miragarria erakusten duena, oinarrizko sortzen berria bultzatzen duena baizik...
A.S.– Eduki behar izango luke. Orain ez dakit betetzen duen. Dallas edo Dinastia erostearen arduraz egon beharrean. hobe egingo lukete ahaleginduko balira eskola eta ikastola guztietan haurrak bideoa eta zinema erabiltzen ikas dezaten. Horrela harremana izan lezakete edozein bizilaguneikin eta etorkizuna sortu, bere hizkuntzan oinarriturik, jolasak eta izate trasformatiboak kontutan harturik. Horrela egingo lukete kultura independiente bat bere herriarentzat, eta herri kolektibo horrek bere telebista egingo luke.
A.–Zurekin hitz egiten egonez gero ia beharrezkoa egiten zaigun galdera bat daukagu, Liberacion egunkariaz da. Uste duzu Liberacionek betetzen zuen hutsune ideologikoa oraindik hor dagoela? Egon badago posibilitaterik egunkaria kaleratzeko herriz, gero arte esanda desagertu bait zen...
A.S. Lekua badago, beharra ere. Orain, egunkaria antolatzeko modua, eta zituen hutsuneak berplanteiatu behar izango lirateke atera baino lehen. Merkatu ekonomian oinarritzen den sistema kapitalista hoietan, publizitate, konpetitibitate eta produkzio medioen kontzentrazioa dagoen modua ikusirik oso zaila iruditzen zait Liberación moduko egunkari bat ateratzea. Agian eskualde, herrialde mailan has liteke planteiatzen Liberacion ugari ateratzearen ahal eta beharra. Badago premia eta irakurlegoa, baina oso gaitza da.
Iñaki Goitiotza Edurne Loremendi
13-14

GaiezKulturaLiteraturaIdazleakSOREL1
PertsonaiazSOREL1
EgileezGOITIOLTZA1Kultura
EgileezLOREMENDI1Kultura