Mendebaldeko pentsamolde modernoaren oinarrian dauden zenbait kontzeptu, bereizketa eta dikotomia kolokan jartzen dituzte haziek. Izan ere, hazia era berean da uzta edo elikagai, eta hurrengo uztarako lehengai. Beste era batez esanda, haziak izan daitezke, alde batetik, jango ditugun babarrun, arto, edo pipak; eta, bestetik, aparte gorde eta hurrengo urtean ereingo ditugunak, horiei esker hurrengo uzta bat izateko. Izaera bikoitza dute, haziek, nolabait.

Baina pentsamendu moderno, kapitalista eta heteropatrialak ugalketa edo erreprodukzioa eta ekoizpena bereizi nahi izan ditu, ekoizpenaren logika (kapitalista) bizitzarenaren kontra jarririk. Ikuspegi horretatik, ekoizpena da etxetik kanpo eta soldata baten truke egiten den lana. Erreprodukzioa, aldiz, lan-merkatuak behar duen eskulana sortzeko eta mantentzeko egiten dena, trukean soldatarik, eskubiderik eta "lanaren" aitortzarik jaso gabe. Badirudi, berez, bi lan mota direla.

Bada, haziei begira jartzean, galdera suertatu zait behin baino gehiagotan. Hazi bat "sortzen" duzunean edo "ekoizten" duzunean, zer ari zara egiten, hazia edo barietatea erreproduzitzen, edota hazia ekoizten? Beste modu batez esanda, haziak gordetzeko lana zer da, lan produktiboa, ala erreproduktiboa? Beharbada, jateko babarrunak edo artoa landatzen ditugunean, nolabait, jango dugun produktu bat ekoizten ari garela esan dezakegu. Baina hazi bat ugaltzen dugunean hortik berriz ere haziak ateratzeko asmotan, zer egiten dugu zehazki? Ekoiztu? Ugaldu? Biak batera?

1988an Jack Ralph Kloppenburgek hazien hobekuntza eta pribatizazioari buruz idatzitako First the seed liburuan baieztapen argigarria egin zuen. Haziek, berez, dimentsio bikoitza dute, baina hazi hibridoek eta hazien patenteek hazien izaera bikoitz hori bereizi zuten; izan ere, mekanismo horiek galarazten dute edozeinek barietate horietako haziak ugaltzea, eta, hortaz, ezberdinak dira ereiteko saltzen diren "haziak" edo jateko saltzen diren "elikagaiak". Horrenbestez, mekanismo horien bidez heldu zen haziengana, alde batetik, ekoizpena, eta bestetik, ugalketa eta bizitza bereizten dituen begirada moderno kapitalista. Baina, zer gertatzen da oraindik bereizketa horretan sartzen ez diren elikagai eta haziekin? Alegia, zer gertatzen da urterik urte norberak bere etxean ugaldu, gorde, erein, jan eta landatu ditzakeen hazi eta elikagaiekin? Zer gertatzen da era berean elikagai eta hazi diren haziekin?

Esan bezala, haziekin ibili naizen hainbatetan galdera hau izan dut bueltaka buruan. Konturatu gabe galdera egitea bera, nolabait, pentsamendu moderno dikotomiko horren tranpan erortzea dela. Ez al da interesgarriagoa galderari buelta eman eta pentsatzea zer esaten diguten haziek bizitzaz, ugalketaz eta ekoizpenaz? Etxean ugaldu eta gorde ditzakegun hazietan dimentsio horiek bereizezinak dira. Hala, kapitalismoaren eta patriarkatuaren kolonizazioa hazienganaino heldu den honetan, momentuz, oraindik badaude logika horretatik eskapatzen diren hazi asko eta asko, eta bizitza, ugalketa eta ekoizpena, hirurak ala hirurak, prozesu beraren ezinbesteko parte direla erakusten digute, horien arteko bereizketa kolokan jarririk. Beste era batez esanda, ekonomia feministak hainbatetan kolokan jarri duen ekoizpen-erreprodukzio dikotomia faltsua dela erakusten digute haziok ere.

Ekonomia feministarentzat, ikusi bezala, inspiraziorako gai izan daitezke haziak. Ugalketari buruz ere asko esaten digute. Hazietatik tiraka ugalketaz sakonki hausnartzeko, baina, transfeminismoaren beharretan gaudela iruditzen zait... Baina horrek hazien bide berri batera garamatza eta, oraingoz, beste baterako utziko dugu.