Greba deialdia 2019ko urriaren 23an iragarri zen, hau da, Espainiako Estatuko Gobernua osatu baino askoz lehenago, baita azken hauteskundeak antolatu baino lehenago ere. Beraz, greba modu ofentsiboan ulertu behar da, erreforma neoliberalak geldiaraztea baino bilatzen ez zuten Espainiako Estatuko aurreko greba orokorren dinamiketatik haratago doalako. Oraingoan, pentsiodunen mugimenduaren irmotasuna izan da euskal gehiengo sindikalaren eta militantzia sozialaren motorra, aldarrikapen ezberdinak esparru komun jakin baten pean uztartuz: errenta eta aberastasuna birbanatzeko politika ekonomikoaren aldaketa bultzatzea, eta genero berdintasunaren eta lan- eta bizi-baldintzen iraunkortasunaren defentsa irmoa egitea. Greba honek ez du itxaroten unean uneko gobernuek erabaki arte zein den gure gizarteak jarraitu behar duen norabidea, eta horrek amorru eta gaitzespen handiagoa sortu du zenbait gizarte-eragileren artean. Programa eta haren garrantzia ulertzea beharrezkoa da horri buruzko edozein zalantza argitzeko.

Zer defendatzen da greba orokorrarekin?

Aldarrikapenen helburua da lan-harremanen eta gizarte-babesaren euskal esparru bermatzaileagoa eratzea, lurralde horretan sortzen baitira aldarrikapen-mugimenduak, eta esparru horri politika eraldatzaile zehatz batzuk ezartzea bilatzen baitute.

Lan-arloko aldarrikapen nagusiak honakoak dira: (i) hileko gutxieneko 1.200 euroko soldata lortzea; (ii) asteko gehieneko lanaldia 35 ordura jaistea eta kontratu partzialetan gutxienekoa 20 ordura igotzea; (iii) azpikontratatutako enpleguan subrogazioa bermatzea; (iv) prekarietatea murriztea soldata-arrakalaren, lan-osasunaren edo aldi baterako kontratuen aurkako benetako neurrien bidez; (v) Langileen Estatutua erreformatzea; (vi) Hitzarmenen eta lurralde-aplikazioaren lehentasuna estatukoekiko, esparruetako baldintzak hobetzea ahalbidetuz. Aldarrikapen horiek guztiak Confebask eta CEN patronalei zuzentzen zaizkie, baita Eusko Jaurlaritzari, Nafarroako Gobernuari eta Espainiako Estatuko Gobernuari ere, beren kudeaketa-eremuetan aplika baitaitezke.

Pentsioekin eta aberastasuna birbanatzeko politikekin lotutako arazoak ere jorratzen ditu Eskubide Sozialen Gutunak. Pentsioei dagokienez, oraingoz Estatuaren eskumenekoak direnak, honako hauek planteatzen dira: (i) 65 urteko erretiro-adinera itzultzea; (ii) kalkulua egiteko azken 15 urteak hartzea, 2011ko erreformaren aurretik bezala; (iii) pentsioak urtero gutxienez KPIarekin igotzea; (iv) 1.080 euroko gutxieneko pentsioa ezartzea, eta Eusko Jaurlaritzak eta Nafarroako Gobernuak gutxieneko pentsioak osatu ahal izatea, beharrezkoa denean. Gobernu horientzat, zehazki, mendekotasun-egoeran dauden pertsonen berme-errenten (DSBE) eta estaldura unibertsalaren inguruko aldarrikapenak zuzentzen dira: (i) lanbide arteko gutxieneko soldataren (LGSren) %100ean koka daitezen eskatuz; (ii) bi pertsonako unitate konbentzionalen kasuan LGSren %50eko gehikuntzarekin, eta hiru kide edo gehiagokoen kasuan %50eko gehikuntzarekin.

Aldarrikapen horiek guztiak euskal ezker parlamentarioarenak ere izan dira azken urteotan, bai sektore pribatuarentzat, bai sektore publiko eta azpikontratatuarentzat; aldiz, EAEko, Nafarroako nahiz Espainiako patronalak eta gobernuak haien aurka agertu dira sistematikoki. Neurri horiek guztiak aplikatuz gero, langileen eta pentsiodunen lan- eta bizi-baldintzak nabarmen hobetuko lirateke grebarako deia egiten den lurraldeetan, eta, horrez gain, epe laburrean erreferentziazko borrokarako helburuak ezartzen dira estatuko beste lurralde batzuetan. Helburua, beraz, ez da banatzea, baizik eta anbizio handiagoko erreferentzia-esparru komunen azpian indarrak batzea.

Soldata duinak defendatzea, zentzu zabalean, ezinbestekoa da pertsonen lana sozialki aitortzeko; bestela, gaizki ordaindutako lan batek lan-prekarietatea birsortzen du, eta pertsona asko uzten ditu ostrazismoan eta esklabotzan, euro gutxi batzuen truke.

Horrela, deialdia egin duten erakundeek beren aldarrikapenak aurkezten dizkiete gobernuei, lurraldean dituzten eskumenen arabera, haiengan eragin zuzena izan dezaten. Bestalde, mobilizazioak zuzenean Confebask eta CEN patronalei eskatzen die gai zehatzei buruzko Lanbide Arteko Akordio bat sinatzeko. Akordio hori nahitaez aplikatu behar da, negoziazio kolektiborako elkarrizketa sozialetik eratorritako akordioek ez bezala, lau puntu garrantzitsutan ordezten baitu euskal legegintzaren ezintasuna sektore pribatuan: (i) 1.200 euroko gutxieneko soldata, (ii) 35 orduko lanaldia eta 20 orduko gutxieneko lanaldi partziala, (iii) subrogazio-eskubidea azpikontratetako langileentzat eta (iv) neurri zehatzak.

Sindikatuen berritzea, greba orokorraren bidez

Greba orokorrak elementu berriak proposatzen ditu, baita sindikatuak berritzeko elementuak ere, soldatak dimentsio guztietan (pentsioak barne) gehituz eta defendatuz aldarrikatutako edukietan, bai eta pentsio-, feminismo- eta gazte-mugimenduak antolaketa-prozesuan txertatuz ere. Hala, 2009-2013 zikloko krisi ekonomikoaren testuinguruan deitutako aurreko sei greba orokorretan, 2018ko eta 2019ko greba feministetan edo metalaren sektoreko duela gutxiko greba-aldian bultzatutako aliantzan sakontzen du.

Krisi osteko greba orokorren zikloak, greba feministek ireki eta klimaren defentsan gazteek egindako grebek jarraituta, sindikatuen eta gizarte-mugimenduen arteko banaketa gainditzen du, eta erakundeen eta sentsibilitateen arteko aliantzan sakontzen du, funtsezkoa baita gizartean txertatutako mugimendu kontra-hegemonikoak ezartzeko orduan. Adibidez, greba orokor honetarako 170 greba-batzorde baino gehiago sortu dira eskualdeetako herri eta hirietan, hala nola hiriburu nagusietako auzoetan (Bilbo, Gasteiz, Donostia eta Iruñea), greba-egunerako prestakuntzak egiteko eta lurralde osoan zabaltzeko. Era berean, sindikatuek hainbat bilera egin dituzte beren militantziekin greba bultzatzeko, eta 1.200 enpresa eta administrazio baino gehiagok bat egin dute deialdiarekin.

Garrantzitsua da azpimarratzea greba orokor honek erakunde sindikal eta sozialen babes ugari jaso dituela deialdiko euskal esparrutik kanpo, eta, aldi berean, lan sindikala elkarrekin egiteko aukera-dinamika eta Euskal Herrian planteatutako aldarrikapenei babesa emateko mobilizazioa sortu dituela.

Kataluniaren kasuan, CGT, CNT, Solidaridad Obrera, COS, IAC eta Cobas sindikatuek (dozenaka mila militante biltzen dituztenak) borroka ziklo bat hasteko deia egin dute, greba orokorrari babesa emanez, Kataluniako hainbat hiritan ekintza eta manifestazio ugari sustatuz. Estatuko beste hiri batzuetan ere elkarretaratzeak eta manifestazioak deitu dira, pentsiodunen mugimenduaren parte-hartzearekin, hala nola Valentzian (Intersindical, CGT, CNT), Galizian (CIG), Aragoin (OSTA, CGT, CNT), Asturiasen (CSI, CGT, SUATEA, CNT) eta Andaluzian. Gainera, estatu osoko hainbat erakundetako 200 militante sindikalek manifestu bat sinatu dute, "Ezkerreko sindikalistak" plataformak sustatuta, greba orokor horren alde.

Greba orokorrerako deialdi honek oposizio gogorra sortu du euskal botere ekonomiko eta politikoaren aldetik, baita ustez planteatutako helburuak eta aldarrikapen plataforma defendatzen duten erakunde batzuen aldetik ere. Greba orokor horrek ekintza-ildo bereizi bat ezartzen du: alde batetik, kontrabotereko sindikalismo bat, egungo testuinguruetan beharrezkoa den eraldaketa-gaitasuna duena, eta, bestetik, ituntzeko eta elkarrizketa sozialerako beste sindikalismo bat, politika sistemikoaren mende dagoena. Hor datza, hain zuzen, lanaren politika ekonomiko baten eta kapitalaren politika ekonomikoaren arteko aldea.

SINDIKALAGENDA, 2020ko urtarrilaren 28tik aurrera

Urtarrilaren 29a, asteazkena

Bizkaia, Araba, Gipuzkoa eta Nafarroako Pentsiodunen Mugimenduak kazerolada masiboa egiteko deialdia egin du, 21:00etatik 21:15etara, Hego Euskal Herri osoko herri guztietan.

Gasteizko Txagorritxu auzoa

• Kazerolada, 22:00etan, San Martin ermitan.

Laudio

• Aiaraldeko gazteen greba batzordeak manifestazioa egingo du, 20:00etan, Laudioko anbulatoriotik.
• 21:00etan Tubacex TT enpresan Aiaraldeko Pikete Zentrala deitu dute.

Bergara

• Kazerolada dago auzo eta herrigunean, 22:00etan.

Antzuola

• 21:00etan kazerolada egingo da balkoietatik.

Ataun

• Kontzentrazio zaratatsua, 18:30etan, San Martingo plazan.

Zumaia

• Jon Kareagak hitzaldia emango du “Planetaren alde, krisi klimatikoaren aurrean: zer egin?” izenburupean, 18:30etan, Alondegian.

Lekeitio

• Kotxe karabana abiatuko da 22:00etan, Mandraskatik.

Santutxu

• 19:00etan Greba Batzordeak kotxe karabana deitu du Ritxi plazatik.
• Ondoren, 21:00etatik 21:15etara, kazerolada egongo da Karmelo kalean edo bakoitzak nahi duen lekuan.

Markina-Xemein

• Pintxo pote grebalaria, 19:00etan, goiko portaleko iturrian.

Iruñeko Txantrea Auzoa

• Auzo asanblada burutuko da 18:00etan Auzotegin.