Nafarroako 3.452 fusilatuei omenaldia egingo diete Iruñean
Apirilaren 11n ekitaldia egingo dute fusilatuen senideek Iruñeko Gazteluko Ingurubidean.
Urtero moduan, Errepublikaren Egunaren ingurumarian 1936an faxistek fusilatutako lagunak omenduko ditu Nafarroako Fusilatutako Senitartekoen Elkarteak. Lurralde horretan hildako 3.452 pertsonak izango dituzte gogoan, bereziki 298 iruindarrak.
Lore-eskaintza 12:00etan izango da Gazteluko Ingurubidea kalean. Irati Goikoetxeak aurkeztuko du eta, besteak beste, parte hartuko dute Berriozarko Elkarrekin koroak, Maite Mené kantariak eta Mutiloako Otro Mundo antzerki taldeak.
Dolua amaitu gabe
Elkarteko kideek azaldu dute Nafarroako Memoria Historikoaren legearen artikulu asko oraindik garatu gabe daudela eta beharrezkoa dela hori egitea. Legea 2013an onartu zen, baina oposizioko taldeek eta eragile sozialek askotan salatu dute UPNren gobernuaren pasibotasuna.
Berrikitan Nafarroako Parlamentuak Barcinaren exekutiboari eskatu dio ez dezala “beste aldera” begiratu, eta frankismoko sinboloak ezabatzeko neurriak har ditzala. Bestalde, Urbasako sima batean aurkitutako gorpuzkinak berreskuratzeko diru-laguntza ukatu zaiela salatu dute biktimen senideek.
Senitartekoen elkartearen esanetan, 79 urte igaro diren arren, Nafarroak zorra dauka oraindik fusilatutako pertsona horiekin, 1.000 inguruk desagertuta segitzen baitute “zelai eta bide-bazterretan lurperatuta”. Horiek aurkitu arte senideek ezin izango dutela euren dolua amaitu diote.
Larunbateko ekitaldian Aurea Jasok hitz egingo du, 1936an aita eta bi osaba hil zizkioten melidatarrak. Aitaren hezurrak Valle de los Caídos-era eraman zituzten eta ezin izan ditu inoiz berreskuratu: “Bizitza osoa egon naiz DNA egin eta nire aita Bardeetara eramateko zain. Nire errautsak Bardeetara joango dira, hor eman baitzituen aitak azken urratsak”.
Segundo Hernandez preso anarkistaren senide Lander Garciak hunkituta hitz egin du, Ezkabatik ihes egindako gasteiztarraren gorpuzkinak jasotzerako orduan. Nafarroako Gobernuak egindako urratsa eskertuta, hamarkada luzetan pairatutako isiltasuna salatu du ekitaldian.
Gasteiztarrarekin bederatzi dira ihesaldian parte hartu zuten identifikatutako pertsonak. Guztira, Nafarroako DNA Bankua sortu zenetik 43 pertsonaren datuak lortu dituzte.
Hari buruzko aipamenik apenas iritsi zaigu historia liburuetan, baina Jesús Carrera Olascoaga (Hondarribia 1911 – Alcala de Henares 1945) Espainiako Alderdi Komunistaren idazkari nagusi izatera iritsi zen. Frankistek atxilotu, torturatu eta fusilatua, bere... [+]
1936ko udazkenean Hernanin eta Oiartzunen frankistek egindako zientoka hilketen arduradun nagusiena izan zen Ramiro Llamas komandante eta epailea. Hilabete gutxira jendaurrean publikoki adierazi zuen fusilatze horien inguruan pentsatzen zuena; diskurtso beldurgarri hori oso... [+]
Oraindik ere 36ko Gerraren memoriak sarri jasotzen ditu haginkadak orduko borreroen oinordekoen aldetik. Azken horietako bat Eulateko Felix Goyaren monolitoak jasandakoa da. 1936an atxilotu eta hil zuten frankistek 51 urterekin, eta oraintsu hiltzaileen ondorengoek berriz egin... [+]
Ahaztuen Oroimena 1936 elkarteak eman du argitara Munitibar 1937/04/26: Aire-eraso baten kronika liburua eta igandean aurkeztuko dute jendaurrean. 1937ko apirilaren 26an Kondor Legioak Munitibarren aterpetuta zeuden herritarrei eraso egin zien. Egun bereko arratsaldean, Gernikan... [+]
Genetikoki identifikatu ondoren, Eusko Jaurlaritzak 1937ko udaberrian hildako sei errepublikarren gorpuzkiak itzuliko dizkie beren senideei, Bilboko Gogora institutuaren egoitzan larunbatean egingo duten ekitaldian.
Larunbatean Hernaniko Udalak beharrezkoa den oroimen ekitaldia egingo du herriko hilerrian 1936an frankistek hildako 200 lagunak gogoratzeko. Baina zeintzuk izan ziren krimen horien arduradunak? Zeinek sustatu eta agindu zituen fusilatzeak? Komeni da izen horiek ere ez ahaztea.
1938an tribunal militar batek epaitu eta fusilatutako miliziano ezkertiarraren gorpuzkiak aurkitu ditu Jakako hilerrian Aranzadik. Galdakaoko eta Jakako udal eta elkarteek eta Asuaren senide batek egindako ikerlan eta elkarlanaren emaitza izan da aurkikuntza. Hainbat iturriren... [+]
1936ko urrian bide bazterrean tiroa emanda azaldu eta hilerrian lur emandako gorpu baten bila aritu dira Aranzadi Zientzia Elkarteko kideak herriko hilerrian. Saseta defentsa sistema ikertzeko lanketaren barruan kokatu dute indusketa.Adunako hezurtegitik ateratako hezurrak
1938ko Ezkabako ihesean fusilaturiko Leoncio de la Fuenteren gorpuzkinak eman dizkiote haren alaba Paulari. Ekitaldian izan da Paulina Lizoain, haurra zela fusilatzea ikusi zuen emakumea; haren lekukotzari eta Txinparta elkarteak egindako lanari esker aurkitu dute hobia.
Francoren heriotzaren ondoren, 1936ko fusilatuen senideak haien gorpuak berreskuratzen hasi ziren Nafarroan. Hasierako desobiratze haiek ezkutuan egin ziren, erakundeen laguntzarik gabe; hainbat herritar eta apaiz konprometituren ekimena izan zen, Ollakarizketako hobian 1979an... [+]
1936an faxistek hildako bost milizianoren gorpuak aurkitzeko Aranzadi Zientzia Elkartea egiten ari den lanetara sartzea debekatu diote Hondarribiko Abotsanitz udal taldeko zinegotziari eta historialari bati, salatu dutenez.
Igande honetan inauguratu zuten Nafarroako Elo herrian 1936ko uztaila eta azaroa bitartean falangistek eta erreketeek fusilatu zituzten 106 pertsona oroitzen dituen parkea. Eloko Teileriako hilobi komuna dago bertan, 36ko Gerrako Nafarroako hobirik handiena.