Jakin badakigu ondo, oso ondo bizi diren arbola askok ez dutela fruta ugari ematen. Zertarako ematen du fruta arbolak? Arbolak ez du fruta ematen guk jateko edo baliatzeko. Frutak hazia darama eta hazi horretatik sortzen den arbolak aurrerantzean bere kastako arbolak ere izan daitezen ahalbideratuko du, bere aberastasun genetikoak etorkizuna izan dezan; bere leinua ez dadila galdu. Tartean gu sartzen gara, eta frutak kendu egiten dizkiogu. Bada, oso ondo bizi diren arbolak hazi eta hazi egingo dira, eta fruta urri emango dute, edo batere ez. Izan ere, hain ondo bizi dira, leinuari ederki eusten diote beraiek, eta etorkizunean fruta eman behar izanez gero, handi eta sendo izango dira. Naturala da. Guk berdin egiten dugu: ondo bizi denak ez du umerik edo bat, gehienez ere bi izango ditu. Gaizki bizi denak ume ugari izango du. Ez dugu oso atzera jo behar gure leinuetan ere joera hori aurkitzeko.

Hortik dator arbolen aurkako indarkeria. Ezin dugu eraman gu baino hobeto bizi dela pentsatzen duena. Eta egurtu egin behar. Historian zehar zer ez zaie egin! Altzairuzko puntapaxak sartu, kateekin edota lokarri sendoekin gerria estu-estu lotu, azala ebaki eta zauriak ireki, harrikatu, adarrak makilakadaka jo, moildu… Azken beltzean estresa sortzea da. Ondo bizi dena bere onetik atera eta estresak jo dezan nahi da, horrela bere bizimodua zalantzan jarri eta frutagintzara makurtu dadin. Egiptoko zibilizazio zahar hartan, dagoeneko, sikomoro pikondoei (Ficus sycomorus) azala ebaki eta zartatzen zieten, fruta ematera suspertzeko. Gaur egun ere maiz erabiltzen da estresatzearen teknika hori. Egarririk edo ongarri gosez edukitzea berriketa gutxirekin onartutako teknikak dira.

Badira okerragoak baina. Duela oso gutxi arte oso zabaldua zen intxaurrondoari (Juglans regia) enborrean eskua luzatu eta harrapatzen zen paretik lurrerainoko lau edo bost ebaki egitea. Gogoan dut Barinagako Adorriaga baserriko Bartolome Egurrolak zein dotore azaldu zizkigun lan horren gorabeherak hitzaldi batean entzule zela: maiatzeko ilbeheran egin behar dira zentimetro erdiko ebakiak, goitik behera zuzen-zuzen. Ondoren enborra asko zabaltzen da. Noski, zauriak nolabait itxi egin behar eta orbaina sortu behar. Horrek loditzen delako itxura ematen du, eta arbola lur jota uzten du, erreserbarik gabe. Gero ura baldin badu eta ongarriarekin laguntzen bazaio, laster joko du fruta ematera…

Horixe bera da inausketa. Inausketak landarea izorratzea beste helbururik ez du. Izorratu eta urtebia denak urtero fruta eman dezala eta ale gutxiago baina galantak izatea eta abar. Estresatu baina gero lagundu egin behar zaio: zauriak sendatu, ongarri egokia eman eta abar.

Egunen batean, animaliekin gertatzen ari den gisa berean, landareei tratu hori ematea krimentzat joko da. Oraintxe dator inausketa sasoi kriminalena. Zer ikusi behar dugu! Ni jada estresatzen hasia nago. Zu? Estresatuta bizi al zara? Gure jendartean estresa ogia baino egunerokoagoa da. Fruituren bat eman dezagun nahiko dute. Dirua, merkatua, sortu eta eman.