"GURE TELEBISTA EZ DA URGENTZIA HISTORIKOZ ATERATAKOA; ONDO EGINDAKO GAUZA BAT NAHI ZEN"


2021eko uztailaren 23an
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.
TV3 telebistako kazetaria den Pilar Raholari elkarrizketa.

TV3eko Pilar Rahola kazetaria eta idazlea, Euskal Herrian itzulika
"GURE TELEBISTA EZ DA URGENTZIA HISTORIKOZ ATERATAKOA; ONDO EGINDAKO GAUZA BAT NAHI ZEN"
Beren telebistarako erreportaje batzu egin ehar zituztela eta, gure herrira etorri ziren Catalunyako TV3eko lankide hauek. Hemengo kultur munduko jendea bilatzen zuten katalandar hauek, mintzatu ziren gurekin ere. Telebista kontuak eta beren herriko kulturari dagozkionak izan genituen gai besteen artean.
A.–Eta zuen erreportaje hori nondik nora doan esplikatzen hasiko bagina zer?
KATALANDARRAK.– Telebistarena beste gauza bat da, aurretik badago besterik: nik euskal literaturari buruz erreportajea egitea pentsatu nuen. Zinez kezkatzen ninduena, herriak bizi duen bake falta eta nahasketa giroa literaturan nola gorpuzten den ikustea zen, euskal literatura euskaraz egiten dena dela garbi nuenez, jakin egin nahi nuen hizkuntza alorrean ere hainbeste arazo duten Euskal Herriko idazleen berri, bertako intelektual konprometituak bilatu nahi nituen.
A.–Eta?
K.–Hara, harritu nauen gauza bat, literaturan arazo politikoek duten agerpen exkaxa izan da, Katalunyan alderantziz gertatzen baita. Tortura edo herri okupatu batean bizitzea bezain arazo larriak literaturan hain guti agertzeak txunditurik utzi nau, han gai hauek ugari azaltzen baitira literaturan. Dena dela honen atzekaldean, ETAko buru bat oso nobelista ona izatea gerta liteke, edota poeta batek bestea kartzelatik ateratzea, halakorik ez da Catalunyan gertatzen.
A.-Zer iruditu zaizu ikusitakoa?
K.-Nik askoz ere literatura antropologikoagoa espero nuen, zuen sustraien bila zebilen literatura nekazal giroarekin askoz ere lotuagoa, pizkundea 36.ean izan omen duzue ta. Hala eta guztiz ere, joera europeista handiko literatura aurkitu dut, ez bere inguruan ixten dena, eta uste baino literatur giro sakonagoa sumatu dut gainera. A, eta harritu nau ere belaunaldi diferenteen arteko kolpea hain ttikia izateak, Catalunyan egungo belaunaldiak aurrekoa kuestionatu egiten du; izan liteke nik uste heroizididade kontua, hemengoek posgerra giroan idatzi izana zuentzat nahikoa balitz bezala.
A.-Emango al zenigukete zifra batzu euskal irakurleak azaleko idea nagusi bat izan dezan, hots, aldizkariak, liburuak, asterokoak e.a. kultur katalanean nola dabiltzan jakitearren. Hizkuntzarekiko jokabidea nolakoa den eta.
K.-Hangoa eta hemengoa dudarik ez, diferentea da, Catalunyatik kanpora edo herbestera joan denak utzi egin dio bere hizkuntzari, baina bertan geratu direnen artean inork ez du bere hizkuntza alde batera utzi; gaur, eta baita duela 20 urte ere, katalan batek katalanez ez egitea txarki ikusita dago. Gure arazoa, hegoaldetik, hots, Andaluziatik heldutako jendea integratzea izan da, beren izakera hertsia xamurtzea. Hor, paper arras inportantea jokatu du telebistak, TV3ren arrakasta gaitza izan da, uharteetara iristen da, Valencian ere jarri dute antena, guk, TV3 kateak, inmigrazio kopuru galanta dugu ikuslegoan, eta zer esango dizut, gero ere, katalana ikastea euskara ikastea baino askozaz ere xamurragoa da, eta jende horrek Dallas edo futbola ikusten du, baina baita telealbisteak. Gauza jakina da telebistan aditzen dutena ez dutela beren hizkuntzatzat hartzen, baina telebistak dioena beren errealidadea da eta ezin diote horri ihes egin.
A.–Alfabetatze inguruan eta?
K.–Bada alfabetagabe kopuru handia bai, baina irakurtzen badakite; idazte alrloan ez, askok eta askok ez dakite idazten, katalanak gramatika zaila baitauka; bitxia da, baina alfabetatze kopuru handiena Bartzelonan daukagu, hain zuzen inmigrazioa 50ekoa den hirian, erdaldunik gehien duen tokiak alfabetatu kopuru handiena du, kontutan hartzekoa baita hango "ikastolak" direla 25 urte sortu zirela, eta gaur egun idazteko eta, katalanaz baliatzen direnak gero eta gehiago dira.
A.–Aldizkari mailan bestela?
K.–Aldizkari kontuan gauza oso desproportzionatua dago. Guk badugu katalanezko egunkari bat Avui izenekoa, "El pais" aldizkariaren kultur arloa ere katalanez etorri ohi da, Gironan badute "El punt diari" egunkaria ere, han jende askok erosten duena. "La Vanguardia" oso katalanista da, baina hutsa da katalanez ateratzen dutena. Aldizkariak asko dira, bada Montserraten ateratzen den bat, erlijiozkoa edo zena, oso aurrera asmoetakoa izan dena, eta ene belaunaldiko denek dugu berekin zerikusirik, katalanista eta aurrerazale izan den orok izan du leturik Montserrateko "Serra d'or" aldizkarian, 20.000 harpidedun dauzka eta zentzu honetan, mundu guztiak jasotzen duen aldizkaria dugu. Bada beste bat "El Mon" izenekoa, debate ideologikorako bilgune izateko asmotan sortu zen, gorabeherak izan zituen eta egun hor segitzen du, baina ideologiazko eztabaidetako bilgune izatea galdua du. Gaur egun beste aldizkaria dago, interes berezikoa, "El Temps" du izena, Valentzian sortua, astekaria eta 8.000 harpidedun dauzkana, eta ez da lan makala hori. Ideologia edo politika kontutan sarturik ez dagoen arren, normalizaziorantz interesgarria da, asko saltzen baita. Badira gero beste batzu, baina maila elitistan irteten direnak.
A.–Zer tirada izaten dute han liburuek?
K.–Ttikiena 3.000koa da, baina gerta liteke ere, tirada hori handiena izatea jakina. Poesiak 3.000 izaten ditu, eta nobelak berriz 5.000. Poesia gainera asko saltzen da, metro kuadratuko, munduan poeta gehien duen herrialdea garela uste dut, badira beste poetak asko saltzen dutenak, Marti Poll-ek 50.000 saldu zituen poesia liburu batekin, eta narratiban Pedrolok 250.000. Editorial asko dago, eta asko krisian daude.
Irrati mailan oso gaizki gaude, baditugu Generalitatearenak, beren funtzioa egiten dutenak, baina dena dela gaizki oso, irrati nazionalak aterako dizu piska bat katalanez, eta Radio Barcelonak ere; irrati arloan nabarmena da hizkuntzaren kalidaderik eza, asko ta askok gaizki hitz egiten dute, eta ez dira konturatzen, euskara adibidez deuseztapenez kentzen dizuete, baina katalana guri asimilazio bidez, hots, erdal hitza sartzen dute baina katalan itxuraz, eta jende askok ez daki hori, ez da ohartzen. Maila honetan telebistaren eragina eta garrantzia berebizikoa da.
A.–Kontaiguzue telebistaren gainean zerbait.
K.–Egun guztian zehar dihardua, Espanyako telebista bezala. Hasi zenean oso telebista europeoa egiteko asmoa hartu genuen, españolari kopiatu gabe, folklorismo gabe, Catalunyako gaietan soilik erori gabe. Gure alde ditugu ere, jende asko izatea, medio egitan onak edukitzea, diru asko izatea eta aldi berean periodista, grabadore eta tekniko diren lagun asko izatea, honek arintasuna ematen baitio prozesuari. Gure kultura taldeak ordu erdiko emanaldia du aste guztian eta hauexek gara: 7 erredakzioan, hiru produktore, hiru errealizadore...Hau da gauzak ongi egiteko era bakarra. TV3 ez da urgentzi historikoz atera, ongi egin beharreko gauza nahi zen. Zinetik etorri dira kamarak, erredaktoreak letretatik, eta asko ta asko flologiatik, ez pentsa denak periodistak garenik. Gauza jakina, 30 urtekoak gara gehienak, Estatu Batuetarako bekak izan ditugu ikasteko, eta alde horretatik, indarrean gatoz.
A.–Ba al duzue zerikusirik Espanyako telebistarekin?
K.–Ez, baterez, ezta telefonoz ere. Zeharo independienteak gara.
A.–Zenbaterainoko ikuslegoa duzue guti goiti beheiti?
K.–Datu erabat zehatzik eman ezin badizut ere, jende askok ikusten duen telebista garela begien bistan dago, muga gorenak, gorenak diot, bost milloietan dauzkagu.
Peru UNZUETA
20-21

GaiezKomunikabidTelebistaTV3
GaiezHizkuntzaKatalana
PertsonaiazRAHOLA1
EgileezUNZUETA2Komunikabid

Azkenak
Gazako %36 guztiz suntsitu dute, base militarrekin lurraldearen kontrola segurtatzeko

Forensic Architecture erakundearen ondorioetakoa da hori, ikusita Israelgo Armadak nola antolatu duen Gazaren egungo kontrola. Suntsiketa maila hori bakarrik litzateke Gazaren kontrola segurtatzeko, zeren eta, berez, txikitze maila askoz handiagoa da lurraldearen gainerako... [+]


2024-11-22 | Andoni Burguete
Etekin egarriak itotzen duenean

Tanta hotzak Valentzian eragindako hondamendiak irudi lazgarriak utzi dizkigu; batetik, izan dituen berehalako ondorioengatik, eta, bestetik, nolako etorkizuna datorkigun aurreratu digulako: halako fenomeno klimatiko muturrekoak gero eta ugariagoak eta larriagoak izango direla,... [+]


Planifikatzen ez duen Nafarroako Energia Planaren kontra alegatu dugu

Nafarroako Energia Planaren eguneraketa oharkabean igaro da. Nafarroako Gobernuak jendaurrean jarri zuen, eta, alegazioak aurkezteko epea amaituta, gobernuko arduradun bakar batek ere ez digu azaldu herritarroi zertan oinarritzen diren bere proposamenak.

Gobernuak aurkeztu... [+]


2024-11-22 | ARGIA
Languneko zuzendari Lohitzune Txarola
“Hizkuntza gutxituen pisu ekonomiko eta estrategikoa aldarrikatu nahi du Langunek”

Azaroaren 26an eta 27an, Langune Euskal Herriko Hizkuntza Industrien Elkarteak eta FUEN Federal Union of European Nationalities erakundeak antolatuta, ‘Hizkuntzen irabazia. Benefits of language industry in the economy’ kongresua egingo da Donostiako Kursaalean. Han... [+]


2024-11-22 | Estitxu Eizagirre
Biriatuko Arbolaren Besta hemen da

Azaroaren 23an egingo dute tokiko arbola, fruitondo eta landare ekoizleen azoka. Horrez gain, egitarau oso indartsua prestatu dute 22 arratsaldetik hasita 23 iluntzera arte: bioaniztasunari buruzko mahai-ingurua, sagarrari buruzko mintzaldia, "Nor dabil basoan?"... [+]


Euskarazko testuak ahots bihurtzen dituen patrikako gailu inteligentea merkaturatu dute

Lup izeneko gailuak testuak ahots bihurtzen ditu adimen artifizialari esker. Hainbat hizkuntza bihurtzeko gaitasuna dauka. Teknologia gutxiko gailua da, hain zuzen aurrerapen teknologikoetatik urrun dagoen jendeari balio diezaion. Ikusmen arazoak dituztenentzat sortu eta... [+]


2024-11-22 | Antxeta Irratia
“Feministon aurkako oldarraldia” gelditzeko indarrak batu dituzte Lizuniagan

Udan izandako indarkeria kasuen gorakada batetik, eta hainbat gizonezkok mugimendu feministak antolaturiko ekitaldiak boikotatu dituztela bestetik, Bortziriak, Xareta, Azkain, Bertizarana, Malerreka eta Baztango mugimendu feministek, erakunde publikoen konpromiso irmoa exijitu... [+]


2024-11-22 | Gedar
Espainiako Gobernuak ez ditu harremanak apurtu Elbit Systems armagintza-enpresa sionistarekin

Espainiako Defentsa Ministerioaren 6 milioi euroko esleipen publikoak jaso ditu aurten enpresak. Margarita Robles ministroaren arabera, urriaren 7tik ez diote "armarik saldu edo erosi Israelgo Estatuari", baina indarrean zeuden kontratuei eutsi diete. Elbit Systemsek... [+]


2024-11-22 | Joan Mari Beloki
Errusofobia lehen eta orain (II)

Sobietar Batasuna desagertu zenetik errusofobia handituz joan da. NBEko Segurtasun Kontseiluaren 2002ko segurtasun kontzeptua oso argia da, eta planetaren segurtasun eta egonkortasunak AEBei erronka egiteko asmorik ez duen estatuen menpe egon behar dutela adierazten du. AEBei... [+]


Gemma Piérola
“Historiak ezin du ezikusiarena egin gu protagonista garen eguneroko arazo horien aurrean”

Duela 40 urte sortu zen Geronimo Uztariz Institutua, Nafarroako Historia beste era batera ikertzeko eta zabaltzeko helburuarekin. Jende anitza bildu du lau hamarkada hauetan, eta gai ugari ikertu ditu denbora horretan. Historialari gazteak ere batu zaizkie. Zahar eta berriaren... [+]


Añube
Elkar besarkatzeko musika

Aspaldi ezagutu genuen gaur gaurkoz Añube taldeko abeslari den Aitor Bedia Hans. Garai berean adiskidetu ginen egun Añube taldeko gitarra jotzaile ohia den Beñat Gonzalezekin. Unibertsitateko garaian izan zen, Debagoienako bi gazteak musika zainetan... [+]


2024-11-22 | Sustatu
Euskarazko esamoldeak baloratzen lagundu online galdetegi honetan

Bi irakasle eta ikerlarik inkesta jarri dute sarean, euskarazko esamolde batzuen inguruko datuak biltzeko. Bost minutu hartuko dizu betetzeak baina adi, bi galdetegi daude, egun bakoitian jaio bazara 1A betetzeko eskatzen dizute, eta egun bikoitian jaioa bazara 1B delakoa.


2024-11-22 | Ahotsa.info
Saskien bidez Nafarroako euskalgintzari inoizko ekarpenik handiena egingo dio Errigorak: 230.000 euro

 Euskarari Puzka azken kanpainan 16.000 saski saldu dituzte, eta euskararen alde lan egiten duten elkarteentzat bideratuko zaie lortutako etekina.


2024-11-22 | Julene Flamarique
Voxen aurka Bilbon protesta egiteagatik auzipetutako zortzik ituna egin dute Fiskaltzarekin eta bat epaiketara joango da

Atxuriko irakasle eta ekintzaile batek uko egin dio akordioari kontzientzia arrazoiak direla eta. Voxek bost urteko kartzela-zigorra eskatzen du auzokidearentzat, Fiskaltzak aldiz zazpi hilabeteko espetxe-zigorra hauteskunde-delituagatik eta hiru hilabeteko isuna mehatxu... [+]


Eguneraketa berriak daude