Oiartzunen baserri munduak izandako galeraren aurrean kezkaturik dauden 10 kidek osatzen dute Elika kooperatiba. Adibide gisa, 1930an herriko biztanlariaren %50a nekazaritzara dedikatzen zela aipatzen dute eta gaur egun %1 eta %2 artekoa dela. «Baserritarrarena lan esplotatuta, baliabide gutxirekin eta gaizki ordaindua» dela ikusten zuten eta horren aurrean zerbait praktikoa egin beharra zegoela pentsatu zuten, Ioritz Mitxelena eta Jakobe Beramendik azaltzen dutenez.

Lurbizi proiektuaren barruan, Oiartzungo Udalak, Behemendi Landa Garapenerako Elkartearekin batera, Kutxo baserriko bi hektarea alokatu zituen eta bi baratze proiektu ezarri dira bertan. Batetik Elika eta bestetik Arraztalo, Oiartzungo gaiso psikikoen elkartea. Jakobe eta Ioritzek aspaldi zuten gogoa «jefe barik» aritzeko, irribarrez esaten dutenez. «Gure kotuz lanean hasteko aukera da hau, proiektu berri batekin. Horrek erresponsabilitatea eskatzen duela ikusten dugu, baina ematen duen plazer hori ere hor dago».

Lan altruista

Mitxelenak gurasoengandik jaso du baserriaren inguruko ezagutza, beti izan dute baratzea etxean. Jakobe Beramendi jardineritzatik dator eta dioenez «txikitatik ikusi dugu lan gogorra dela. Orain Oiartzunen taldetxo hau sortu da, kontzientziarekin eta lan egiteko ilusioarekin». Elika kooperatiba 10 pertsonak osatzen dute eta bi langile ditu: elikagaiak ekoizteera dedikatzen diren Ioritz eta Jakobe. Gainontzeko zortzi kideen artean diruzaintza, arlo juridikoa, diru laguntzen arloa eta ekoizpena ez diren bestelako gaietaz arduratzen dira. «Guretzako oso ondo dago indar guztia ekoiztean kontzentratu ahal izatea. Horrelako proiektu batek burokrazia handia eskatzen du eta horretaz arduratu behar ez izateak ekoizpenean gehiago zentratzea ahalbidetzen du», azpimarratzen dute. «Benetan lan altruista egiten dute, horretan sinisten dutelako; gaur egun oso jende gutxi dago horretarako prest, benetan eskertzekoa da».

Joan den urrian lurra mugitu zuten, analisiak egin zituzten zer nolako lurra den jakiteko eta poliki-poliki negutegiak muntatzen joan dira. «Analisiak egin ondoren gomendio batzuk bidali zizkiguten. Goldatu, karea bota eta hilabeteko atsedena eman genion lurrari. Negutegiak erosi eta muntatzen ibili gara eta azaroa bukaeran lehendabiziko uzta jartzen hasi ginen».

10.000 metro eskas ditu lur sailak. Lau negutegi jarriko dituzte guztira eta gainontzeko azaleran kanpoko ortuariak landuko dituzte. «Ekologikorantz hartu nahi dugu bidea. Gertatzen dena da haziak lortzeko garaian zailtasunak ditugula eta hazi guztiak ez direla ekologikoak, baina bai ekoizteko teknikak eta erabiliko ditugun produktuak ekologikoak izango dira».

Ioritzen amarengandik jasotako irakaspenak asko baloratzen dituzte, «bere ama da irakasten ari zaiguna haziak jasotzen, gordetzen, ereiten… lasaitasun bat ematen du horrek», nabarmentzen du Jakobek.

Herrian izandako onespena positiboki baloratzen dute, «aurkezpena egin genuenean 120 pertsona inguru agertu ziren. Pozgarria da ikustea herriko jendeak nola hartu duen proiektua, adibidez baratze ondoan dagoen bidegorritik pasatzerakoan aiton amonek beraien gomendioak ematen dizkigute, bizitza osoan baratzean aritu dira eta beren ikuspuntua ematen digute, hori oso pozgarria da».

Eskaintza zabaltzeko asmoa

Izango duten ortuari eskaintzari buruz galdetuta, nabarmentzen dute orain arte «betiko bariedadeak» ezagutzen zituztela, baina eskaintza apur bat zabaltzeko aukera aztertzen hasi direnean, «konturatu gara barietate pilo bat daudela». Zentzu horretan, landare aromatikoen inguruan egin nahi dute apustua, «sukaldeko belarrak ere jarri nahi ditugu eta barazkien aldetik barietatea sortu eta genetika pixkat lantzeko asmoa dugu. Poliki-poliki hasteko intentzioarekin, baina sukalderako belarren inguruan saiatu nahi dugu, perrexila jarri daitekeen bezala menda, tomilloa eta antzekoak landu nahi ditugu».

Ekoizpena apirila edo maiatza bitartean prest izatea espero dute, lehen uzta jaso eta saltzen hastea. Merkaturatzeko garaian hiru bide planteatu dituzte. Alde batetik otzara bidez egitea pentsatu dute, bestetik Oarsoaldeko Labore ekimenaren denda erabiliko dute, eta hirugarrenik denda txikiekin ere jarri dira harremanetan. «Bide gorriaren ondoan gaudenez, jendeak bertatik erosteko asmoa ere agertu digu, baina momentuz aukera hori azkenerako uztea pentsatu dugu, aurretik besteetan zentratuz».