72 ordu, hori da migratzaile bat Lampedusara iristen denean sistemak atxikita egon daitekeen denbora. Eta hori da teorian Europak Mediterraneoan sortu duen muga erraldoi honetan Lampedusari eman dion tokia, lehen harrera eta klasifikazio tokia izatearena.

Egun batzuk daramatzagu jada irla eder honetan. Egunak pasatzen ari direlarik, arazoen inbisibilizazioak askotan zaila egiten duen arren, gero eta argiago ikusten ditugu Europa osoaren jokaeraren sinbolo bihurtu den Lampedusako arazoak eta hauen arteko loturak. Mugak, migrazioaren pribatizazioa, militarizazioa, turismo masiboa, irla honen errealitatean oso txertaturik dauden aztertu beharreko gaiak dira.

Migrazioak eta honekin lotutako militarizazioak eta negozio pribatuak irlan duen eraginean jarriko dugu guk fokua ordea. Esan bezala Europak lan bat eman dio Lampedusari, eta eginbehar horretan tamalez Europaren aurpegi txarrenaren sinbolo bihurtu da irla.

Ostiralean Francesco Piobbichi migrazioarekin lan egiten duen aktibista eta ilustratzaileak bere ilustrazioekin egindako Disegni dalla frontiera emanaldia eskaini zigun, eta bertan etengabe Mediterraneoari Mare Spinato deitzen ziolarik zera azpimarratu zigun: “Itsasoa muga bihurtu dute, baina muga gero eta urrutiago dago”. Europak itsasoari eman dio muga naturala egiteko lana, lan zikina egitearena, eta bertan hil dira 2016an 3.000 migratzaile baino gehiago, 30.000 baino gehiago 2000. urtetik hona. Mugak gero eta urrutiago daude, Espainiak Marokorekin egindako akordioarekin Mediterraneotik Sahara desertura urrundu da, edo Europak Turkiarekin duen akordioarekin Egeotik Anatoliara. Lampedusan ere urrundu da muga, Mediterraneoan Libiatik 20 miliatara zehazki, eta horretarako arrazoiak bi dira: interes militarrek bultzatutako Afrikako herrialdeen kontrol militarra, eta migrazio ibilbidearen estrategia aldaketa. Italiako armada migratzaileekin zetozen ontziak suntsitzen hasi zenetik bidea garestiegi bihurtu zen migrazio mafientzat, eta ordutik migrante baltsa kaxkarragoak Libiatik kilometro gutxi egiteko autonomiarekin bidaltzen hasi ziren itsasoan barna. Han, itsasoaren erdian jasotzen dituzte Italiako armadak, Frontexak eta beste hainbat erakunde armatu eta zibilek. Horren eraginez ere hildakoen kopurua asko handitu da, bidaia erruleta errusiarra baita: edo erreskatatzen dituzte migratzaileak bidean edo ez dira inoiz iritsiko Lampedusara. Esan digutenez, azken asteetan Libian berriro gerra egoera okertzen ari denez, itsasoko bideak berriro urrutiratzen ari dira, eta pertsona asko Egiptotik ari da iristen. Francescok Libanon egiten du lan, migrazio bide seguru eta legalak sortzen eta bideratzen.

Larunbat gauean Lampedusako Askavusa elkarteko kiderekin elkartasun harremanak lantzen ari ginen. Zehazki bertako kide Giacomo Sferlazzo txalaparta jotzen ikasten ari zen Lampedusako perkusioekin batera. Guardia Costieraren bi ontzi iritsi ziren portura 250 migrante bertan zirela, Libiatik 20 miliara jasoak horiek ere, igarotzeko ontzietatik Lampedusara ekarriak. Han abiatu ziren gure taldeko kide batzuk, zona militarrean sartu eta nola iristen diren ikusteko asmoz. Teorian 72 ordu iraun dezakeen klasifikazio prozesua hasi zuten bertan, tamalez kasu gehienetan askoz gehiago luzatzen dena. Migratzaileak esperantzaz beterik etortzen dira baina migrazioaren arreta sistemak berehala lortzen du duintasuna kentzearekin batera, pertsona hauek ziurgabetasun egoera zentzugabera itzultzea.

Klasifikazio eta alojamendu zerbitzuak ordea ez dira altruismoagatik egiten. Garai batean zenbait irabazi asmorik gabeko elkartek egiten zituzten lan horiek, baina 2002. urtean irizpideak aldatu eta Italiako Administrazioak bere gain hartu bezain pronto pribatizatu egin zituen, negozio borobila bihurtuz. 2002 aurretik 1.000 migrante inguru pasatzen ziren urtean; urte horretatik aurrera urteko kopurua 15.000 pertsonara iritsi da. Izan ere Acoglienza zentroak kudeatzen dituzten enpresek hartu eta klasifikatzen duten pertsonako kobratzen dute. Bertan lan egiten duen pertsona batek kontatu zigunez, gainera, bertan dagoen pertsona bakoitzaren egonalditik irabazia ateratzeko moduak asko dira, zerbitzuen kalitate txarra, elikadura eskasa, jende pilaketa, migranteentzako eguneko diru asignazioak espezietan ematea (diruaren ordez gailetak eta abar). Momentu honetan Lampedusako Misericordia Arreta Zentroa partzuergo kooperatibo batek kudeatzen du, eta bertan lan egiten dute ere hainbat elkartek, ACNUR edo enpresa pribatuei lotutako fundazioek esaterako. Aztertu eta sakondu beharreko gaia da, baina argi dago migrazioaren klasifikazio prozesua negozio handia bihurtu dela, eta horrek lehen atentzioko azpiegitura izan beharko lukeena azpiegitura kartzelario bihurtu du. Estatu Batuetan konplexu industrial-penitentziarioaz asko idatzi dute. Europan ere migrazioarekin lotutako konplexu industrial-penitentziario-militarra existitzen da baina ez dugu ikusten.

Interes ekonomiko eta politikoen erdian, migranteek Lampedusan bizitza degradantea dute. Iristean 72 orduz sistemaren esku badaude ere, gero linbo batera pasatzen dira eta berez libre badira ere, Arreta Zentroko ateak itxita dituzte ateratzeko, eta ateratzen badira ere, nora joango dira Siziliatik 200 kilometrora dagoen 33 kilometro koadro dituen irla honetan? Berez libre izanda kartzelaraturik bizi dira, eta horrela migratzaile eta pertsona bezala duintasuna galtzen dute, normala egiten baitu turistaz betetako irla eder honetan kartzelaraturik egotea, gu guztion bistatik urrun, horrela egoeraren zergatia ere normalizatuz, azpiratze arrazista eta klasista den prozesuan.

Esan dugun bezala Lampedusa sinbolo bihurtu da, Europaren mugen sinbolo, eta hori probestuz, zinismo humanitarioz, elkartasunaren sinbolo ere bihurtu nahi dute politikariek. Baina humanitarismoaren aitzakia horrek, irlaren eta Mediterraneoaren militarizazio asmoak baino ez ditu gordetzen. Ohituta gaude interbentzio humanitarioa gerrak justifikatzeko erabiltzen dela ikusten, eta kasu honetan berdina gertatzen da, migrazioaren kontrol humanitarioaren atzean hori gordetzen da, Mediterraneoko posizio estrategikoen militarizazioa, Afrika iparraldeko errekurtsoak desposesioz metatzen jarraitzeko. Modu horretan, migrazioen arrazoi nagusi den aberastasunen desjabetze kapitalista, Afrikako edo Ekialde Hurbileko gerren bidez edo beste medioen bitartez egindakoa, areagotzen ari da, hori bai, humanitarismoaren irudi mediatikoarekin apaindurik. Horretarako ere klabea da Lampedusa, eta horregatik daude irla osoan barreiaturik, Frontex, NATO, Italiako Armada eta beste hainbat agentziaren gerra elektroniko eta aireko operazioetarako radar eta instalazio aurreratuaenak. Irlan egin ditugun zeharkaldietan argi ikusi dugu zein neurrikoa den espazio urri honen militarizazio maila.

Guzti honen aurrean, gertatzen dena ikusi, ezagutu eta zabaltzea dagokigu. Tokian toki lanean ari diren elkarte eta pertsona kritikoak ezagutu eta sareak josten hasi gara, guzti hau aldatu nahi dugulako.

Mediterraneoan aukera bat dugu, beste jendarte bat eraikitzeko klabea izango baita, baina horretarako itsasoko mugak suntsitu eta herritarren harremanetarako gune bihurtu beharko du.

Mediterraneoa ala barbariea!

*Ruth Ayllon eta Beñat Irasuegi Harresirik Gabeko Lurraldeak ekimeneko kideak dira.