Lanbide Heziketan matrikulatzeko epea bukatu berri, urteroko gaia azaleratu da: ikasketa hauek ez dute bermatuta euskaraz ikasi ahal izatea. Oso adierazgarriak dira datuak: DBHn D eredua nagusi den arren (2021ean, adibidez, ikasleen %71k ikasi zuen D ereduan), Lanbide Heziketara pasa eta nabarmen eskasten da kopurua (urte berean, ikasleen %24k baino ez zuen ikasi D ereduan Lanbide Heziketa). Behean ageri dira datuon grafikoa, eta gaur egun joera hori mantentzen dela azaldu digute Steilas sindikatutik: DBHn eta Batxilergoan gora egiten du D ereduaren aukerak, eta Lanbide Heziketan aldiz, behera. Aurreko hizkuntza ibilbidearekiko haustura agerikoa da.

Batetik, ziklo asko A ereduan bakarrik eskaintzen direla salatu dio ARGIAri Iñaki Mendiluze Steilasko kideak, “eta horrek esan nahi du A ereduan baino ez direla emango ziklo horiek”. Lanbide Heziketa euskaraz ikasteari administrazioak muga eta blokeoa jartzen diola dio Mendiluzek. Gainera, A ereduak berezitasun bat du Lanbide Heziketan: berez, A ereduan euskarazko ikasgaia ematen dute ikastetxeek, ez ordea Lanbide Heziketan. Bertan, ingelesezko ikasgaia ematen dute, baina euskarazkoa ez. Alegia, ikasle ugarik euskararen inongo presentziarik gabe egiten duela ziklo osoa.

Antzera gertatzen da Lanbide Heziketan bakarrik dagoen beste hizkuntza eredu batekin: B+. Zer esan nahi du B+ ereduak? A eta D ereduetan matrikulatutakoak nahasten ditu heziketa ziklo berean eta hiruzpalau ikasgaitan ikasleen banaketa egiten da, batzuek euskaraz eta besteek gaztelaniaz ikasi dezaten. Baina banaketa hori gertatzen ez den ikasgaietan hizkuntza eredua gaztelania hutsa da. Ondorioz, B+ eredu horretako ikasle askok ere ez dute inongo kontakturik euskararekin, ziklo guztian.

Horrek Jaurlaritzaren beraren legea urratzen duela gogoratu digu Mendiluzek, 4/2018 legeak honakoa baitio: “Bai euskara eta bai gaztelania ezinbestean jasoko dira Lanbide Heziketa guztiko prestakuntza-programetan, ikasleek trebezia nahikoa garatu dezaten”. Ez da betetzen, eta “larria da”, Steilasko kidearen hitzetan. Lege horrek ere aitortzen du Lanbide Heziketa “bi hizkuntza ofizialetan jasotzeko eskubidea”, eta administrazioak bere gain hartzen du bai “D eredua zabaltzea”, bai “behar diren neurriak” hartzea "lanbide-heziketara igarotzean etenik gerta ez dadin aurreko etapetan egindako hizkuntza-aukerekiko”. Bistan da ez dela hala egiten.

Administrazioak duen ildoan beste datu adierazgarri bat: iazko azaroan atera zuten Lanbide Heziketaren VI. Euskal Planak ez du euskara hitza behin ere aipatzen, 134 orrialdeko dokumentuan.

Zergatik?

D ereduan ikasteko eskubideari muga Lanbide Heziketan baino ez zaio jartzen, zergatik? Gakoa eskaintzaren planifikazioa dela dio Mendiluzek: “Lanbide Heziketa euskalduntzeko borondate falta ikusten dugu planifikazioan, zein irizpideren arabera antolatzen da planifikazio hori? Ziklo guztiak D ereduan ere eskaini beharko lirateke, eta aukeratu dezatela ikasleek zein eredutan ikasi nahi duten zikloa. Hezkuntza ibilbide osoa D ereduan egin duten ikasleek bat-batean A eredua aukeratzea gutxienez harrigarria bada”.

Beste gako garrantzitsu bat ere aipatu digu Steilasko kideak: urtetan irakasleak sartu dira Lanbide Heziketan beharrezkoa den euskarazko hizkuntz eskakizunik gabe, eta oraindik ere, irakasleak egonkortzeko meritu-lehiaketetan sarri ez da euskara eskatzen (duela hilabete batzuk kontatu genuenez, Lanpostuen erdiak ez du euskara eskakizunik EAEko Lanbide Heziketako irakasleak egonkortzeko lehiaketan), "beraz, euskaraz irakasteko gai ez diren irakasleak ditugu… Galdera da, zergatik eskatzen dira oraindik euskarazko hizkuntz profilik ez duten irakasleak?".

Irudian, Steilasek landutako grafikoak. 2021ean ikusitako joera gaur egun mantentzen dela berretsi digu Mendiluzek: