Beren oinarrizko herritar eskubideen alde eta batez ere hobekuntza sozialen aldeko errebolta da. Iazko urrian hasi zen Al-Hoceima herrian, hondakinen bilketa egiten ari zen kamioi batek modu basatian harrapatu eta hil zuenean Mouxine Fikri arrantzale gaztea.

Bizi baldintza okerrek eraginda, txinparta hartatik sortu zen Hirak al-Xaabi mugimenduak gidatzen duen protesta. Maiatzaren amaieran atxilotu zuten mugimenduaren buruzagi Nasser Zafzafik eta hilabete hauetan 300dik gora atxilotu dituzte Marokoko poliziak eta armadak.

XX. Mende hasieran bizitako gerraren ondoren, eremu militarizatua da Rif-ekoa. 1958an eta 1959an riftarrek beste errebolta bat egin zuten Marokoko botere nagusiaren aurka eta orduko Hassan II. erregearen errepresioak 8.000 herritar hil zituen.

Oinarrizko eskubideen eske

Samirrekin mintzatu gara udal plazan, bera Al-Hoceimakoa da eta familia guztiarekin etorri da Irurtzundik. Han bizi da duela 17 urte, bere lau anaiekin eta euren familiekin. Iruñetik, Logroñotik, Larragatik, Arrasatetik ere etorri dira beste herkide batzuk. Besteak beste, Madrilen, Bartzelonan eta Gironan ere izan dira riftarren protestak.

“Protestak ez dira geldituko preso politiko guztiak askatu arte –diosku Samirrek–. Gure eskubideak eskatzeagatik atxilotu eta bahitzen gaituzte, hura militarrez eta poliziaz josia dago, Gaza ematen du. Minbiziaren aurkako ospitale bat, unibertsitatea, lana, begirunea… besterik ez dugu eskatzen. Mugimendua apurtzeko eta errepresioa justifikatzeko Marokoko agintariak esaten ari dira separatistak garela, baina han oso oinarrizko eskubide sozialak eskatzen ari dira, ez besterik”.

Samirrek argi utzi nahi du protestak erabat baketsuak direla: “Biolentzia erakutsi nahi dute, baina han dena da erabat baketsua, hainbatetan poliziak infiltratzen dira manifestazioetan eta harriak botatzen dituzte mugimendua apurtu eta desitxuratzeko”.

Igandean Ferrya

Orain Europan bizi diren herritarrak udarako itzuliko dira Marokora eta Samirrek ere datorren igandean hartuko du ferrya. “Ez duzu beldurrik?”, galdetzen diot. “Bideoetan eta halakoetan agertu dira eta Europako riftar asko dira beldur itzulerarako. Nik ez dut inor hil ezta? Bakarrik salatzen dugu gertatzen ari den errepresioa. Ikusiko dugu zer gertatzen den, nik gurasoak han ditut eta joan beharra dut”.

Han isilik egon beharko dute, ordea: “Zerbait esaten baduzu jo egiten zaituzte eta zuk ezin duzu erantzun, bestela atxilotuko zaituzte. Errepresioa handia da eta poliziak eta militarrak ateratzen direnean ez dute ezer errespetatzen, izan ume, zahar edo haurdun dagoen emakume”.

Udal plazan, riftarrek etengabe jarraitzen dute beren oihuekin. Nafarroan egiten duten lehen protesta ekitaldia da eta kemenez beteta daude. Sanfermin bezpera da eta herritarren arreta erakartzea bederen lortu dute eta batzuk hurbildu, apur bat egon eta alde egiten dute gero. Itzuleran kontatuko digute berriz Rifen egoera nolakoa den.