Masusta edo Wikipediak dioen bezala maxusta, maraxuxa, maazuza, masustra, masusa, masurta, ma(t)zusta, masosta, marzusta, marzuza, martutza, marzuzi, marzoza, martzuza, matsutsa, matsuts, matxutx, matust, maxoxa, maxuxa, maxurta, mazurtza, mazuza, mazuzta, masurta, matxutxe eta masuste.

Hemendik atzerakoa dena nire iritzi soila dela jakin ezazu. “Masusta” hitzarekin fruta mota jakin bat adierazten dela iruditzen zait. Polidrupa formako fruta; drupa edo barruan hezurtxoa daraman aletxo asko biltzen duen igalia.

Bi generotako landareek ematen dituzte masustak, Rubus eta Morus generoetakoek. Rubus generokoak dira laharra (batez ere Rubus ulmifolius) eta mugurdiondoa (Rubus idaeus). Laharraren frutari masusta esaten zaio, mugurdiondoarenari mugurdi, bina baita ere masusta-gorri, gortale, margu, margu-gorri, martxuka-gorri, marguzi... Marrubiari (Fragaria vesca) ere, besteak beste, margu, marguazi, maguri, manguri, mailubi, mailuki, arrega eta amarrugi ere esaten zaio; landareari marguosto. Rubustarrak zuhaixkak dira, marrubiak belarkarak, denak iraunkorrak.

Morus generoa beste sagardotegiko bukoia da. Arbolak dira, nik marugatze esaten diet. Asko dira, ezagunenak bi: marugatze zuria (Morus alba) eta marugatze beltza (Morus nigra). Morus izena latinetik dator, hizkuntza horretan marugatzeari hala esaten zaio. Marugatzeak ere izen asko du: masusta, masuster, masustondo, masusta arbola, masusta zuhaitza, moraondo, martoltza, martolzaondo, martzokaondo, martutz-piku, martutzondo, martotsondo martxuka, martxukaondo, marzuzondo, masusta-habe, masustabe, parra eta abar. Marugatzearen fruta maruga da, baina baita martola, martoltza, martutz, martxuka eta abar luuuuze bat.

Gaztelerarekin batera garatu izanak ekarri ote digu, neurri batean, nahasketa hori? Haiek “mora” esaten diote laharraren aleari “zarzamora” beharrean, baita marugatzearen aleari ere. Guk masusta biei. Era berean antza duten frutak, lehen aipatutako forma horretakoak edo antzekoak izen beretsuekin ezagutzen ditugu. Eta izen gehienak “ma” dute hasiera. Marua orbana da, intxaur alearen moskolak edo moskoronak uzten duen arrasto nabarmena; hau da, mazkaroa. Ma, ma, ma...

Erotu egin behar izen festa honetan. Ni aspaldi burutik jauzi nintzen honelakoetan, baina elkar ulertze aldera ere egin beharko dugu ba, ezta? Adorea eta kemena behar baitira zikulu-saltsa honetan bizitzeko. Nik marugatzea-maruga erabiltzen dut arbolarentzako eta laharra-masusta sasiarentzako. Izan ere, nere buruarekiko betebehar morala zen. Gazteleraz hala esaten diote marugatzeari: “moral”.