Luma, etorkizun hobea eta justuagoa idazteko
Egunotan zenbaki bat dabilkit buruan, hogeita hamar, edo hobeki esanda, hirutan hamar. Izan ere, hogeita hamar urte bete berri dira Nafarroa hirutan banatu zutela. Hogeita hamar urte bete berri ditu Nafarroako Euskararen Legeak.
Hogeita hamar urte dira Nafarroan herritarren eskubideak bereizteko harresia eraiki zutela. Hogeita hamar urte agintariei herritarren eskubideez arautzeko ematen zaien eskumen hori baliatuta, inolako lotsarik gabe, lehen eta bigarren mailako herritarrak bereizteko harresia eraiki zutela.
Luma zorrotzek idatzi eta onetsi zuten duela hogeita hamar urte herritarrei eskubideak bizi diren tokiaren arabera aitortuko zizkien legea. Tinta beltzadun lumak erabili zituzten, bai, herritarrak tatuatzeko. Finean, herritarrei eragiten baitie luma zorrotz haiek idatzitakoak.
Hizkuntzari dagokionez, ez gara ari herritarren kapritxoez edota elementu folklorikoez; ez, horixe. Herritarren oinarrizko eskubideez ari gara, eta hori horrela, ileak lazteko modukoa da ikustea luma zorrotz batzuei zein nolako eskumenak eman dakizkiekeen. Herritarrak eskubidez gabetzeko ahalmena izan dezakete luma zorrotz beltzek.
Tinta beltzadun lumaz idatzitakoa nahikoa ez, eta 2000. urtetik aurrera Gobernuak are azpimarra beltzagoak egin zituen. Ez zen, ez, nahikoa, herritarren artean bereizkeria eragitea. Kolore beltzez idatzitako lege hura are ilunagoa nahi zuten, orban beltz bihurtzeraino. Lumaren zorroztasuna baliatu zuten papera bera urratzeko, apurtzeko, euskaldunak desagerrarazteko.
XXI. mendean bizikidetzaz, kohesioaz, justiziaz hitz egiten dugun honetan, bestelako Nafarroa bat buruan dugunean, ez al da unea bidegabekeria honi amaiera emateko? Nafarroa berria eraikiko badugu buelta eman diezaiegun orain arteko bidegabekeriei.
Luma ederrak izan ditugu Nafarroan historian zehar, euskaraz idatzi duten lumak. Herritarren lumekin idatzitako milaka koaderno osatu dira ikastoletan, eskoletan, euskaltegietan… Jendarteak berak abiarazi dituen hamarnaka hedabideetan ere, koloretako lumak baliatu dituzte ehunka euskaldun eta euskaltzalek. Askok gogoratuko duzue 2000. urtean 50.000 herritarrek koloretako lumez sinatu zuten euskararen lege berri baterako eskaera, bizikidetzarako eskaera.
Izan ere, aspaldi utzi ditugu konplexuak etxean, eta dagokiguna eskatu behar dugu. Administrazioarekin euskaraz aritu nahi izatea ez da nahikeria, eskubidea baizik. Eta hori horrela izateko neurriak eskatu behar dira.
Pasa den ostegunean Nafarroako Euskararen Legearen 30. urteurrenaren harira Iruñeko Condestable jauregian egin genuen ekitaldian luma berri bat eman genion Ainhoa Aznarez andereari, Parlamentuko presidenteari. Etorkizuna hobea, justuagoa izan dadin beharrezkoak diren tresnak idazteko luma. Lege berria idazteko luma. Idazteko, bai, izan ere, paper zurian idazten ez badugu, arriskua baitago paperak hegan egiteko.
Ausardiaz, kemenez eta arduraz jokatzea tokatzen da orain. Tresnak eskura daude, eskutik goaz, eskura dezagun.
*Kontseiluko idazkari nagusia da Paul Bilbao Sarria
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
Gaur egungo ezker mugimenduaren zati handi batek, intuitiboki bada ere, eskala txikiko nekazaritza aldarrikatzen du zalantza askorik izan gabe. Hala ere, txikitasunaren aldarrikapen horrek baditu bere kontraesanak: tamaina txikiko ustiategi batek, definizioz, ezingo du elikagai... [+]
Eusko Jaurlaritza berriko bozeramaile Maria Ubarretxenak lehenengo elkarrizketa Euskadi Irratiari eman zion. Solasaldian asmoez jardun zuen, kontu orokorrak adierazi zituen, ezinbestean, gobernua martxan jarri berri zegoelako. Adeitsua izan zen tonua kazetari eta eledunaren... [+]
Kapitalismoak sortutako krisi ekosoziala ondoez globala ari da eragiten planeta osoan. Baliabide material eta energetikoen "gailurrek", hazkunderako eta metaketarako mugak ezarriz, natura eta gizartearen arteko desorekak ekartzen dituzte. Estraktibismoaren gurpil... [+]
Ikasle batek erran zidan, behin, testu bat aztertzen ari ginela: “Pertsonaia eri da: geldi-geldia pentsaketa ari da bere buruan”. Bistan dena, erranaldi horrekin, gaizki adierazi zuen gogoan zuen iruzkina, erran nahi baitzuen pertsonaiaren ezontsa nabari zela haren... [+]
Zerbaiti edo norbaiti agur esatea abandonuarekin, amaierarekin eta, azken batean, dolu-prozesuarekin lotutako ekintza izan ohi da. Seguru noizbait esango zenutela –edo norbaiti entzungo zeniotela– “ez zaizkit agurrak gustatzen” esaldi tipiko eta topikoa... [+]
Euskara, eremu digitala den itsasoan ezagutzara eta harremanetara abiatzeko portua da. Adimen artifizialarekin, portu horretatik mundu osoarekin euskaraz harremanetan jartzeko aukera ematen dela dirudi. Euskararen automatizazioa laguntza ederra da belaunaldi berriekin euskal... [+]