“Houstonen ‘Harvey’k eragindako uholdeena hiri diseinu arazo bat da”
The Atlantic hedabidean Ian Bogostek hainbat adituren iritziak bilduz dio Houstongo uholdeak, hiri handietan gero eta usuago gertatzen diren besteak bezala, ekaitzak ekarri dien ur kopuru handiaren ondorioz baino gehiago gertatzen direla hiriek bere eraikuntza moduagatik urak ahalik eta arinen kanporatu nahiagatik. Ian Bogost Georgiako Teknologia Institutuan irakasle da eta publikatu duen azken liburua du Play Anything. Bere "Houston's Flood Is a Design Problem" artikuluaren pasarteak euskaratu ditugu.
Uholdeek tornadoek eta urakanek baino kalte material eta heriotza gehiago eragiten dituzte. Eta Houstonekoa proportzio biblikotako hodamendia da: zeruak hiriaren gainean bi egunetan 9 bilioi galoi ur isuri zituen eta askoz gehiago botako ditu Harvey ahuldu aurretik, 60 behatz euri pilatzeraino.
Katrina, Sandy, Rita edo Tohokuz geroztik, errazago irudikatzen ditugu urakan eta tsunamiek ekarritako uholdeak. Horietan uholdeak arazo dira urak kai, hesi edo dikeak gainditzen dituelako. Adibide horiek indartzen dute ustea uholdeen arazoa dela ura kanpoan edukitzea, edo iristea eragotziz edo ingeniaritzaz irtenaraziz.
Baina Harveyk erakusten duenez hondamendi natural eta masibo bat baino zerbait iraunkorragoa da. Hirietako uholdeak ez dira gertatzen zehazki ura iritsi delako; gertatzen dira zibilizazioak eragindakoa zoladurak [lurzoru artifizializatuak] behartzen duelako ura berriro kanpora joatera.
Thomas Debo Geogiako unibertsitate teknologikoan hiri planeamenduaren irakasle izan denak, eta liburu ezagun bat argitaratu zuenak ekaitzetako uren kudeaketaz, dio artifizializatzea murriztea dela hirietan uholdeak saihesteko sendagai egingarri bat. “Gehiegi begiratzen diogu inpermeabilizatutako eremuari eta ez nahikoa uraren bideratzeari”. Zeren eta gutxiago izanik ere, urak bukatzen du hodi eta kanaletan, kanal handiagoetara abiada handian joateko. “Gaixotasun bat sendatzeko aspirina bat hartzea bezala da”. Houstoneko uholdeak erakutsi du eragina.
Debok defenditzen du hirien diseinuak imitatu behar duela basa eremuen hidrologia. Lurzoruaren artifizializazioa gutxitzeak eta uraren bideak hobetzeak garrantzia dute, baina hiriak uholdeetatik libratzeko urratsik garrantzitsuena da kanalizatutako uraren abiada mantsotzea, ez ditzan itoarazi beste lekuak. Eta eragoztea uraren ihesa eraikin eta egituretatik, hura lekuan bertan erabiltzeko erabilera berriak bilatzen hasiz.
Lor daiteke ura deposituetan bilduz berrerabiltzeko; honekin gainera dirua aurreztu liteke, hornidura sarearekiko menpekotasuna gutxituz. Soluzio on gehiago dira landaredia gehitu, euri ura bildu eta hori banatzeko sistema lokalak antolatzea.
Beste arazo bat zera da, jendeari uholdeak axola zaizkiola dramatikoak eta katastrofikoak direlako. Euri uraren kudeaketa ez zaio axola, nahiz eta horretan datzan benetako arazoa. Harvey desagertzen denean, asteak eta hilabeteak pasa ahala herritarren interesa ere desagertuko da. Debok nabarmendu duenez, jende arruntarentzako trafikoaren kudeaketa errazago ulertzen da hiri plangintza arazotzat, egunero gertatzen delako.
Hirietako uholdeak kudeatzeko arazo nagusia da hori uztartzea Iparramerikako jendeak edonon bizi, lan egin eta jolas egiteko eskubidea daukalako ustearekin. Baina zenbait eremuk ez zuten sekula hiri bihurtu behar. “Houstonen auzoak uholde lekuetan eraikita, Katrinak urpean utzi zituen New Orleanseko eremuak, Floridako eskualdeak… horiek ez ziren hiritartu behar”, dio Debok. Gehitu itsas mailaren igoera eta klima aldaketak eragindako super-ekaitzak eta zerbaitek etorri behar zuen.
Greziako kostaldean joan den urteko ekainean 720 migratzaile zeramatzala hondoratutako itsasontziaren kasuari buruzko ikerketa publiko egin du Europako Herritarren Defendatzaileak. Azaldu duenez, Frontex erakundeak ez du nahikoa "tresnarik" egoera horietan bere... [+]
Elkarrekin-Podemos taldeak informazioa eskatu du Eusko Legebiltzarrean, Lemoako Bistibietako zabortegian egon daitekeen hondakinen inguruan. Ekologistek sarritan salatu dute bertan gorde zituztela 2002an hondoratutako Prestige petroliontziak askatu eta euskal arrantzaleek itsaso... [+]
Astelehenean Japoniako mendebaldeko kosta kolpatu duen lurrikararen ondorioz dozenaka pertsona zaurituta eta etxebizitza ugari suntsituta daude. Gutxienez 48 hildako eragin ditu, baina hondakinen azpian harrapatutakoak “lehenbailehen” erreskatatzeko beharra... [+]
Azken hamarkadetan Afganistanen izandako “lurrikara suntsitzaileenetarikoak” izan dira. 2.530 pertsonal hil eta 9.240 zauritu dira EITBk argitara eman duenez.
Kalteturiko lurraldea hondamendi eremu izendatu dute. Gehien kaltetutako hiria Derna izan da, eta erreskate taldeek zailtasunak dituzte hara iristeko.
Alerta laranjaren iragarpena bete eta txingor ekaitza bota du Bizkaia eta Gipuzkoako zenbait herritan, eta kalte material ugari eragin ditu; Igorren emakume bat artatu dute, zaurituta. Igandean Nafarroa hegoaldea kolpatu zuen kazkabarrak, eta Fitero, Cintruenigo eta Corella... [+]
Ostiral gauean izan zen lurrikara, eta azken datuaren arabera 2.000 pertsona baino gehiago hil eta beste hainbeste zauritu dira, gehienak oso larri. Erreskate lanetan dihardute “larrialdietako zerbitzu guztiek”, eta astelehena erabakigarria izango dela gogorarazi... [+]
Elkarlan Uholdea kanpainaren ekitaldi nagusia egin dute larunbatean. Elkarlanari eustera deitu dute, Lurraren beroketaren ondorioz ugaritu litezkeen muturreko klima gertakarien aurrean.
Euskal Herria zeharkatzen dutenen artean ibairik handiena da Ebro. Haren ertzean mintzatu gara, Ollero bizi den Zaragozako sarreran, lertxunaren ibili geldoa, txorien kanta zoroa eta ibaiaren emari barea lagun, udaberria 33 gradura lehertu den arratsaldean, zorionez arbolen... [+]
Vesuvio, duela 3.800 urte. Sumendiak eztanda egin zuen enegarren aldiz, eta mendi magaleko Brontze Aroko Afragola herrixka errautsek estali zuten, K.o. 79an Ponpeia eta Herkulanorekin gertatu bezala.
Urnietako eta Hernaniko alkateek eta Ereñotzuko ordezkariak Gipuzkoako Foru Aldundiarekin bilera bat egiteko eskatu dute. Bestalde, Bera, Lesaka eta Arano ere hondamendi eremu izendatzeko eskaria onartuko du asteazkenean Nafarroako Gobernuak.
Vesuvioren erupzioak ez zuen Herkulano hiriko biztanleen arrastorik utzi. Baina zergatik? Zientzialariek sumendiaren fluxuaren berotasunean aurkitu dute arrazoia.
Hilabete igaro da Turkian lehen lurrikara gertatu zenetik, eta gutxienez 51.000 hildako zenbatu dituzte. Milioika herritarrek beren etxeak utzi behar izan dituzte.
Anatoliako failak Kurdistanen, Turkian eta Sirian eragindako lurrikarak goitik behera jausi ditu milaka etxebizitza, eta agerian geratu da Recep Tayyip Erdoganen gobernuaren eta eraikuntza sektorearen artean dagoen ustelkeria. Baina baita munduan nagusitzen ari den eredu baten... [+]