Piarres Xarriton hil da, mende bateko ikuspegia galdu du euskal kulturak
Piarres Xarriton idazle eta euskaltzaina hil da ostiral honetan. 96 urte zituen eta bere ibilbidea errepasatuta, mende baten perspektiba galdu du Euskal Herriak.
Hazparnen sortua 1921ean, sei anai-arrebaren artean zaharrena izan zen Piarres Xarriton. Hazparnen bertan egin zituen lehen ikasketak, haiei buruzko oroitzapen onegirik ez zeukan arren.
Gazte-gaztetatik erabaki zuen erlijio-bizitzari ekitea eta 1935erako Uztaritzeko seminarioan zegoen, non giro atseginagoa aurkitu zuen Hazparnekoaren aldean. Besteak beste, Piarres Laffite ezagutu zuen han, ordurako euskal kulturan aski ezaguna zen pertsona. Garai hartan ekin zion euskal klasikoak irakurtzeari ere, besteak beste Oihenart, Jaurgain eta Campion.
21 urterekin dagoeneko Miarritzen duzu irakasle eta urtebete geroago Hazparnen. Garai gogorrak ziren Euskal Herrian, 36ko Gerratik ihesean joandako jende ugari ezagutu zuen Xarritonek, baita naziengandik gordetzen ari ziren beste asko ere. Eta etxean horietako batzuei lagundu zieten, Russel Kirby ingelesari adibidez, zeina gordeta eduki zuten zenbait hilabetez.
II. Mundu Gerraren ondoren Erromara joan zen Teologia ikastera eta ondoren, 1947an, apaiz izendatu zuten. Lan horretan ari zen bitartean bihurtu zen euskaltzain.
Intelektuala eta eragilea
1960ko hamarkadan utzi zuten bere esku Hazparneko eskolaren ardura, Langintza eskola plantan ezartzeko ardurarekin. Horretan ari zela ezagutu zituen Jose Luis Alvarez Enprarantza “Txillardegi” eta Kristiane Etxaluz, besteak beste.
1970eko hamarkadaren erdialdean hartu zuen ondorengo urteak markatuko zituen erabakia: eliza utzi eta ezkondu egin zen. 80ko hamarkadan bukatu zuen Euskal Ikasketetan abiatua zuen doktoretza, Piarres Broussaini buruzko tesi batekin. Euskaltzaindian ere kide izan zuen Jean Haritschellar izan zuen tesi-zuzendari.
Politikan Eusko Alkartasuneko kide gisa nabarmendu zen, 1988ko hauteskundeetan hautagai izateraino.
Irakasle eta euskaltzale gisa egindako lanaz gain, Xarritonek hainbat saiakera utzi ditu idatzita, baita agerkari ugaritan publikatutako testuak ere, hala nola, Aitzina, Gazte Herria, Etchea eta Euskaldunon Egunkaria. Bestalde, berari esker bildu ziren Jean Etxepare medikuaren lanak, pieza arrunt bitxia euskal literaturaren historian.
Intelektual handi bat galdu du ostiral honetan euskarak eta Euskal Herriak.
Sexu-genero disidentziak zeharkatutako bost lagunek osaturiko literatur banda da Pomada. Lehenbiziko oholtza gaineko emanaldia sortu dute, Maitaleen hiztegi baterako zirriborroa deiturikoa, poesia eta musika nahasten dituena. Irlak berba dute abiapuntu. Emanaldietako baten... [+]
6 urtez azpiko haurrek egunean ordubetez baino ezin dute egon Debako liburutegian. Udal gobernuak argudiatu du "liburutegian erabilgarri dagoen espazioa mugatua" dela, baina ez du argitu espazio mugatu horregatik ezartzen dituzten ordu murrizketak zergatik aplikatzen... [+]
Euskal nobela beltzaren astea ospatu da Baztanen hilaren 20tik 26ra. Hainbat liburu aurkezpen, solasaldi eta bestelako ekitaldiren artean, zapatu goizeko mahai-inguruak sortu du aparteko ikusmina. Izan ere, nobela beltzaren aitzakian, bestela ere kriminal bat nola eraikitzen den... [+]
Erakunde publikoen bekak eta sariak. Kritika eraikitzaile bat izeneko dokumentua plazaratu du Lanartea elkarteak. Berria-k zabaldu du laburpena, eta txostena eskuraturik, hemen duzue elkarteak erakunde publikoei egiten dien gomendio sorta.
DBH4 errepikatu zuen urtea gogoratzen du Jonek Pleibak (Susa, 2024) eleberrian. Adinkideak Durangoko institutura aldatu ziren, eta Polly auzokidearen ikasgelan geratu zen bera. Haurtzaroa Joneren baserria eta Pollyren txaleta lotzen zituen errepidean gora eta behera emana zuten... [+]
Hamahiru urte beteko dira asteartean, hilaren 14an, Jose Luis Alvarez Enparantza Txillardegi hil zela, eta hura gogoan, ekitaldi jendetsua egin dute Antiguako Gaskonia plazan. Urteroko legez, Txillardegiren senideak, lagunak eta euskaltzaleak elkartu dira bertan, Eta non du... [+]
ilbeltza-(1).jpg)
Hamaikagarrenez antolatu dute euskal nobela beltzaren astea, urtarrilaren 20tik 26ra. Ekitaldi ugari egingo dira Baztango bailarako hainbat herritan. Liburu aurkezpenak, mahai-inguruak, solasaldiak eta kultur ekitaldiak izango dira, eta ekintzetan parte hartzea doakoa izango da.
Euskal kulturako berritasunak ezagutu nahi dituenak eta egile zein argitaletxeei zuzenean erosi nahi dizkienak urtean zehar baditu hainbat azoka eta ekimen aukeran. Urte askotako tradizioa dute horietako batzuek eta berriagoak dira besteak; tematikoak dira horietako asko eta... [+]
Joan Tartas (Sohüta, 1610 - heriotza data ezezaguna) ez da gure letren historiako idazle famatuenetarik eta, hala ere, ediren dugu gauza onik “pieza mendre” honetan, zeinaren titulua, onar dezagun hasieratik, ez den segur aski mundu honetan paraturiko izenburuen... [+]
Bilboko Zirika! herri gunean eginen dute banaketa, ostiralean 19:00etan. Fanzine bidez eta sare sozialetan zabalduko dituzte partehartzaileen testuak, eta irabazlearena argitaratuko du ARGIAk.
Abenduaren 5ean ikasleei eta irakasleei zuzendutako tailer, hitzaldi eta ikuskizunak izango dira azokan. Dinamiken bidez sortzaileak ezagutu eta eurekin harremanetan jartzeko moduko aukera ere izango da. Edukiera guztia bete da jada ikasle goizerako. ARGIAk eskaintza zabala... [+]
Helduentzako zazpigarren lana argitaratu berri du Uxue Alberdik, hirugarrena ipuingintzan: Hetero (Susa, 2024). Zortzi narrazio bildu ditu liburuan, eta denen abiapuntua izan da memorian geratu eta “noizbait ere honi buruz idatzi behar dut” pentsarazi dion paisaia,... [+]