“Euskararen politikak nola asentatu eta txertatu diren gure artean ikustea aski da diktadura eta demokraziaren arteko diferentziak nabarmentzeko. Baina esan beharko dut euskaltzale asko eta asko petral eta zakur portatu dela gai honetan gure instituzionalizatze prozesuko urte guztietan zehar. Eskerrak jende asko erradikala izan den, demokratiko erradikala. Eskerrak bi hizkuntzen, edo hiruren, aitorpen eta bizikidetzan oinarritutako mezua sendotzen ahalegindu diren…”.
El Diario Vasco-ko zutabegile euskaldun baten hitzak dira. Berba ustez “demokratikoki erradikalak”. Espainiako sistema “txit demokratikoaren” estatusaren erditik idatziak. Luze jardun genezake, agintariek euskararen zokoratzea betikotzeko erabiltzen ari diren “hizkuntzen arteko bizikidetza” eredu horretaz. Erdaldunen hizkuntza eskubide guztiak baina euskaldunen eskubide batzuk baino ez dituen bermatzen “bizikidetza” ustelaz.
Zakur eta petral aritu izan da, eta aritu ohi da euskaldunokin, zutabegile horri lekua ematen dion El Diario Vasco eta bere senide El Correo (español), ABC, eta 1978. urteaz geroztik “erradikalki demokrata” bilakatutako egunkari frankista (ohiak). Beti euskararen irudi lerratua eta anormala hedatuz, “gehiegizko gastua” eta exijentzia azpimarratuz, zapaltzaileak zapaldu eta zapalduak zapaltzaile gisa aurkeztuz beti, euskarazko testuei leku barregarria eta bazterrekoa eskainiz, diru publikoaren truke aukeran (Eusko Jaurlaritzaren hizkuntza politika bitxiei esker).
Petral eta zakur euskaldunokin, baita zutabegilearen alderdia bera ere: pse-ee/PSOE (sic), duela 100 urte, baita azken hauteskundeetan ere, lotsagabe erakutsi legez. Bizkaitarkeriaren izurriteaz ohartarazi gaitu gainera! “Baina Kultura Sailburuak arrazoi bat eman du. Oraindaino beti gipuzkoarrek izan dugula ardura hori, ataundarrek esatea falta zitzaion, eta bizkaitar bat jarri duela. Aski nuke ondo egin duela esateko egun hedatzen ari zaigun bizkaitarkeriarekiko jarrera kritiko eta akademikoago bat indartzeko balitz. Ikuskizun”.
Zinez gustatuko litzaidake jakitea zertan datzan “hedatzen ari den bizkaitarkeria” delako hori, zeren eta, pena handiz, bizkaiera higatzen eta urtzen ikusten baitut nik egunetik egunera, belaunaldi berrien ahoskeran, joskeran eta jarioan nabarmen igarri litekeen lez. Deigarri gertatzen da, bestalde, “bizkaitarkeriaren” arriskuez ohartarazi nahi izatea gipuzkoar zenbaitek, euskaltzale ezagunak tartean, hedabide publikoetan bizkaiera nekez, baina gipuzkera barra-barra entzuteko aukera izaten dugularik, adibidez.
Ez dago ba hain urrun Bizkaia, bertan euskararekin zer ari den gertatzen bertatik bertara ikustera joateko (petral eta zakur jardun barik, ahal dela).Hori bai, El Correo (español) kazeta berriki “demokratikotuan” ez du bizkaierarik topatuko, baina estandarra ere oso gutxi, eta batua barik, oso sakabanatua.
“Hizkuntzen bizikidetza” lantzen ari direla izango da.
(Euskara teknikaria eta ELAko kidea da JJ Agirre)