Euskalgintzaren Kontseiluak 2023. urteko irakurketa egin eta ondorioak aurkeztu ditu ostiralean. Bertan, lurralde bakoitzean arloz arloko hizkuntza-politiketako aurrerapausoak, oztopoak eta atzerapausoak azaldu dituzte, eta 2023ak euskararen normalizazioan eta hizkuntza-politiken arloan emandakoa aztertzeaz gain, 2024ko erronkak eta bideorria aurkeztu dira. Herritar guztiek euskaraz ulertzeko eta aritzeko gaitasuna lortzea bilatuko duten neurriak eskatu ditu.
Etorkizunera begira euskarak bizirik irauteko dituen hizkuntza-politiketan “erronkei aurre egiteko moduko jauzia” eragitea ezinbestekotzat jo du Idurre Eskisabel idazkari nagusiak, eta Europar Batasunean euskararen ofizialtasunerako atea irekitzea albiste ontzat jo du, nahiz eta azaldu duen ofizialtasunaren aitortza ez dela bere hutsean “minorizazioa gainditzeko tresna automatikoa”. Horrela argudiatu du Kontseiluko Ordezkariek Bruselan agerraldia egin izana, “Batasuneko Estatu kideei hizkuntza-berdintasunaren alde egiteko eskatuz”. Aldi berean, salatu dute EBn ofizialtasuna bilatzea eta Nafarroan eta Ipar Euskal Herrian ez-ofiziala izatea.
Hizkuntza politiketan, jauzia egin ezinik
Lurralde bakoitzeko azterketa ere egin du Eskisabelek eta etorkizunera begirako hizkuntza-politiken arloko jauzia egitetik “urrun” gaudela azpimarratu du. Izan ere, datozen 10 urteetarako Eusko Jaurlaritzaren “marko estrategikoa” ezarriko duen Euskara Sustatzeko Ekintza Plana onartze bidean dago, eta sektore publikoan euskararen normalizazioa arautuko duen Dekretua ere azken txanpan sartua da. Era berean, hobetu beharreko zenbait elementu ere aipatu ditu: administrazioa, euskalduntzeko epea ezartzea, derrigortasun-indizeen eskema gainditu beharra...
Nafarroari dagokionez, Euskararen Nafar Kontseiluak Euskararen II. Plan Estrategikoaren azken proposamena bozkatu eta onartu ondoren, Gobernuak "kutxa batean sartu eta blokeatu" egin duela azpimarratu du. Gainera, euskara merezimendu gisa “eremu mistoko lanpostu zehatz batzuetan soilik” arautuko dela ziurtatu du, eta ondorioz, haren “eragin murritza” azpimarratu du.
Hezkuntza: aukerak galtzen
Hezkuntza “euskararen normalizazio eta biziberritzerako tresna nagusietakoa” dela adierazi du, eta arreta berezia jartzen dio abenduaren 21ean onartutako Araba, Bizkai eta Gipuzkoako Hezkuntza Lege berriarengan. Haren esanetan, "hau ez da izango euskararen etorkizuneko belaunaldietan ezagutzaren unibertsalizazioa bermatzeko urrats sendo eta irmoa emango duen legea".
Nafarroan, Hezkuntza Departamenduak euskararen hedapena “galgatzen” jarraitzen duela esan du, eta adibidetzat jartzen du Iruñeko Lezkairu auzoan ikastetxe publiko berria D eredurik gabe zabaldu izana. Ipar Euskal Herrian, berriz, oraindik ere azterketak euskaraz egiteko ezintasuna azpimarratu du, baina irakasle eta ikasleen mobilizazioei esker “aurrerapausoak” eman izana azpimarratu du.
Oldarraldi judiziala eta herri gogoa
2023an “euskararen normalizazioaren aurkako epaien intentsifikazioa” gertatu izana salatu du Eskisabelek: Administrazio publikoko langileei euskararen ezagutza eskatzea auzitan jarri duten sententzietatik hasita, EAEko udalei euskaraz funtzionatzeko lege babesa ematen zien Udal Legea eta bere garapen dekretua partzialki baliogabetzearaino. Sententzia isolatuak izatetik urrun, botere judizialak hartutako joera baten parte dela ohartarazi zuen Kontseiluak.
Hala ere, adostasunaren bidetik “erantzun bateratu bat” artikulatzen asmatu dela ziurtatu du, eta horren adibide izanik azaroaren 4ko manifestazio “arrakastatsua”. Manifestazioaren biaramunean, Kontseiluak lortutako adostasun hori erantzukizun handiz kudeatuko zuela nabarmendu zuen, eta tokian tokiko erantzunak artikulatzeko Protokoloa aurkeztu zuen.
Ezagutzaren unibertsalizazioa, konpromiso zibiko
Kontseiluaren ustez, unibertsalizazioaren norantzan bultzatzea da etorkizunera begira euskararen normalizazio eta biziberritzeak behar duen akordio soziopolitiko berriaren muina.