Azaroaren 11n, 40 urte bete dira Mikel Arregi Marin hil zutenetik. 33 urte zituen, eta Herri Batasuneko militantea zen, eta udal honetako zinegotzia, Lakuntzako Udalean herri hautagaitza baten ordezkari.

Etxarri Aranatzen hil zen, Guardia Zibileko agenteen tiroen ondorioz, 1979ko azaroaren 11ko goizaldean. Altsasuko norabidean zetorren autoz, beste pertsona batzuekin batera, errepideko kontrol bat kendu ondoren.

Guardia Zibilaren 521 Komandantziak hasiera batean publiko egin zuen ohar ofizialak "kontrol bat gainditu" zutela zioen. Autoko bidaiariek, ordea, ez zuten inolako kontrolik ikusi, ezta seinalerik ere, eta ez zuten gelditzeko seinalerik jaso tiroen egileen aldetik.

Gertakaria gertatu eta egun gutxira, Ikerketa Batzorde bat eratu zen. Bertan, Mikelen senideek, lankideek eta aurrez aurreko hainbat lekukok, gehienak Etxarri Aranatz-ko bizilagunak, adierazi zuten ez zegoela inolako kontrolik une hartan, eta ez zirela erabiltzen ari mangito reflektariak. Gertakarien tokitik kasualitatez zirkulatzen ari zen anbulantzia bateko gidaria ere zaurituez arduratu zen, eta haren testigantza eman zuen, bertsio hori bermatuz.

Adierazpen horietatik guztietatik txosten zabal bat atera zen, eta epailearen aurrean aurkeztu zen gertakarien ikerketa irekitzeko, Espainiako Gobernuari egindako eskaera bati lotuta: aurreko adierazpenak zuzentzeko eta epaiketa berehala egiteko.

Azkenik, Blanca Burusco (Biktimen Arrerako zerbitzuburua), José María González (Bizikidetza eta Giza Eskubide zerbitzuburua), Bakartxo Ruiz eta Adolfo Araiz (EH Bildu), Jon Arakama (Geroa Bai), Iñaki Iriarte (Navarra +), Sakanako alkate eta zinegotziak (1979 eta 2019koak), Mikel Arregiren senideak eta Lakuntzako herritarrak izan ziren ekitaldian.

Ekitaldia oso xumea izan zen. Bertan aipatu zen Mikel Arregiren hilketa 1981eko irailean izan zen epaiketa aztertu ondoren, Ikerketa Batzordeari arrazoia eman zitzaiola, sinesgarritasuna emanez Mikel Arregi zihoan ibilgailua gertaeren tokitik pasatzen zenean inolako kontrolik ez zegoelako bertsioari. Aurkeztutako frogek eta testigantzek bertsio ofiziala indargabetzea lortu zuten, eta, horregatik, bi hilabeteko atxiloaldia eta familiari diru kopuru bat ordaintzea egotzi zioten Guardia Zibileko agente bati. Epai hori, gehiengo sozialaren iritziz, ez zen bat etorri gertaeren tamainarekin, "Epai sinboliko" gisa ulertu baitzen, gertatutakoa "intentzionalitaterik gabeko okertzat" jotzen baitzuten.

Une nahasi haietan, Lakuntzako eta Etxarri Aranatzeko herriek Mikel Arregiren eta gertatutakoaren oroimenak denboran irautea nahi izan zuten. Horregatik, gertakarien lekuan monolito bat jartzea erabaki zuten. Jose Ramon Anda Bakaikuko eskultore ospetsuaren obra bat, fundizioko bere kideek urtua eta egina. 1980an inauguratu zuten, eta ordutik hainbat eraso jasan ditu, azkena duela hilabete gutxi.

Mikel Arregiren oroitzapena eta memoria bizirik mantendu nahi izan ditu Lakuntzako Udalak. Era berean, monolitoari bere oroimenean behin eta berriz egindako erasoak gaitzestea ere, "haren oroimenaren eta herritarrek bizikidetza normalizatu eta baketsuan bizitzeko duten eskubidearen aurkako ekintzak direlako", esan zuen Lakuntzako alkateak.

Motibazio politikoko biktima guztien "egia, justizia, aitortza eta erreparaziorako eskubidean aurrera egiteko" Lakuntzako Udaletxearen borondatea erakutsi zuen herriko alkateak, "inolako indarkeria-gertakaririk ez errepikatzeko berme gisa".