Ikasleekin uraren gaia lantzeak askorako eman du Legutioko Garazi eskolan: ikastetxeko komunetako iturri eta dutxetan ura alferrik ez galtzeko modua ezarri dute, eskolako ortuan euri ura aprobetxatzeko sistema planteatu dute eta herriko errekatik zaborra ateratzen 70 bat lagun aritu dira. Bidean, asko ikasi dute jasangarritasunaz, uraren ziklo eta ekosistemez edota zaborraren inpaktuaz.
Joan den ikasturtean heldu zioten uraren gaiari Garazi eskolan, Agenda 2030en barruan, eta adar ugaritatik heldu diote gainera, bai Haur Hezkuntzako bai Lehen Hezkuntzako ikasleek.
Zenbat ur botatzen du txorrotak?
Besteak beste, ur kontsumo arduratsuaz aritu dira. Hasieran, ikasleek diagnostiko bat egin zuten, eskolako zein eremutan erabiltzen den ura eta zertarako. Jantokia, komuna, ortua, dutxak identifikatu zituzten, eta zenbat ur erabiltzen zuten ere kalkulatu zuten 4 urteko umeek: ortua ureztatzeko adibidez zenbat litro behar dituzten. Zer ikusi zuten? “Eskola zaharkitua da gurea, eta txorrotatik ur pila bat soberan ateratzen da batzuetan, besteak beste pultsadoreak trabatuta geratzen direlako”, kontatu digu Laxia Zubia eskolako zuzendariak.
Lanketa horretatik, bi proiektu eratorri dira. Batetik, epe motzeko soluzio gisa pultsadoreetan bridak jarri dituzte, ura botatzen ematen duen denbora mugatzeko. Bestetik, baratzerako txorrotako ura erabili beharrean, euri ura aprobetxatu daitekeela ondorioztatu zuten, eta horretarako sistema martxan jarri dute jada, udalarekin laguntza adostuta.
"Eskola zaharkitua da gurea, eta txorrotatik ur pila bat soberan ateratzen da batzuetan, besteak beste pultsadoreak trabatuta geratzen direlako"
Uraren lagin bat hartu eta aztertu
Urtegi eta ibaiei lotutako biodibertsitatea ere jorratu dute ikastetxean. Herriko urtegiak, errotak, ur-saneamendua, ur zikinen tratamendua, uraren zikloa, uraren kalitatea eta kutsadura aztertu dituzte, baita horrek guztiak naturan duen inpaktua ere. Legutioko urtegira hurbildu eta bertatik bertara ezagutu dituzte inguruko landare eta animaliak, inbaditzaileez aritu dira, arriskuan dauden edo egon diren animaliez (bisoi europarra, igaraba…). Hainbat hitzaldi ere jaso dituzte, tartean ur agentziakoa eta basozainarena, ikasle baten gurasoa dela baliatuta.
Laginketa bat nola egiten den ikasi dute Lehen Hezkuntzako bigarren zikloan, eta hala, ikasleek errekako uraren lagin bat hartu dute garbiketa herrikoia egin aurretik eta ondoren.
Errekako zaborra herriko plazara
Eskolatik herrira salto egin eta ikasleez gain bai udala bai herritarrak inplikatu dituen ekimena ere gauzatu dute Legution: errekatik ahalik eta zabor gehien ateratzea, “guztion konpromisoa delako”. Erreka garbiketa herrikoia iragartzeko, kartel lehiaketa egin dute eskolan, herrian zehar jarri dituzte kartelak, eta joan den asteburuan 70 bat lagun elkartu ziren, talde txikitan banatu eta bai erreka bai urtegia garbitzeko. Ur agentziako arduradun baten laguntza ere izan zuten.
Uste baino zabor gehiago atera dutela kontatu digu Eider Quintas irakasleak (besaulki bat, gurpilak, aulkiak, komuneko zatiak, eta pila bat botila, lata, plastiko, arropa, zapatila…). Garbiketaren ondoren, mokadua hartzeko tartea izan dute, eta ekintza gehiagotan errepikatzekotan geratu dira.
Batutako zaborra garbigunera eraman dute, baina hori egin aurretik, plazan utzi dute asteburuan, jendeak ikus dezan. “Inpaktua bilatu dugu, herritarrak kontzientziatu eta sentsibilizatzeko”, nabarmendu du eskolako zuzendariak.
