Oraingo Literatura, Bai Baina Ez


2021eko uztailaren 23an
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.
Laura Uruburu, "Idatz Mintz Ipuin Sariketako" irabazleari elkarrizketa
Laura Urubururekin Mintzo
Oraingo Literatura, Bai Baina Ez
Laura Uruburuk Labayru Ikastegiak antolaturiko "Idatz Mintz Ipuin Sariketan" lehen saria irabazi du. Bigarrena eta hirugarrena Julen Arriolabengoa eta Iñaki Ugartebururen eskuetan gelditu dira. Laura, gernikarra, gaztea, maistra eta bizkaitar konbenizitua da, eta, bere ustez. «lehen euskara zapalduta egoan eta ezin zan berbarik egin. Orain batuz mintzatzcan gauza bera egitea da, bizkaierak zapalduta segitzen du..
A.–Zelatan hasi zinen idazten; eta orain zenbat denbora?
L.U.–Magisterioa egitera Deriora joan nintzen, eta euskara lantzen hastean, irakasleak esan eusten zeozer neukala, eta idazten hasteko. Lehendik ere, Institutuan egon nintzenean, idazten neban, baina erdaraz. Hantxe, Magisterion, lanak egiten nebazan, eta honela, apur bat hasi nintzen, baina eskolarako bertarako bakarrik. Geroxeago, Magisterio amaitu nebanean, enteratu nintzen zelan egoan Mikel Zarate Sariketa, eta esan neban "bueno animatu egingo naz eta idatziko dot". Bialdu neban eta... hirugarren saria.
Gero, udan, Derioko ikastaroan egon nintzen, eta han narrazio poliziakoak egiteko paperak emon euskuezan. Niri nobela poliziakoak beti gustatu egin jataz, txikitarik hona. Orduan, lehenengoan pentsatu neban beste lagun bategaz egitea, baina gero desanimatu egin zan, eta ni bakarrik hasi nintzen idazten. Eta horregaz, lehenengo saria lortu neban, Idaz Mintz-en.
A.–Zer suposatzen du zuretzat sari hau irabazteak ? Gehiago idaztera bultzatzen zaitu?
L.U.–Ez da izan sorpresa bat niretzako. Ez dot esan gura lehenengo saria itxaron izan dodanik, baina bueno jakin dot besteen aldean hobeto egon dala, eta ona izan dala. Bigarren saria lortu neinkeela pentsaten neban. Gero lehenengoa lortzeak animatu egiten zaitu.
A.–Zelako prozesua daramazu ipuina burutzeko?
L.U.–Normalean ez dot edukiten idea bat. Segun zer idatzi behar dodan, edozer momentutan pentsaten dot «gai hau ondo egon litzake lan egiteko». Baina ez pentsetan egon. Klasean esaten euskuenean gaia, orduan bai, horretaz, baina bestela, expontaneoa izatea gustatzen jat.
Hori bai, azkena beti pentsaten dot. Hasieragaz batera, amaiera. Oraingoan, poliziakoan, txarrena izan da zelan egin prozesua azkeneararte, baina gero azkena kolpe batez egiten dot, eta hasi ere bai.
A.–Badago gehiago gustatzen zaizun gai moten bot? Zelan aukeratzen dituzu gaiak?
L.U.–Hori norberaren izakeraz doala uste dot. Era batekoa bazara, aguza batzu ondo ikusten dozuz, eta beste batzu txarto. Neu beti izan naz idealista, eta orduan gauza bat defenditu gura dotela pentsaten dot. Adibidez, poliziako honetan, aztertzailea ez da detektibe bat edo polizia izan, baizik eta hil daben andrearekin konpondu izan den mutil bat, andrea ezkonduta egon arren. Gizarte honetan gauzak honela edo hala dira, eta dana jeneralizatzen da. Nik hori ez dot ondo ikusten. Pertsona bakoitza mundu bat da, norberak daki zergatik egiten duen hau edo bestea.
Orduan, poliziako honetan, intriga mantendu gura izan dot, eta azkenerarte trama aroan, baina apur bat horrek beste gauzak sartu eta ondo deritzeten gauzak defenditu.
A.–Beti bizkaieraz idatzi duzu. Batuaz ere idatziko zenuke?
L.U.–Ez dot idatzi sekula batuz, baina ez dot hori ukatzen. Batuz idatziko ez dotela ez diot. Oraingoz, bizkaieraz idaztea izango litzake nire guraria. Zergatik? Lehenengo eta behin, ni berton jaio nazelako, Bizkaian, eta bizkaieraz hazi naz, beti. Bizkaiera nire izakeraren parte bat da, bizkaiera bera. Eta gainera uste dot gauzak barrutik datorkizuzan modura idatzi behar dozuzela, eta nik batuz sekulan ez dot pentsatuko. Artifiziala iruditzen jat.
Baina batua ez dot ukatzen. Igual momentu baten idatziko neuke batuz. Gainera uste dut, bizkaieraz ezer gutxi dagoala eta potentziatu egin behar dala.
A.–Zer iruditzen zaizu gaur egun Euskal Herrian egiten den literatura?
L.U.–Ikusten dodana da dana batuz, batuz eta batuz dagoala, eta horrek penaz betetzen nau. Bertoko jenteak ere, bizkaieraz zoragarri dakienak, batuz idazten; ez dot ondo ikusten.
Bueno, gero beste aldetik dagozan liburuak hainbat irakurtzen dodaz, eta gustatzen jataz. Pasatzen dana da edo batzu rollo handiegiak direla, edo beste batzu, jente berria idazten hasten danean... ez dakit. Nik uste dot oso idealista naizena.
Durangoko Azokan erosi neban "Jolasean" liburua, eta bai, oraingo egoera bat deskribatzen du, gerta leikena eta normala. Baina gero, hori, hamabost urteko batek irakurtzen du, eta horrek edukatu egiten zaitu, barrura sartzen jatzu. Hori da esan gura dodana; orain liburu guztietan gazte guztiak daukie problematen bat; problema psikologikoak alde batetik, psikiatrak bestetik... eta hori normalizatu egin da, «la nueva ola» izango liteke, ezta?. Eta hori ez dot ondo ikusten.
Ez dot irakurri, agian egongo da, libururik, beste zer batekoa danik. Nik ez dot esaten bizitza zoragarri danik, askoz gutxiago ere ez, baina apur bat leundu edo. Jeneralizatu egiten da, gazte guztiak horrelakoak balira lez. Gauza bera «La muerte de Mikel»egaz. Han HBko gazte guztiak dira homosexualak, edo amaitzen dira zoratuta.... gauzak ez dira holan. Horrek arriskua dakar. Gazteak ez dakie zera, eta hori hartu leikezu, eta betiko geratu hor.
A.–Zeintzu idazle edo liburu gustatzen zaizkizu?
L.U. - «Itsasoak ez du esperantzarik» asko gustatu jatan, eta orain «Hades-en erresumarantz» irakurri dot. Baina hau ere, bardin. Guztiek daukie problemaren bat, eta danak dagoz frustratuta.. Iiburu baten ere ez dot ikusi pertsona bat oso pozik bizi dana, eta gero ondo amaitzen dana. Normalean beti txarto amaitzen dira danak.
Pio Baroja zoragarri iruditen jat, Garcia Marquez, Cela, bueno, asko. Gero, poliziakoak euskaraz, Gotzon Garaterenak.
A.–Literatura "femeninoa" existitzen dela uste duzu?
L.U.–Ez dakit. Idazteko, sensibilitatea eduki behar dala luste dot, eta idazten duenak, mutilak zein neskak, edukiko du. Baina saria dala ta, epai-mahaiko batek komentario bat esan ebala heldu jat: «ziur nago hau idatzi dauena neska bat izan dala», eta ez dakit zergatik esan leiken hori. Nik irakurri dodanak, neska edo mutilanak, bardin topaten dodaz. Ez dot uste desberdintasunik dagoanik.
A. Zeintzu dira orain dauzkazun projektuak?
L.U.–Narrazio poliziakoa egin dodanean, hainbeste gauza ipintzeko egin nintzen, eta azkenean laburtzen eta laburtzen joan behar izan dotela ikusi dot. Neurria txikiegia izan jat niretzako. Orduan, ba bai, nobela egiteko prueba bat egingo, neuke, baina orain ez daukat denbora larregirik. Oposizioak daukaguz uztailean. Baina bai, idazteko ustea badaukat, eta egingo neuke.
Eta honela erantzun zigun Laura Uruburu idazle gazteak.
Laura Mintegi
30-31

GaiezKulturaLiteraturaSariakIdatz Mintz
GaiezKulturaLiteraturaIdazleakURUBURU1
PertsonaiazURUBURU1
EgileezMINARD1Kultura

Azkenak
2024-11-22 | Antxeta Irratia
“Feministon aurkako oldarraldia” gelditzeko indarrak batu dituzte Lizuniagan

Udan izandako indarkeria kasuen gorakada batetik, eta hainbat gizonezkok mugimendu feministak antolaturiko ekitaldiak boikotatu dituztela bestetik, Bortziriak, Xareta, Azkain, Bertizarana, Malerreka eta Baztango mugimendu feministek, erakunde publikoen konpromiso irmoa exijitu... [+]


2024-11-22 | Gedar
Espainiako Gobernuak ez ditu harremanak apurtu Elbit Systems armagintza-enpresa sionistarekin

Espainiako Defentsa Ministerioaren 6 milioi euroko esleipen publikoak jaso ditu aurten enpresak. Margarita Robles ministroaren arabera, urriaren 7tik ez diote "armarik saldu edo erosi Israelgo Estatuari", baina indarrean zeuden kontratuei eutsi diete. Elbit Systemsek... [+]


2024-11-22 | Joan Mari Beloki
Errusofobia lehen eta orain (II)

Sobietar Batasuna desagertu zenetik errusofobia handituz joan da. NBEko Segurtasun Kontseiluaren 2002ko segurtasun kontzeptua oso argia da, eta planetaren segurtasun eta egonkortasunak AEBei erronka egiteko asmorik ez duen estatuen menpe egon behar dutela adierazten du. AEBei... [+]


Gemma Piérola
“Historiak ezin du ezikusiarena egin gu protagonista garen eguneroko arazo horien aurrean”

Duela 40 urte sortu zen Geronimo Uztariz Institutua, Nafarroako Historia beste era batera ikertzeko eta zabaltzeko helburuarekin. Jende anitza bildu du lau hamarkada hauetan, eta gai ugari ikertu ditu denbora horretan. Historialari gazteak ere batu zaizkie. Zahar eta berriaren... [+]


Añube
Elkar besarkatzeko musika

Aspaldi ezagutu genuen gaur gaurkoz Añube taldeko abeslari den Aitor Bedia Hans. Garai berean adiskidetu ginen egun Añube taldeko gitarra jotzaile ohia den Beñat Gonzalezekin. Unibertsitateko garaian izan zen, Debagoienako bi gazteak musika zainetan... [+]


2024-11-22 | Julene Flamarique
Voxen aurka Bilbon protesta egiteagatik auzipetutako zortzik ituna egin dute Fiskaltzarekin eta bat epaiketara joango da

Atxuriko irakasle eta ekintzaile batek uko egin dio akordioari kontzientzia arrazoiak direla eta. Voxek bost urteko kartzela-zigorra eskatzen du auzokidearentzat, Fiskaltzak aldiz zazpi hilabeteko espetxe-zigorra hauteskunde-delituagatik eta hiru hilabeteko isuna mehatxu... [+]


2024-11-22 | Ahotsa.info
Saskien bidez Nafarroako euskalgintzari inoizko ekarpenik handiena egingo dio Errigorak: 230.000 euro

 Euskarari Puzka azken kanpainan 16.000 saski saldu dituzte, eta euskararen alde lan egiten duten elkarteentzat bideratuko zaie lortutako etekina.


2024-11-22 | Sustatu
Euskarazko esamoldeak baloratzen lagundu online galdetegi honetan

Bi irakasle eta ikerlarik inkesta jarri dute sarean, euskarazko esamolde batzuen inguruko datuak biltzeko. Bost minutu hartuko dizu betetzeak baina adi, bi galdetegi daude, egun bakoitian jaio bazara 1A betetzeko eskatzen dizute, eta egun bikoitian jaioa bazara 1B delakoa.


Nazioarteko Zigor Auzitegiak Netanyahu eta Israelgo Defentsa ministro ohi Gallant atxilotzeko agindu du

Gizateriaren aurkako krimenak eta gerra krimenak egotzi dizkie Hagako auzitegiak bi sionistei. Erabakia "antisemitismotzat" jo du Netanyahuk, eta Hamasek, aldiz, "Justiziarako urrats garrantzitsutzat".


Umandi izena eta izana

Andoni Urrestarazu Landazabal Araiako herrian 1902ko uztailaren 16an jaio zen eta 1993ko azaroaren 21ean hil zen Gasteizen. 31 urte bete dira jadanik eta bere izena eta izana aitortzeko une aproposa dela deritzot, ez baita ongi ezagutzen utzitako ondarea. Umandi, bere herriko... [+]


Memoriadun euskara

Autobiografia idaztea omen da garapen pertsonalerako tresnarik eraginkorrena, askatzaileena. Iraganeko kontuei tira egin eta gogora ekartzeak, orainaldiko korapiloak askatzen laguntzen omen du. Bai, laguntzen du orainaldia ulertzen eta komeni zaigun etorkizun bat marrazten... [+]


Etorkizuneko apustua

Pandemiaren iragarpenetik Valentziako tragediarainoko errepasoa egin eta ondorioztatu dut gezurra eta forupea suhesi gisa dituen kudeaketa instituzional negargarria klase gobernariaren konstantea dela.

Ez dugu gobernari ordezko baliogarririk sistema pendular hau aldatzen ez... [+]


Gelditu dute emakume baten eta bere alaba adingabearen etxegabetzea Gasteizen

Polizia etxegabetzea geratu nahi zituzten herritarren aurka oldartu da eta hainbat lagun zauritu ditu. Azkenean, etxegabetzea atzeratu duela jakinarazi du epaitegiak.


X-tik irten nahi? Nor dago Mastodonen eta Blueskyren atzean? Nola finantzatzen da bakoitza?

Gaur, azaroak 21, Mastodon.eus komunitateak sei urte bete ditu. Urteurrena ospatzeko Gure aukera, sare libreak kanpaina abiarazi dute, atxikimenduak biltzeko. Izan ere, azken asteetan “eXodoa” ematen ari da: erabiltzaile asko X-tik ihes egiten ari dira, sare... [+]


Eguneraketa berriak daude