Groenlandia, Panamako Kanala, Kanada eta Gaza: Trumpen inposaketen mehatxupean
Groenlandia eta Kanada AEBen barne eta Panamako Kanala bere kontrol zuzenaren pean nahi ditu Trumpek. Gazari begira ere argi utzi du: israeldar bahituak ez badituzte berehala askatzen, "infernua" zabalduko du Ekialde Hurbilean. Azkenik, Mexikoko Golkoari izena aldatu nahi dio. AEBetako presidente bihurtzeko hamahiru egun eskas dituela eman du guzti horren berri, urtarrilaren 7an egindako prentsaurrekoan.
Floridako bere etxean eskainitako prentsaurrekoan hainbat helmuga argitu ditu urtarrilaren 20an AEBetako presidente bihurtuko den Donald Trumpek: Groenlandia AEBen parte egitea, Panamako Kanalaren gaineko kontrol osoa, Kanada AEBetako 51. estatua bihurtzea eta israeldar bahituak berehala askatu ezean "infernua Ekialde Hurbilarentzat". Estrategia ekonomikoak eta geopolitikoak ezkutatzen dira helburu horien gibelean: Txinaren kontrako gerra ekonomikoan posizioa hobetzea –Panamako Kanalaren kontrolarekin– zein baliabide naturalen merkatuan indarra irabaztea –Kanada zein Groenlandiako baliabideen jabegoa lortuz–.
Gaza
Urtarrilaren 20an israeldar bahituak ez badira askatuak, orduan Ekialde Hurbileko egoera okertuko dela argi utzi du Trumpek: "Ez da Hamasen onerako izanen, ezta inoren onerako ere. Infernua zabalduko da. Horrela da, ezin dizuet zehaztapen gehiago eman". Ekialde Hurbilerako "infernuaren" mehatxua zabaldu zuen abenduan ere.
Panamako Kanala
1914 inauguratu zuten Panamako Kanala eta AEBek eskuratu zituen Ozeano Barea eta Atlantikoa lotzen dituen ubidearen gaineko eskubide guztiak. Baina 1977ko hitzarmenari segi, 1999an berreskuratu zuen kontrola Panamak. Txinaren esku-sartzea handiegia dela iritzita kontrola berreskuratzeko xedea du Trumpek. "Ez dira justuak gurekin, beste herriei baino gehiago ordainarazten diete gure ontziei (...) Gutaz trufatzen dira, tontoak garela uste dutelako. Baina bukatu da, ez gara gehiago tontoak". Horretarako, bide militarrak baliatzeko aukera ez du baztertu.
Trumpen hitzei erantzunez, Panamako presidente José Raúl Mulinok argi utzi du kanalaren "burujabetasuna" ez dela "negoziagarri".
Groenlandia
Helburu bera du AEBetako presidente berriak Kanada eta Groenlandiarekin ere: kolonizatu nahi ditu. Kanada eta Islandiaren arteko uharte bat den Groenlandiak, autonomia ukanik ere, Danimarkaren menpe segitzen du. Presidente zela, 2019ko prentsaurreko batean plazaratu zuen jadanik asmo hori, "AEBen interes estrategikoentzat" onuragarri izanen zelakoan. Abenduaren 22an ere ondokoa adierazi zuen X sarean: "Munduko segurtasun eta askatasun beharrak ase ahal izateko, AEBek uste dute guztiz beharrezkoa dela Groenlandiaren erabateko kontrola izatea". Danimarkak horrelakorik onartu ezean "maila oso altuko" zergen bidez kaltetuko dituela abisatu ditu dagoeneko danimarkarrak. Kasu honetan ere ez du baztertu militarki erasotzearen aukera.
Kanada
Kanadako presidente Justin Trudeauk dimisioa aurkeztu eta berehala argitu du bere helburu geopolitikoa Trumpek: Kanada izan beharko litzateke AEBetako 51. estatua. Dioenaz, kostu handiegiak ondorioztatzen dituzte Kanadarekilako harremanek: "Kanada AEBei fusionatuz gero ez genuke aduana gasturik, zergak azkarki gutituko lirateke eta Kanadak segurtasuna luke etenik gabe inguraturik daukaten itsasontzi errusiar eta txinatarren aurrean". Kritika gogorrak jaso ditu Kanadako agintarien partetik: "Trumpen adierazpenek argi uzten digute ez dakiela zer nolako herri azkarra den Kanada. Mehatxuen aitzinean ere ez gara uzkurtuko", Atzerri ministro Mélanie Jolyren hitzetan.
Mexikoko Golkoa
Urtarrilaren 20an Mexikoko Golkoari izena aldatu nahi dio Trumpek, "Amerikako Golkoa" izendatuz. Migrazioaren kontrako adierazpen gogorrak zabaldu ditu Mexikoz aritzerakoan.
AEBko eta munduko hiri handienetakoa den Los Angeles sute ikaragarriek harrapatu dute eta jadanik 150.000 lagun lekuz aldatu behar izan dituzte agintariek. Alkateak larrialdi egoera ezarri du, garrek ehundaka etxe kiskali dituzte hainbat auzotan, eta haizete gogorrek ez dute... [+]
Artista polifazetikoa izan zen Harry Smith (1923-1991). Inkonformista erradikala ere bai, bere biografia askotan nabarmentzen denez. Instituzio eta galeristetatik urrun, eskale baten itxura izan zuen urte luzez. Berari buruzko azken liburua, Cosmic Scholar: The Life and Times of... [+]
Hego Koreako krisia autoktonoa ala inportatua ote zen galdetzen nion neure buruari duela hilabete hura sutu zenean. Baretu ez baizik mindu egin denez auzia, batere argi ez dudan erantzunaren bila jarraitu beharko dugu. Geografikoki urrutiko kontua bada ere, oso gertuko ondorioak... [+]
Hiru funtzionariok jipoitu zuten Robert Brooks, eskuak bizkarrera lotuta zituela. Hurrengo egunean hil zen, eta autopsiak dio asfixia izan zela heriotzaren kausa.
Agintariek ez dute baztertu bi gertaerak elkarren arteko loturarik izatea. New Orleansen, kamioneta baten gisari batek jendetzaren aurka egin du hamabost hildako eta 35 zauritu eraginda. Ordu batzuk geroago, Las Vegasen, Trump International Hotelaren parean auto bat lehertu da,... [+]
.jpg)
AEBek eta Mendebaldeko aliatuek guztira 260.000 milioi dolarreko laguntza eman diote Ukrainari, gehienbat armamentuan eta laguntza militarrean, Errusiak 2022an egindako inbasioaren ostean. Nahiz eta laguntza horrek Ukrainaren defentsa indartzea helburu duen, Nazio Batuen... [+]
Tennessee (AEB), 1820. Nathan Green esklaboa jaio zen, Uncle Nearest edo Osaba Nearest ezizenez ezaguna. Ez dakigu zehazki zein egunetan jaio zen eta, oro har, hari buruzko oso datu gutxi dauzkagu 1863. urtea arte, orduan lortu baitzuen emantzipazioa. Dakiguna da 1850eko... [+]
20 urte zituela, Alberto Flores-Uranga Mutrikutik Idahora (AEB) joan zen artzain. Bakardadean, mendietan galduta, maiz koiote eta hartzak begira zituela."Berriro egingo nuke, zalantzarik gabe", dio, garai haiek gogoratuta.
Gero eta bideragarritasun handiagoa hartu du –eta hartuko du– Israelen planak, palestinar herria beraien lur martirizatuetatik kanporatzeko. Iraganean Far West amerikarreko etnia indiarrekin gertatu zen bezalaxe da. Iranen aurkako gerra inoiz baino gertuago dago.
2018ko martxoaren lehena zen, bere lehen agintaldiaren lehen laurdena burututa, Donald Trumpek pentsaera politiko-ekonomikoaren lagin gardenena utzi zigunean: “Merkataritza-gerrak onak dira, eta irabazten errazak”. Orduantxe abian jartzear zituen altzairu eta... [+]
Ipar hemisferioan ikasturtea hastearekin batera izan ohi den albiste-zaparradan argitaratu zen duela astetxo batzuk: aspaldiko urteetan ez bezala, txinatar jatorriko ikasleak (275 milatik gora) ez dira jada ugarienak Estatu Batuetako unibertsitateetako atzerriko ikaslerian;... [+]
Craig Thompson kultuzko eleberri grafikoen egile estatubatuarra Europan izan da bere azken lana aurkezten, Raíces de ginseng (Astiberri, 2024). Bilbon bi aurkezpen egin ditu eta artista atsegina, hurbila eta azkarra dela erakutsi du –euskaraz “mila... [+]
AEBetako agintaldi berriak ekonomiaren esparruan ekarriko duena zehaztea ez da lan erraza. Estrategia ekonomiko berriaren ardatza liberalismoaren eta kanpo sektorerako protekzionismoaren arteko uztarketa bitxia izango da. AEBetan aldian-aldian halakorik gertatu den arren,... [+]