Kurdistango ‘berun urteak’ Turkiako mazopean
2018ko udaberrian Ipar Kurdistanera –Bakur– euskal delegazio bat joan zen hango egoera lehen eskutik ezagutzera. Iñaki Etaio partaideetako bat izan zen eta bidaian ezagututakoa bederatzi artikulutan jaso du. Hau da hirugarrena.
Ceylan-en gurasoen egongelako hormako argazkiak 40 urte baino gutxiagoko gazte irribarretsua erakusten du, gerrillari jantzita. Ceylan-en amak azaldu digu argazkian ikusten ez dena. Bere neba PKK-ko borrokalaria izan zen eta 2000. urtean misio batean desagertu zen mendian. Ordutik ez dute ezer jakin berari buruz, nahiz eta bere aztarnei buruzko informazioren bat lortzeko behin eta berriz saiakera egin. Matxinatuen taldetik ere ezin izan dute argirik eskaini, halako kasuetan egiten ohi duten bezala. Agian desagertutako anaia aurkitu ezinak eragindako minak beste emakume talde batera batzera eraman zuen, zeinak eroritako borrokalarien senitartekoak laguntzeko funtzioak egiten dituen. PKK-ren borrokalari bat hiltzean, familia abisatzeko eta gorputza berreskuratzeko, garbitzeko eta familiari emateko lan gogorrak egiten dituzte. Zenbatezinak dira etxe kurdu askotan dauden eroritako militanteen argazkiak. Milaka dira antzeko testigantzak, hiru hamarkada baino gehiago luzatu den PKK eta Turkiako Estatuaren arteko guda irekian. Dena den, herri kurduaren kontrako indarkeria eta errepresioa askoz lehenagotik dator.
Estatu turkiarraren eta herri kurduaren arteko gatazkak eragindako 40.000 hildakoek gudaren tamaina erakusten dute. Edozein kasutan, biktima gehienak Turkiako indar armatuek hil dituzten kurdu zibilak dira, Afrin-en gertatzen ari den bezala. Izan ere, PKK-ren aurkako guda bideratzeko “arrainari ura kentzea” taktika erabiltzea erabaki zuen Turkiako Estatuak 1990eko hamarkadan, Guatemalan, Txetxenian, Kolonbian, Perun eta beste hainbat lekutan ere erabilitakoa. Arraina (matxinoak) ahultzeko eta isolatzeko ura (borrokalariak eta sostengua ematen dioten herritarrak) etetea da gakoa. Emaitza ezaguna da: sarraskiak, desagertzeak eta populazioaren leku aldatzeak. Giza eskubideen babeserako erakundeen arabera, 17.000 bat kurdu desagerrarazi, 4.000 bat herri hustu eta 3 bat milioi biztanle herritik ihes egin behar izan dute, azken hauek gerrilla zegoen mendietatik urruneko hirietara mugitzera bultzatuta. Haien artean, milioi batek jarraitzen du gaur egun barne desplazatu bezala. Modu honetan heldu ziren Amedera milaka lagun, senitarteko eta ezagunen etxeetan nola edo hala bizitzera, haietako batzuek azaldu zigutenez.
Duela bi urte ezarritako larrialdi egoerak Polizia eta armadari botere handiagoa ematen die eta horien gehiegikerien aurrean egon zitezkeen berme apurrak gehiago ahuldu ditu. Arazotsutzat hartutako egoeretan katua sakatzeko arazo handirik ez bazuten ere, aparteko legediak pertsonen kontra tiro egitea baimentzen du justifikatu beharrik gabe. Egun kurduen aldarrikapenei lotutako protesta soziala egiteko aukera ameskeria baino ez da. Gure solaskideei galdetu genienean, era inozoegian agian, Afrin-go inbasioaren aurrean ea Amed-en protestak egin zituzten, erantzuna argia izan zen: ez zen posible, Erdogan-ek publikoki mehatxatu baitzuen baliabide guztien bidez arituko zirela operazio militarra kolokan jarriko zutenen kontra. Han bertan ikusi dugunez, Turkiako Estatuan Afrin-go operazioa ez da ezkutatzen. Bolo-bolo zabaltzen da komunikabideetan operazio heroiko bezala, zeinean armadak terroristak kanporatu dituen eta bakea bueltatu dien biztanleei, besoak zabalduta soldaduak jasotzen dituztenak. Hala ere, telebistatik emandako irudiak ikusita, ez omen dute jendetzarik aurkitu Afrin-en sartzean eta konformatu behar izan dute ume bat besoetan duen soldaduren baten irudiekin. Testuinguru militarista eta ultranazionalista honetan, legionarioen izaera gogoratzen duena, Turkiako armadaren ekintzak salatzen dituzten manifestari “terroristen” hilketa justifikatzea ez da arazo handia.
Bitartean, protesta debekatuta dagoen hiri hauetan bertan ere, milaka preso politikok, horietako asko presoaldi prebentiboan, bizirauten dute goraino betetako espetxetan, Turkiako Estatuko eremu zabalean sakabanatuta. Sakabanaketa estatu politika da. Beste behin ere, ezinbestekoa egiten zaigu Espainia eta Frantziako kartzelatan euskal preso politikoen senitartekoen zorigaiztoko bidaiekin alderatzea. Turkiako Estatuak jarraitzen du kartzela berriak eraikitzen. Etorkizun gogorraren iragarpena da. Izan ere, jakin badaki giza eskubideen urraketengatik Europako gobernu eta instituzioek egindako kritika epelak bigarren maila batean geratzen direla, Turkiako Estatuaren eta Europako estatuen arteko negozio komertzialen atzean
2023ko abuztuaren 4an atxilotu zuten etxean Teherango Inteligentzia Ministerioko agenteek. Desagerrarazi eta gero, fisikoki nahiz psikologikoki torturatu zuten Evingo espetxean. Orain heriotza-zigorra ezarri diote, eta espetxekideek haren aldeko defentsa eskutitza argitaratu... [+]
Abdullah Öcalanek, Kurdistango Langileen Alderdiko (PKK) buruzagi espetxeratuak, bere iloba Ömer Öcalanen lehen bisita izan du. Ia lau urtez ukatu dizkiote bisitak, telefono deiak eta kanpoaldearekiko komunikazio oro. Azken 25 urteetan ia erabateko isolamendu... [+]
Bi kazetari, Hêro Bahadîn eta Gulistan Tara, eta haien txofer zihoan Rêbîn Bekir lankidea, Hewraman eskualde kurduan dokumental bat egitera zihoazen. Beren autoa misil batek jo zuen. Bekir zorteduna izan zen, autoa sutan lehertu baino lehen, inpaktuak... [+]
Sebahat Tuncel Kurdistango politikaria da, Turkiaren menpeko lurretan. Hainbatetan egon da kartzelan kurduen askapen mugimenduaren parte izateagatik, eta Turkiako Parlamenturako diputatu gisa hautatu zuten lehen presoa izan zen, 2007an. 2016an espetxeratu zuten azkenengoz eta... [+]
Helikoptero eta gerra hegazkin turkiarrek betetzen dute zerua Irak iparraldeko kurduen zonaldean. Azken asteetako operazio militar handian 381 kokaleku bonbardatu ditu Turkiako Aire Armadak Kurdistango Eskualde Autonomoan. Turkiako Defentsa Ministerioak adierazi du “talde... [+]
Ibrahim Bilmez abokatua da eta Abdullah Öcalan buruzagi kurdua da bere bezeroa. Bere isolamendua salatu du Euskal Herrian otsailean, Turkiako errepresio eta inpunitate mekanismoak azalduta.
1999ko otsailaren 15ean Abdullah Öcalan atxilotu zuten, Kurdistango Langileen Alderdiko (PKK) eta mugimendu independentista kurduko burua. Turkiako zerbitzu sekretuek Kenyan atxilotu zutenetik, Marmara itsasoko uharte batean dagoen Iämralä-ko kartzelan isolatuta... [+]
Lara Vilanova (1983, Bartzelona) argazkigintza zuzendaria da eta The Return: Life after ISIS, Sinjar, Cuerdas edota Hondarrak filmetan hartu du parte. Abenduan Euskal Herria bisitatu zuen The Purple Meridians topaketetan parte hartzeko Durangon.
Urtzi Urrutikoetxea nazioarteko kazetariarekin mintzatu gara Radio Kobanen, iaz idatzitako Kurdistan-Argi bat ekialde hurbilean liburuari buruz. Testuak azken urteetako gertakizunei erreparatzen die, eta atzerago ere begiratzen du herri kurduaren egoera politikoa eta... [+]
Siriako Ipar eta Ekialdeko Autoadministrazioko osasun esparruko ardurak ditu Ciwan Mustafak eta herri kurduak lideratzen duen proiektu politikoaren osasun ministrotzat jo daiteke. Mediku-Ekintza Koordinakundea gobernuz kanpoko erakundearen laguntzarekin Eusko Legebiltzarrean... [+]
Epaiketaren lehen eguna amaituta eta bederatzi kazetari kurduak askatu dituzte. Urte erdia pasatxo preso eduki dituzte "terrorismoa" egotzita. Ankarako espetxean zeuzkaten eta orotara hamaika kazetariri erakunde terroristako kide izatea egozten diete.
Parlamentuan ordezkaritzarik lortuko ez duten beldur, ezkerreko alderdi gehienek Kemal Kiliçdaroglu zentro-ezkertiarraren aldeko botoa eskatzea erabaki dute, egungo presidentearen aurkari nagusia dena.
Behe Nafarroako Behorlegin asteburu osoko egitaraua eraman du aurrera herriBiltzak. Larunbatean Parisko Komunaren iraultzaren urteurrena gogoratu dute eta igandean kurduen eta euskaldunen arteko elkartasuna indartzeko udaberriko festa ospatu dute elkarrekin. Bi egunetan erein... [+]
Anatoliako failak Kurdistanen, Turkian eta Sirian eragindako lurrikarak goitik behera jausi ditu milaka etxebizitza, eta agerian geratu da Recep Tayyip Erdoganen gobernuaren eta eraikuntza sektorearen artean dagoen ustelkeria. Baina baita munduan nagusitzen ari den eredu baten... [+]