Ez da gauza berria: baldintza sozioekonomiko zailagoa duten familietako ikasleek oztopo handiagoak izan ohi dituzte hezkuntza ibilbidean aurrera egiteko. Kontua da, joera hori zenbateraino elikatzen dugun kontziente edo inkontzienteki, hasieratik aurreikusiz (eta transmitituz) hala izango dela.

1.717 ikasleren idatziak ebaluatzea eta ikasle horien inguruko espektatibak adieraztea eskatu diete hainbat irakaslegairi. Ebaluatzerakoan, bi faktorek eragina dutela nabarmendu dute ikerketan: batetik, ikasleak gelan duen jarrera. Gelan jarrera desegokia duen ikasleari nota baxuagoa jartzera jotzen dute irakasleek, eta jarrera desegokia errazago lotzen dute jatorri migratzaileko haurrekin eta baldintza sozioekonomiko kaskarragoetakoekin. Kurioski, aldi berean jatorri migratzaileko ikasleei nota jartzerakoan onberagoak izan direla ere antzeman du ikerketak, hizkuntzarekin moldatzeko zailtasunak izan ditzaketela ondorioztatzen baitute. Beste aurreiritzi batek ere eragina du notan, kapital kulturalak: “Idatzian ikasleak telebistako reality show bat aipatzen badu, Moneten koadro bat aipatzen badu baino nota txikiagoa jasoko du, eta hori kezkagarria da”, diote Irakasleen aurreiritziak ebaluazioan, ikasleari atxikitutako estatusaren arabera ikerketako egileek.

Nola eta zeren arabera ebaluatzen den eta ebaluazio horretan gizartean dauden eta irakasleek ere badituzten aurreiritziek zein eragin duten eztabaidatzea du helburu azterketak.

Aurrera begirako espektatibez galdetuta, ondorioa da jatorri migratzaileko ikasleengan eta etxean egoera sozioekonomiko zaila dutenengan arrakasta akademikorako aukera gutxiago ikusten dutela irakasleek.

Pigmalion efektua: betetzen diren espektatibak

Jakina da espektatibek ikasleengan duten eragin handia, bakoitzarengan jartzen dugun espektatibaren baitan ere badagoela arrakasta, eta beraz inportantea dela ikasle “on” eta “txar” gisako rolen aurrean, gure diskurtsoak aztertzea, espektatibak nola adierazten ditugun eta ikasleengandik zer espero dugun.

Haurrak ikasteko duen motibazioaren harira, “argi dago bere burua txartzat duen ikasleak ez duela inongo motibaziorik izango ikasteko. Horregatik, oso garrantzitsua da irakaslegaiek jakitea zenbaterainoko eragina dugun, irakasleok askotan betetzen den espektatiba egiten dugulako ontzat eta txartzat jotzen ditugun ikasleekin. Magia dirudi, baina egiaztatuta dago irakasleak ikaslearenganako espektatiba onak baldin baditu, bete egingo direla, eta berdin espektatiba txarrekin”, nabarmendu zuen Irene Lopez irakasleak, ARGIAko artikulu honetan.

Hezkuntza, arrakala sozialak birproduzitzen?

Errealitatea da ikasle batzuek eta besteek etxetik dakarten motxila ez dela berdina, baina hezkuntza sistema saiatzen da motxila horiek orekatzen, ala gizartean ematen diren zapalkuntza eta arazoak birproduzitzen ditu? “Gaur egun, duela urte batzuk baino gehiago gainera, eskolak mantentzen ditu pribilegioak dituzten umeen pribilegioak eta opresioak dituzten umeen opresioak. Diskurtsiboki denok diogu eskolaren funtzioa dela egoera hori orekatzea eta iraultzea, baina esango nuke gure egitekoekin hainbat eta hainbat kasutan egoera mantentzen dugula eta pribilegioak ez dituzten umeek segurtasun falta handiagoa dutela eskolan, dituzten beharrak ez direlako hain erraz onartzen”, zioen Agurtzane Martinez irakasleak, ARGIAn.

Finean, meritokraziaz eta espektatibez harago, “baldintza ekonomiko ugari ezkutatzen dira nota baten atzean: etxeko egoera zein den, klase partikularrak ordaindu ote ditzakezun, zure herriko azpiegiturak zein diren… Gurasoen laguntza jasotzea, baliabideak izatea, eskolaz kanpoko jardueretan aritzeko aukera izan eta harreman afektibo egonkorrak mantentzea, integratuta egotea… Horrek guztiak positiboki eragingo du ikaslearen hezkuntza prozesuan eta notetan, eta alderantziz”, azaldu zuten Ibai Berezibar eta Jon Arrieta ikasleek, ARGIAko beste artikulu honetan.