Zubietako erraustegitik Artaxoara modu ilegalean eramandako hondakinek zeresana ematen jarraitzen dute. EH Bilduko Mikel Otero legebiltzarkideak egindako galdera batzuei erantzun die Eusko Jaurlaritzako Ingurumen sailburu Arantxa Tapiak, eta bertan onartu du bere sailak ez zuela hondakinen karakterizazioari buruzko informaziorik, “bi erakunde pribaturen arteko harremana” zelako. Hau da, ez zekiela hondakin horiek arriskutsuak ziren ala ez.

EH Bilduren ustez, horrek erakusten du Jaurlaritzak ez zuela “kontrolatu ze nolako hondakinak ziren” eta ez zuela “inolako neurririk hartu horiek Nafarroara bidaltzea galarazteko”.

Oterori bidalitako dokumentazioan, Ingurumen sailak urtarrilaren 25ean Gipuzkoako Hondakinen Partzuergoari (GHK) bidalitako txostena dago, eta bertan garbi esaten da Artaxoako Ecofert Sansoain SL enpresara bidalitako hondakinak “lixibiatuak” zirela, baina LER 190812 kodea jarri zitzaiela, hau da, “lohiak” balira bezala.

Ecoferten instalazioek ez zuten baimenik kode hori kudeatzeko, ezta edozein kasutan lixibiatuak tratatzeko ere. Hala ere, 5.000 tona hondakin eraman ziren Gipuzkoatik kamioi zisternatan 2022 eta 2023 artean.

2023ko urriaren 16an publiko egin zen Donostiako epaitegi bat Jose Ignacio Asensio Gipuzkoako Foru Aldundiko Jasangarritasuneko diputatua eta GHK Gipuzkoako Hondakinen Kontsortzioko presidentea ikertzen ari zela, besteak beste “ingurumenaren aurkako delitua” eta “dokumentuak faltsutzea” egotzita.

Baina Eusko Legebiltzarrean jasotako dokumentazioan txertaturik dauden emailetan ikusten denez, Gipuzkoako erraustegia kudeatzen duen Ekondakin sozietateak ez zituen bidalketak eten, Artaxoako enpresak 2023ko abenduaren 20an telefono bidez hala eskatu zion arte.

Nafarroako Gobernuak urtarrilaren 24an jakinarazi zuen Artaxoako instalazioa ixteko agindu zuela eta 40.000 eta 110.000 euroko isunak jarri dizkiola enpresari.

Zubietako lixibiatuak: bi urtez luzatu den “gorabehera”

Zubietako erraustegiak ez du lixibiatuak ekoizteko baimenik, baldin eta ez badira “gorabehera” batek sortutakoak. Zehazki, dokumentazioan ageri da 2022ko uztailean auzotar batek Zubietako erraustegi azpitik pasatzen den Arkaitzerrekako kolore marraoixkagatik kexa jarri zuela, eta horren ostean GHK-k SADER enpresarekin tratamendu-kontratua sinatu zuela.

Hortik gutxira hasi zen enpresa gertakari horrek sorturiko "ezohiko" hondakinak erretiratzen. Hala, Tapiak erantzunean ziurtatu du hondakinak “gorabehera baten ondorio” direla, baina kamioi zisternak gutxienez 2023 amaiera arte ibili dira joan etorrian.

Zentzu horretan, EH Bilduko Oterok nabarmendu du “Zubietan lixibiatuak ekoitzi direla azken bi urteoetan. Beste modu batean esanda, erraustegiaren funtzionamendua ezohikoa, irregularra, izan dela dakigu, bai eta denbora luze horretan ez duela arazoa konpondu ere”.