Murriztu. Hortik hasi beharko genuke.

Hondakinen kudeaketaren hierarkian, lehen maila hori da: ahalik eta hondakin gutxien sortu, orduan eta kutsadura gutxiago, orduan eta beroketa gutxiago eta, hortaz, aldaketa klimatiko txikiagoa. Ez da garbiagoa erratza gehien pasatzen duena, gutxien zikintzen duena baizik.

Murrizten ari gara?

Krisi garaian, 2008tik 2015era, nolabaiteko murrizketa egon zen, baina ez ingurugiroarekiko kontzientzia hazi zelako, baizik eta krisialdiagatik. Orain, ematen du motelago hazten ari dela hondakinen sorrera, baina hazten doa. Mota bateko hondakin gutxiago ekoizten da, baina beste batzuetako gehiago. Adibidez, hainbat hondakin ez dira modu solidoan edo likidoan isurtzen, baina atmosferara doaz, negutegi efektuko gas gisara. Eta horiek hazten doaz, aldaketa klimatikoaren aurkako gailurrak gailur.

Zenbat zabor sortzen dugu?

Iruñerrian, 145.000 tona sortzen dira urtean. Eta horiek etxeetako hondakinak dira. Nekazaritza, abeltzaintza eta industriaren hondakinak guztien %78 dira, beraz, hirikoak, etxekoak, %20 edo dira bakarrik. Hau da, askoz gutxiago da herritarrak etxean sortzen duena, nekazaritzaren eta industriaren produktuak kontsumitzen sortzen dena baino.

Beste eskaletan neurririk hartzen ez dela ikusita, bada arriskurik herritarra pasibitatean gera dadin?

Beti izaten da arazo hori. Badira haien jarrera hobetzen saiatzen diren herritarrak, baina badira erosotasuna eta alferkeria gailendu zaizkienak ere. “Zertarako ezer egin, gehiago egin beharko luketenek –eta egia da– ez badute egiten?”. Hondakinak ez bereiztea justifikatzen dutenak ere badira, diotenez, modu horretan hondakinak bereizteko lanpostuak sortzen direlako. Nik halakoei esaten diet: ederki, orduan nahiago zenuke zure seme-alabak leloak izatea, haien hezkuntzaz arduratuko diren irakasle lanpostu gehiago sortu behar izateko?

Berrerabili, bigarren aditz gakoa.   

Erabilera bakarreko produktuak baztertu beharko genituzke, ez baitute baliatzen produktuen potentzialitate osoa.

 

 

 

 

Beirazko botilak, adibidez, apurtu egiten dira edukiontzira botatakoan.  

Ikaragarria da, baina hori da Espainiako Estatuaren erabakiz beiraren edo plastikoaren bilketaren eta birziklapenaren ardura hartu duten enpresekin gertatzen dena. Adibidez, Ecoembes. Plastikozko ontzi fabrikatzaile handiek finantziatutako enpresa da. Ondorioz, bere helburua ez da kontsumoa murriztea, berau finantziatzen dutenek ez dutelako murriztu nahi, baizik eta gehiago ekoizi. Berdin beirarekin. Edari jakin baten botila guztiak estandarrak izan beharko lirateke, berrerabili ahal izateko. Garai batean egiten zen, eta egiten da, garagardoekin adibidez. Baina zergatik ez, adibidez, kontserba potoekin? Hamar aldiz merkeagoa da poto bat hartu, garbitu eta desinfektatzea, berri bat egitea baino. Baina fabrikatzaileek gehiago ekoizi nahi izaten dute.

Eta hiru, Birziklatu. Hobe litzateke horra ez iristea?

Batzuetan ez dago besterik. Materia organikoa, adibidez, ezin da bere horretan berrerabili. Birziklatu behar da, konpostatuz, edota hemen [Iruñerrian] bosgarren edukiontziarekin egiten dutena eginez, hau da, biometanizazioa. Birziklatze faltsua da hori.

Zergatik?

Ekonomia zirkularrean, logikoena litzateke hondakinak etorri diren tokitik berreskuratzea. Hori ez da egiten metanoa errez, HTN plantak Kaparroson egiten duen biometanizazioan bezala. Helburua ongarri natural bihurtzea izan beharko litzateke, konpostatuz. Egia da badela hainbat produktu, hondatzearen hondatzeaz ezin direnak berriro erabili. Baina ahalik eta gehien berrerabili eta ahalik eta hondakin gutxiago izan birziklatzeko, hobe. Diseinua gakoa da horretan. Eta aurrez programatutako hondatzeak xahuketa latza dakar.

Norberak ongi bereizteak ez du birziklapena bermatzen.  

Norberak ongi bereizi arren, plastiko asko, adibidez, kutsatuta iristen da. Gongoran [Iruñerriko Mankomunitatearen hondakinak kudeatzeko plantan] plastikoak hautatzen dituzte. Baina gero Ecoembes da horra doana, eta esaten duena: “Honek balio dit, eramango dut birziklatzera, baina honek ez dit balio, berdin zait bereizteko ardura hartu baduzu”. Hori zabortegira doa, lurpera. Edo erraustegira eramaten dute. Berdin gertatzen da paperarekin, edo kartoiarekin. Eramaten den guztia ez da birziklagarria. Ecoembes dator, edo Ecopapel, edo Ecovidrio, eta haiek esaten dute baden ala ez den.  

Zer lortu dezake herritarren antolakuntzak?  

Sortzen dena ahalik eta gertuen kudeatzea oinarrizko printzipioa da. Herritarren antolakuntzaren ondorioz birziklatzen den guztia ona da. Are gehiago, hondakinen kudeaketa erabat deszentralizatu beharko litzateke, instalazio autonomoen bitartez. Gure auzoko konpostatze komunitarioan ez dugu energiarik kontsumitzen, eta etxe ondoan dugu, beraz, ez dago garraiorik. Badakizu zer kostu duen bosgarren edukiontziaren garraioak? Bada, jasotzen den tokitik Kaparrosoraino kamioiak erretzen duen diesela.