Matxinadak Eta Sorgiñak: Gure Historia Geuk Kontatua


2021eko uztailaren 23an
Historia Sail Berri Bati Ekin Dio Gordailuk
Matxinadak Eta Sorgiñak: Gure Historia Geuk Kontatua
Aspaldi honetan isil antzean zebilkigun Gordailu argitaletxeak sail berri bati ekin dio, Historia sailari. Talde bat ari da lanean eta jadanik bi liburu plazaratuak dituzte, XVIII. mendeko herri-erreboltak aztertzen dituena bata eta sorginei buruzkoa bestea. Malores Etxeberria, Iñaki Glz. de Garai, Begoña Mendigutxia, Juanjo Ruiz eta Alizia Sturtzek osatzen dute taldea.
ARGIA.–Historiaz eta euskaraz ez da goizero argitaratzen holakorik. Zer tratatzen duzue bi liburu hauetan?
Taldea.–Lehenengoan "Foruen aurkako saioaldiak eta Herri-Erreboltak (XVIII. mendean)" mende horretako matxinada nagusienak hartzen ditugu. Baina ez da deskripzio hutsa, baizik eta saiatu gara gatazka haiek interpretatzen. Pentsatzen bait dugu XIX. mendeko karlistadak aurreko mende honetan oinarritzen direla, hemen ematen direla foruan aurkako lehenengo erasoaldiak, eta ez Madrilen aldetik soilik baita bertako burgesia berriaren onespen eta laguntzarekin ere. Izan ere askotan pentsatzen dugu erasoak kanpotik etortzen zaizkigula.
Bigarrenean «Sorginak eta Errepresio Euskal Herrian. Bi kultur molde aurrez-aurre», berriz, soryinaren betiko irudi gaizkilea desmitifikatzen saiatu gara. Sorginaren inguruan daukagu irudia prozesuek (XVII. mende hasierakoak) eman digutena da, hau da, sorgina gaiztoarena, deabruaren bitartekotza egiten duenarena. Hau Elizak sortua da.
Baina sorgina izadiarekin hertsiki lotuak dauden gizarte guztiek sortzen duten mundu magikoaren zati bat besterik ez da. Sorgina. ahalmen bereziak dituen izaki bat da, onerako bezala txarrerako izan daitekeena.
Fenomeno hau aspaldikoa izanik, zergatiK XVII. mendeko erasoaldia? Honi erantzuten ere saiatzen gara liburuan.
A.–Liburu hauetako batean irakurtzen dugunez, bilduma bateko bi lehen zenbakiak ditugu hauek.
I .–Bai, hala da. Gure asmoa Euskal Herriko historiari buruzko bilduma bat egitea da. Euskaraz, noski. baina ez dugu hiztoria kronologiko bat egin nahi, baizik eta zenbait gai interesgarri aukeratu eta horiek aprobetxatu gure historiara errazago hurbiltzeko.
Aukeratutako gaien artean,berriz, denetatik dago, sozio-ekonomikoak, ideologikoak... Batzuk nahiko berriak, ezer gutxi aztertuak, izango dira eta hauek ikerketa lana ere eskatuko dute. Adibide bat jartzeagatik: Euskalduna Ameriketan. Ipar Euskal Herria eta Estatu Frantsesa e.a.
Beste gai batzuk, aski ezagunak izan arren aukeratu egin ditugu, desmitifikatu beharra ikusten dugulako: "sorginena..." jadanik esplikatua, "Gerraure ko Nazionalismoaren barnean sortzen diren aurkako joerak...
A.–Gai monografikoak izanik, hiztegi oso teknikoa erabilizen al duzue?
T.–Bueno, hitzak berriak eta zuzenki gaiari lotuak pila bat agertzen dira. Baina monogratikoa izateak ez du esan nahi, kasu honetan behintzat lanik elite espezializatu bati zuzendua dagoenik. Gure helburua besterik da eta horregatik hiztegi herezi hori ahal den neurrian, dositikatu egiten dugu eta gainera lagungarri bezala atzean hiztegitxo txiki bat ematen dugu. Kontutan izan behar da euskaraz irakurtzea kostatu egiten dela, eta historiaz ari bagara... Horregatik ohitura sortzen joatea da gure helburuetako bat, baina poliki-poliki.
A.–Beraz, publiko zabal bati esikaintzen diozue lana ezta?
T.–Horixe nahi genuke behintzat. Garbi dago irakurlego euskalduna neurri handi batean ikasleek osatua dela eta hauek gero eta aukera kaskarragoa dute hemengo historiaz jabetzeko. Programazi of'izialak direla eta ez direla ikasleari horietatik aparte ezer gutxi eskaini eta exigitzen zaio Eta ondo dakigun bezala programazio guztiak Madrildik datoz oraindik. Interesgarria deritzogu beraz publiko honi erantzun bat emateari.
Baina irakaskintzaren mundu horretatik at badago beste alor zabal bat eta honi ere heldu nahi genioke. Betidanik sartu izan dute historia ez dela Estatu batetik kanpo existitzen eta hori naharmena da kaleko giroan. Begira zer komentatluzuen ikasle batek egun batean: « Baina guk, euskaldunok, ba al dugu bada historiarik, ez dugu eta ez gerraterik, ez eta nabarmenik ere?». Honen aurrean gure egoinkizuna garbi dago. Pentsakera hori desegin egin behar dugu eta historia herri batek egiten duela erakutsi.
A.–Ikusten dugunez talde bat ari zarete lan honetan. Nola hasi zineten?
T. Bueno, bada, hasiera batean UZEIk kaleratu zuen Historia BBBlerako textu-liburuan bukatu genuen eta interesgarria iruditu zitzaigun beste bide batetik abiatzea. Eta hortxe gabiltza.
A.–Ze proiekto dituzue aurrera begira?
T.–Bueno. proiektoak milá. Dena den bilduma aurrera ateratzea lortzen badugu, horrekin bakarrik ere hutsune inportante bat beteko dugula uste dugu.
Bai euskara aldetik, bai ikerketa aldetik, arlo honetan lehen urratsak besterik ez dira eman. Bidea, beraz, oso libre dago lana egin nahi duenarentzat. Bestalde, dibulgazio mailan ere ezer gutxi egiten da. aldizkarietan dela, irratietan dela e.a. Hortxe ere badago zer eginik. Asuntoa ez da lan falta...
A.–Zer bada?
T.–Betiko kontua. Lanerako baldintzak oso txarrak dira, batzuentzat behintzat. Diruaren zurrumurrua entzun entzuten dugu baina gu iristen garenerako edo banatua dago ( betiko sosten artean) edo epez kanpo gabiltza edo beste era bateko lan batzuentzat da e.a. e.a.
Lortzen den apurra ez da argitaratzeko ere iristen. Eta gero zabaltzearen arazoa dago, errentagarria bada, ondo, bestela...
T.ELUSTONDO
32-33

GaiezKulturaArgitalgintArgitalpenaLiburuakHistoria li
GaiezKulturaLiteraturaTaldeakGordailu
EgileezELUSTONDO1Kultura

Azkenak
2025-02-18 | Euskal Irratiak
Miarritzeko euskal ihauteriak berpiztu dituzte tokiko elkarteek

Hamarkada batez lokarturik izan ondotik, otsailaren 22an iratzarriko dute hartza Miarritzen. Festilasaik, Arroka elkarteak, Maritzuli dantza konpainiak, Gaztetxeak eta Ikastolak bat egin dute, aurten, programazio berezi bat eskaintzeko.


2025-02-18 | Antxeta Irratia
Hendaia, Urruña, Donibane Lohizune eta Ziburuko herriek hamabostaldia antolatu dute euskararen erabilera hauspotzeko

Hizkuntzarako ere gurasoak haurrentzako eredu direla kontuan hartuta, euskararen erabilera eta irakaskuntzari buruz sentsibilizatzeko helburua duen hamabostaldia antolatu dute Hendaia, Urruña, Donibane Lohizune eta Ziburuko herriek. Martxoaren 15etik 30era guraso... [+]


Ekainaren 1 era atzeratu dute Iparraldetik zirkulatzeko ingurugiro agiriaren derrigortasuna

Apirilean zen sartzekoa araua baina atzeratzea erabaki dute. Derrigorrezkoa izanen da ibilgailuetan agiria eramatea, ez soilik hiri eta herri nagusienetan sartu ahal izateko, baita kostalde osoko errepideetan mugitu ahal izateko ere.


Sabotaje algoritmikoaren alde

«I will overturn, overturn, overturn, it[…]»
Ezekiel 21:27 – King James Version

«Algoritmo guztien gainetik, algoritmo guztien azpitik»
Xabier Landabidea

Deseroso nago, deseroso gure jendarteak teknologiarekiko hartu duen jarrera kasik... [+]


HezkuntzArtea taldeak manifestua aurkeztu du: “Moda pedagogikoak bata bestearen atzetik ezarri dituzte”

Irakasleek urtetan pilatutako jakintza kontuan hartzea, klaustroek erabakiak hartzeko autonomia bermatzea, IKTen “uneoroko erabilera” sustatzen duten planak geldiaraztea, eta ikasgeletan aldaketa metodologikoak sartu aurretik dituzten ondorioak tentuz aztertzea... [+]


2025-02-17 | ARGIA
Ikasle feministek elkarretaratzea egin dute Gasteizko EHUko campuseko irakaslearen sexu erasoak salatzeko

Gertatutakoak ez direla kasualitatea azpimarratu dute. Unibertsitateko eremuetan indarkeria matxista gertatzen dela azaldu dute, eta arazoa sistematikoa dela. Protokolo bat eskatu dute erasotuak babesteko. Erasotzaileak inpunitate osoarekin jokatu duela salatu dute.


Bi futbol taldek planto egin dute irain arrazisten aurrean Bizkaian eta partiduak bertan behera geratu dira

Gaztelueta C -Berango C gazteen futbol partidua bertan behera geratu zen Larunbatean. Jokatzen ari zirela Gaztelueta C taldeko gazte batek aurkariari "beltz zikin madarikatua" deitu zion. Gorengo erregional mailako Otxarkoaga-Iturrigorri partiduan ere... [+]


Bederatzi pertsonari lau eta hamar hilabete arteko kartzela-zigorrak ezarri dizkie Voxen kontra protesta egiteagatik Bilbon

Atxuri auzoan 2019ko azaroaren 5ean Voxen kontra egin zuten bederatzi pertsonaren kontrako epaia iritsi da. Akusatuek ez dute espetxean sartu beharko.


2025-02-17 | Axier Lopez
Itziarren semea?

Ia mende batez, Euskal Herrian ez da belaunaldirik tortura ezagutu ez duenik. 1960tik 5.379 lagun dira ofizialki, baina askoz gehiago dira, publikoki torturatu gisa agertzeak min egiten duelako oraindik ere. Eta seguruenik, oinarri-oinarrian ez delako ezer aldatu. Polizia... [+]


Eneko Anduezak PSE-EEko idazkari nagusi izaten jarraituko du

PSE-EEren zuzendaritza berriak alderdikideen %95en onespena jaso du. Anduezak proposatutako Batzorde Exekutiboan aurreko 26 kideetatik zortzi aurpegi berri daude soilik.


Europak toki bat aldarrikatu nahi du Ukrainako bake negoziaketan, AEBen bazterketaren aurrean

Macronek egindako deiari erantzunez, NATOko eta Europako agintariak Parisen elkartuko dira astelehen honetan, AEBek eta Errusiak iragarri ostean Ukrainako gerra amaitzeko elkarrizketei heltzekotan direla. Europak diru asko xahutu du Ukraina laguntzen, eta gerra amai dezakeen... [+]


Erantzukizun publikoak hartzea eskatu dute Euskal Herriko Torturatuen Sarearen aurkezpenean

Torturak jasan dituzten 900 lagun bildu dira Donostian Euskal Herriko Torturatuen Sarea aurkezteko, otsailaren 15ean. Ekimenak torturatuen bozgorailu izan nahi du, eta oraindik torturen berri eman ez duten herritarrak sarera batzera animatu dituzte. Eusko Jaurlaritzari eta... [+]


Labrazaren defentsan
"(Oiongo osoko bilkuraren) helburua argia da, legez legitimatzea tramitazioan irregulartasun nabarmenak dituzten megaproiektu energetikoak"

Joan den asteazkenean egun gogorra eta desatsegina bizi izan genuen, ez bakarrik Labrazarentzat, baita zentral eoliko,... [+]


Gazteen arteko genero arrakalak gora egin du kokapen politikoari dagokionez

Azken hogei urteetako gazteen kokapen politikoa izan dute aztergai The Economisten. Europan 18-29 urte arteko gizonak emakumeak baino posizio kontserbadoreagoetan kokatzen dira. 


Gasteiz inguruan Vitoria Solar 1 eta 2 parke fotovoltaikoak eraikitzea onartu du Eusko Jaurlaritzak

Parke bakoitzak hirurogei hektarea izango ditu, eta 32 milioi euroko aurrekontua du proiektuak. Ingurumen eta baimen teknikoak berretsita, egitasmoari hirigintza baimena baino ez zaio falta eraikitzeari ekiteko.

 


Eguneraketa berriak daude