Nekazaritzaz eta abeltzaintzaz askotan entzuten da lanbide "oso lotua" dela, jai egunik edo oporrik ez dela existitzen. Ipar Euskal Herriko Onetik eta Etxaldia gasnategiek, Berria eta Aldudeko Esne Kooperatibekin elkarlanean, laborariei bakantzak bermatzeko egitasmoa jarri dute martxan. “Gogoeta bat egin da gasnategietan, pentsatzeko nola lagundu, nola hobetu laborarien baldintzak, eta horrela suertatu da langileen bakantzak ordezkatzeko zerbitzua”, adierazi du Antton Etxeberrik, Onetik gasnategiaren eta laborarien arteko animatzaileak.
Frantziako Estatuko departamenduetan bazegoen lehenagotik laborarien ordezkatze zerbitzua martxan, baina oporretarako baino, bajak eta eritasunak betetzera zegoen bideratua. “Laboraria eri bada, zerbitzu horretara dei dezake bera ordezkatzeko langile bat eskatzeko. Lan kontratua egiten zaio langile berriari, eta momentuan etxaldeak ordaintzen badu ere, gerora, estatuko diru-laguntzen bidez, gutxi gorabehera, orduko 22 euroko soldatatik hiru edo lau besterik ez ditu jarri beharko laborariak”, azaldu du Etxeberrik.
Bakantzen kasuan, ordea, estatuko laguntzek askoz zati txikiagoa ordaintzen dute, eta oporrak hartu ahal izateko ordezkapena eginen duen langilearen soldataren zati handi bat laborarien kontu gelditzen zen. “Hor sartu gara gasnategiak, bakantzak ordaintzeko diru zati bat jarriz, laborariek ezer ordaindu behar izan ez dezaten”, dio. Momentuz, urtean hamar opor egun –72 ordu– hartzeko aukera izanen dute kooperatibetako laborariek, euren poltsikotik ezer jarri beharrik izan gabe. “Frantses Estatuko laguntzarekin eta gasnategiek ordaindutako zatiarekin osatuko dira bakantzak”, gehitu du Etxeberrik. Bi kooperatibetako kide diren 230 etxaldeek dute oporrak hartzeko aukera, eta haien etxaldeko lanak departamenduko ordezkatze sistemako langileek eginen dituzte bitartean.
Gazteak laborantzara erakartzeko
“Laborariek ere behar dute bizi soziala, etxaldetik ateratzea bestelako gauzak egiteko eta karga mentala kentzeko”, dio Etxeberrik. Belaunaldi gazteagoei begira, lan baldintzak hobetzea ezinbestekotzat du gasnategiko animatzaileak: “Gasnategiek laborariak behar dituzte, eta, nola eginen dugu hemendik 20 urtera gasna izateko, esnea izateko? Bakantzarik gabeko lan bat proposatzen baduzu, agian, beste toki batera joanen dira lan bila gazteak”.
Oporrak bermatzeko diru-poltsatik harago joan da proiektua: oporrez gain, urte osoan zehar etxaldeetan laguntzeko, hainbat laborari elkartu eta langileak kontratatu dituzte, departamenduen eta gasnategien laguntza baliatuta. “Baigorri inguruan zortzi laborari elkartu dira, eta urte osorako denbora osoko lan kontratu bat egin diote langile bati; zortzi etxaldeetan aritzen da langile hori, txandaka, plangintza batekin”. Baigorrikoa bezalako beste lau talde osatu dira hainbat eskualdetan. “Urte guzirako eta denbora osoko bost enplegu sortu dira honezkero sistema horrekin”, amaitu du Etxeberrik.