Iruñeko Erorien Monumentua Maravillas Lamberto interpretazio zentroa izatea adostu dute
Iruñeko Erorien monumentua faxismoaren salaketarako eta memoria demokratikorako Maravillas Lamberto interpretazio zentroa bilakatzea adostu dute EH Bildu, PSN eta Geroa Baik. Eraikinaren parte bat eraitsiko dute, eta adiera frankistako elementuak kendu edo estaliko dizkiote, kupula handia barne, Franco hil zen egunean jakinarazi dutenez.
Adieraberritzea adostu dute EH Bilduk, PSNk eta Geroa Baik Iruñeko Udalean. Erorien Monumentuak hor jarraituko du, ez dute osorik eraitsiko azkenean, baina "sinbologia frankista duten" elementu arkitektonikoak kenduko dizkiote, eta bere kanpoko itxura eta barruko esanahaia ere aldatu egingo dira.
Denbora asko eraman duten eztabaida eta negoziazioen ostean, akordio politikoa erdietsi dute hiru alderdiek eraikinaren inguruan, eta azaroaren 20an eman dute horren berri, Francisco Franco espainiar diktadorea hil zen egunean hain zuzen. Hala ere, xehetasun guztiak ekitaldi publiko batean eskainiko dituztela azaldu dute.
Maravillas Lamberto zentroa
Iruñeko Erorien Monumentua 1942an jaso zuten, erregimen faxista goraipatu eta 1936ko Gerran altxamendu militarraren alde hildakoak gogoratzeko. Frankismoak eraikitako halako izaerako monumentu handiena da, Madrilgo Cuelgamurosen dagoen Erorien Haranaren ostean. Horregatik, alderdi horiek azaldu dute eraikinarekin modu "irmo, argi eta adierazgarrian" jokatu behar dutela.
Espazioari esanahaia guztiz aldatzea adostu dute hiru alderdiek, faxismoa salatzeko memoria demokratikoaren zentro bihurtuta, Naiz.eus-ek aurreratu duenez. "Maravillas Lamberto" izena jarriko diote zentroari, 1936an frankistek hildako Larragako neskatilaren omenez.
Kupula estalita
Besteak beste, egun monumentuaren sinboloa den kupula handia estali egingo dute. Kanpoaldetik ez da orain bezala ikusiko, "sekularizatua" baizik, eta barrualdetik ere, agerian dauzkan Ramón Stolzen margo frankistak publiko orokorrari estali egingo zaizkio, soilik helburu pedagogiko eta kritikoekin ikusi ahal izango dira.
Gainera, Emilio Mola eta José Sanjurjo militar faxisten kriptak eraitsi eta desagerrarazi egingo dira, egun dauden marmolezko harri eta inskripzioak eta guzti. Bi jeneral frankista horien gorpuzkiak 2016an atera zituzten Erorien Monumentutik.
Herritarren parte hartzea
"Garai historiko horren [Frankismoaren] irakurketa kritikoa eskaini, belaunaldi berriei ideologia faxistaren arriskua azaldu eta balio demokratikoen eta giza eskubideen etengabeko defentsaren" beharra nabarmetzea izango dira zentro horren helburuak, dokumentuak dioenez.
Beharrezko lege aldaketak egiteko proposamenak aurkeztuko dituzte EH Bilduk, PSNk eta Geroa Baik, "eraikinaren eraldaketari segurtasun juridikoa emateko"
Horretarako, lehiaketa publiko bat egongo da, baina aurretik herritarrekin batera espazioaren ezaugarriak definitzeko parte hartze prozesua eramango dute aurrera udalean. Gainera, beharrezko lege aldaketak egiteko proposamenak aurkeztuko dituzte EH Bilduk, PSNk eta Geroa Baik, "eraikinaren eraldaketari segurtasun juridikoa emateko".
Erorien Monumentuaren etorkizunaren inguruan eztabaida sakona eta zorrotza izan da Iruñean eta Nafarroan. ARGIAko Xabier Letonak mahai-ingurua egin zuen hainbat aditu eta eragileren ordezkariekin Larrun gehigarrian: Iruñeko Erorien Monumentua. Eraitsi, adieraberritu edo historia museo bihurtu izenburupean duzu irakurgai.
Nafarroako Fusilatuen Senitartekoen Elkarteak gogor kritikatu du Iruñeko Erorien Monumentuaren inguruan EH Bilduk, Geroa Baik eta PSNek egindako akordioa. "Pedagogia" egiteko toki hobeagoak daudela dio eta interpretazio zentroari Maravillas Lamberto izena... [+]
"88 urteko isiltasuna nahikoa da; gure herritarrek behingoz aitortza ekitaldi bat merezi dute"
Espainiako eta Frantziako Estatuak “nazio askapen mugimendua ito” nahi dutela ohartarazi du Sortuk, eta Santi Brouard eta Josu Muguruza HBko militanteen erailketak estatu biek egiten duten “gerra zikinaren parte direla” adierazi du.
Saturraran Elkarteak antolatuta, Oroimen Eguneko ekitaldian batu dira larunbatean 1939tik 1944 bitartean Saturrarango Emakumeen Kartzela egon zen inguruan, bertan preso egondako emakume eta umeak oroitu eta omentzeko.
Egun hartan Espainiako Poliziak bost langile hil zituen eta dozenaka zauritu. Orain, identifikatu gabeko beste zazpi zauritu aurkitu dituela iragarri du Martxoak 3 elkarteak. Oraindik, alabaina, ez dute lortu zauritutako beste 20 pertsona identifikatzea.
Espainiako Gobernuak dokumentu bat helarazi die Salvador Puig Antichen arrebei, Oroimen Demokratikorako ministro Ángel Víctor Torresen eskutik. Frankismoak anarkista katalanari jarritako heriotza kondenaren “baliogabetasun akta” dela diote. Harrigarria... [+]
Gaur gauean, urriak 17, 88 urte faxistek Jose Ariztimuño, Aitzol, hil zutena. Fusilamendu pelotoiaren aurrean ez zuela isilik gelditu nahi irakurri berri dut. Soldaduei tiro egitea kosta egin omen zitzaien, behin eta berriz agindu behar izan omen zieten su egiteko. Hala... [+]
“Gaur eguerdiko albistegian, zuen hiriburuko alkatea ikusiko duzue, torturatu gintuen gorputz militarrari hiriko plaza nagusia eskaintzen. Gaur eguerdiko albistegian, gure lagun eta senideak hil zituen egitura ikusiko duzue gure kaleetan desfilatzen. Eta guk, beste egun... [+]
La Cumbre Jauregia biktimen aitortzarako, erreparaziorako eta dibulgaziorako gune bilakatzeko proposamena egin dute memoriaren inguruan dabiltzan hainbat taldek eta Joxean Lasa eta Joxi Zabalaren senideek. Memoria Demokratikoaren Legearen arabera, eraikina Donostiako Udalaren... [+]
1944an, Stauffenberg-en agindupean, Hitler bonba batekin hiltzen saiatu ziren, soldadu eta herritar alemaniar batzuen artean prestatutako ekintza baten. Hurrengo hilabeteetan naziek 90 pertsona exekutatu zituzten ekintza haren ondorioz.
Orain 180 urte sortu zenetik lehen aldiz, kuarteletik kanpo eta Gasteizko erdigunean ospatu du Guardia Zibilak bere patroiaren eta hispanitatearen eguna. Bertan izan dira Gasteizko alkate Maider Etxebarria, Espainiako Gobernuko ordezkari Marisol Garmendia, Gasteizko gotzaina eta... [+]