Gizarte babesa EAEn, Europako atzealdean
Gizarte batean dagoen gizarte-babes maila da adierazlerik egokiena neurtzeko zer politika publiko egiten den desberdintasuna borrokatu eta solidaritatea areagotzeko. Horregatik, nazioarte mailan estatistika homogeneo bat egin ohi da gizarte-babesa neurtzeko, hainbat funtzio aintzat hartuta: osasun-arreta, zahartzaroa (pentsioak barne), baliaezintasuna, langabezia, etxebizitza, gizarte-bazterketa, famili-prestazioak, etab.
Estatistika honi “Gizarte-Babesaren Kontuak” deitzen zaio, eta bertan islatzen da lurralde batean sortutako aberastasunaren zein zati bideratzen den arlo honetara (hots, gizarte-babesean erabiltzen den BPG portzentajea neurtzen du). Portzentaje honen gorabeherak adierazten du politikak zenbateraino diren sozialak: zenbat eta handiago izan, politikak sozialagoak izango dira; aitzitik, zenbat eta txikiago, politikak ez dira hain sozialak izango.
Gizarte-babesera bideratutako aberastasunaren zatia gero eta txikiagoa da EAEn
Eustat Euskal Estatistika Institutuak atera berri ditu Gizarte-Babesaren Kontuak; hauetan EAEn 2015ko egoera zein zen jasotzen da, baita bilakaera ere. 2015ean gizarte-babesera bideratutako baliabide ekonomikoak 16.938 milioi euro izan ziren, hau da, BPGaren %24,5:
- Azken urteetan zenbatekoa geldialdian sartu da: gizarte-babesera bideratutako aberastasunaren zatia ia puntu bete gutxitu da 2013tik (urte honetan BPGaren %25,4koa izan zen).
- Geldialdia espainiar Estatuko erakundeek eragin dute (pentsioen gastua hazi egin da, baina murriztu egin da langabezia prestazioena), baina baita EAEkoek ere (Eusko Jaurlaritza, Foru Aldundiak eta udalak).
EAEn gizarte-babeserako erabili den aberastasunaren zatia Europa mailan azken postuetan dago, EBko batez besteko mailatik oso urrun
Eustatek argitaratu dituen datuak hartuta aldera daiteke EAEn gizarte-babesean egindako ahalegin ekonomikoa Europar Batasuneko beste leku batzutan egiten denarekin.
Gure agintariek eta hauek kontrolpean dituzten hedabideek sinestarazi nahi digute EAEko egoera pribilegiozkoa dela; ia munduko beste inongo parajetan ez dela diru gehiago bideratzen osasungintzara, gizarte-prestazioetara, etxebizitza politikara, etab. (honetan salatzekoa da Eusko Jaurlaritzak komunikabide publikoen bidez -batez ere EITB taldea- egiten duen propaganda sutsua, bat ere oreka eta zorroztasunik gabea).
Haatik, errealitateak ez dauka zerikusirik propaganda horrekin. Datu ofizialak argiak dira. EB mailan informazioa daukagun azken urtea 2014 da; honi dagokionez, hau da nabarmendu beharrekoa:
- Batez besteko gizarte-babes maila Europan %28,7ean zegoen, EAEn baino 3,8 puntu gorago. Batez besteko maila horretara iristeko EAEn gizarte-babeserako baliabideak urtean 3.000 milioi eurotan hobetu beharko lirateke.
- EAEko gizarte-babeseko maila soilik Ekialdeko Europako herrialdeetakoa, Ziprekoa, Irlandakoa eta Luxemburgokoa baino handiagoa da. Gure gizarte-babes maila Portugal, Grezia eta Espainiakoaren azpitik dago, hauek aberastasunaren zati handiagoa bideratzen baitute.
- Europar Batasuneko beste estatu batzurekin alderatuz gero, berriz, diferentzia are handiagoa da, izugarria zenbait kasutan. Esaterako, gizarte-babeserako Alemanian aberastasunaren %29,1 erabiltzen da; Suedian, %29,6; Belgikan, %30, eta Frantzian, %34,3. Beraz, herrialde horietan kasuan kasu gizarte-babeseko gastua ia 10 puntu handiagoa da.
- Alde hau eurotan adieraziz gero, ondorioa da EAEn espainiar Estatuko ahalegin ekonomiko bera egingo balitz gizarte-babesean baliabideak urtean 420 milioi eurotan gehitu beharko liratekeela; 1.400 milioitan, Portugalgo mailara iristeko; 3.570 milioitan, Italiarekin parekatzeko; 4.200 milioi Herbehereekin bat egiteko, eta 6.580 milioi Frantziaren mailara iristeko. Adibide gehiago ere eman genezake.
Artikulu hau Manu Robles Arangiz Fundazioak argitaratu du eta Creative Commons lizentzia baliatuta ekarri dugu ARGIAra.
Nafarroako Gobernuak asteazken honetan onartu du 2024ko Nafarroako Aurrekontu Orokorren aurreproiektua: 6.355 milioi euro. Horietatik 520 milioi finantza gastuetara bideratuko dira (%8,18). Orain arteko aurrekontu handienak dira.
EAJko ordezkari Alaitz Zabalak adierazi du oposizioak ez duela konfiantzarik bere zuzenketetan.
2023ko atarian, 2022ko zenbakiek protagonismo berezi bat hartzen dute; izan ere, urte aldaketarekin batera, beti saiatzen gara kontagailua zeroan jartzen. Errealitate likidoen aroan, zenbakiek ere gure aditasunetik desagertzen dira ―askotan izugarrizko abiaduraz―, eta... [+]
Eskutitza osatzen duten erakundeek kontzentrazioa egin dute Nafarroako Parlamentuaren aurrean, Aurrekontu hauei ez! Pobretzearen aurrean, erreforma fiskala lelopean.
Abenduaren 22an onartuko dituzte Nafarroako Gobernuko 2023ko aurrekontuak. Navarra Sumak izan ezik, gainerako alderdiek elkar zoriondu dute Legebiltzarrean erakutsitako adostasunagatik. Historiako aurrekonturik handienak izango dira Foru Erkidegoan: 5.749 milioi euro, 2022an... [+]
Asteartean iragarri dute "jendearen bizitzak hobetzeko aurrerapenak" jaso dituztela akordioan. Besteak beste, trafiko eskumena Nafarroari emango diote, eta euskal ogasunek kudeatuko dituzte banku eta argindar enpresen ezohiko irabazien zergak. Aranzadi elkartearen... [+]
Nafarroako Gobernuaren 2023ko aurrekontuen aurreikuspena aurkeztu zuen asteazkenez foru gobernuak: 5.748 milioi euro, iaz baino %9,9 gehiago. Horietatik, 5.238 milioi izango dira ohiko gastuetarako, 510 milioi finantza gastuei bideratuko baitzaie. Albistearen amaieran zehazten... [+]
PSOEren eta Unidas Podemosen gobernu koalizioak 2023ko aurrekontuen aurreakordioa adostu dute, eta “inoizko gastu sozialik handiena” dutela iragarri. Besteak beste, trenak doan izatea hitzartu dute. UPk eskatzen zuen Etxebizitza Legea ez dute aurrekontuetan sartuko.
EAJk Espainiako Senatuko bozketaren unerako utzi omen ditu AHTrako diru gehiago ekartzeko negoziazioak. Oraingoan, trena hiriburuetan sartzeko izango omen da dirutza, Donostian herritarrek behar ez duten metroarekin batera, Bilbo inguruan inork gutxik erabiltzen duen... [+]
Abenduaren 23ko bozketan abstenitu egingo da EH Bildu. Akordioa medio, 253 milioi euroko partida eskatuko duten zuzenketak egingo dira aurrekontuetan, eta koalizioak proposatutako sei neurri politikoetatik hiru onartu dira.
Maddalen Iriarte EH Bilduko bozeramaileak iragarri du berria ostiral honetan, Eusko Legebiltzarreko gobernuaren kontrol saioan, “ez dira herri honek behar dituen aurrekontuak, ez dira gure aurrekontuak. Baina horiek hobetzeko lanean ari gara”.
2022ko aurrekontuen negoziaketetan PSOEren eta Unidas Podemosen koalizioak konpromisoa hartu du amiantoaren biktimei kalte ordainak emateko. Espainiako aurrekontuen gaineko eztabaidetan EH Bilduk Espainiako Gobernuarekin eskuratu duen lehen akordioa da.
Jaurlaritzak 2022 urterako prestatuko egitasmoa “inoizko aurrekonturik handienak” direla esanez aurkeztu du. Hala da bai, zenbakiei bakarrik begiratuz gero. Baina handiak izanagatik, ez dute zertan nahikoak eta egin daitezkeen handienak izan beharrik. Ezberdina... [+]
13.107,8 milioi euroko aurrekontua onartu du Gobernu Kontseiluak, eta 1.605 milioi euroko inbertsioa aurreikusi du. Susperraldi ekonomikoa izango du erronka. Hona sail bakoitzera eta sail horietako zein arloetara bideratuko den dirua.
Madrilgo Gobernuko aurrekontu proiektuan 662,9 milioi euro Hego Euskal Herrirako gorde dituzte, horietatik 388,4 milioi AHTarentzat, alegia, erdia baino gehiago.