Bide legegileari segi, apirilaren 8 honetan itzuli da Frantziako Legebiltzarrera Eskualdeko Hizkuntzen Ondare Babeserako eta Sustapenerako Lege proposamena, iazko otsailaren 13an lehen irakurketa eginik eta abenduaren 10ean berriz Senatutik iraganik.

Testua bere horretan onartu da eta hizkuntza gutxituen irakaskuntzari esparru finkoagoa emanen dio legeak, eta ikastetxeen diruztatzean ere baikorki eraginen du. Bozketa garrantzitsua izan da Ipar Euskal Herrian aitortzarik gabe segitzen duen euskararen biziraupenerako, baita Frantziaren menpe diren beste hizkuntza gutxitu guztientzat ere.

"Hizkuntza gutxituen aitortzarako bidean eta babeserako" garrantzia handiko testua dela dio Pour que vivent nos langues edo Gure hizkuntzak bizi daitezen deitu kolektiboak. Petizio bat ere zabaldu du sare sozialetan azken honek, parlamentariei legearen alde bozkatzeko deia luzatuz –azkenean hala egin du gehiengo batek–. 2019an osatu zuten egitura hau eta orduz geroztik Frantziako Estatuaren menpe diren hizkuntza gutxituen alde dabiltzan eragile ezberdinen bateragunea da.

2020ko otsailean heldu zen legebiltzarrera Paul Molac diputatu bretoiaren lege proposamena. Lehen irakurketan edukiz hustu zuten diputatuek, baina emendakinen bidez hastapeneko oinarriak eman zizkioten senatuan, joan den abenduan, gobernuaren iritziaren kontra eginez.

Alta, kolektiboak oroitarazten duenez, Emmanuel Macron Frantziako presidentea ere gisa horretako lege baten alde kokatu zen 2017an: “Frantziako Konstituzioarekin eta Frantziako herriaren batasunarekin bateragarria den eta [hizkuntza gutxituei] benetako estatutu bat bideratzen dien testua betebehar demokratiko bat izateaz gain, ezinbesteko neurria ere da". 1951az geroztik ez da egon hizkuntzei buruzko legerik Frantziako Estatuan.

Euskarazko murgiltze eredu publikoa garatzeko aukera

Gaur egun, hizkuntza gutxituen irakaskuntzari dagokionez, bi aukera baizik ez ditu aurreikusten Frantziako Hezkuntza Kodeak: sail elebiduna edo hizkuntza eta kultura gutxituaren irakaskuntza ikasgai modura ematea. Legeak hirugarren aukera bat jarriko du ofizialki, murgiltze ereduaren bidez beti ere "frantses hizkuntzaren ezagutza on baten helburuari kalte egin gabe". Aukera horrekin, ikastetxe publikoak ere murgiltze eredua proposatzen has litezke orain.

Azken urteetan, euskaraz murgiltze eredua eskaintzeko aukera publikoko ama eskoletan izan dute –baina hau ez dute eskubide gisa aitorturik, Frantziako legediak bere baitan duen esperimentaziorako eskubidearen bidez hartzen dute aukera–. Gisa horretako hemeretzi proiektu daude Ipar Euskal Herriko eskola publikoetan, eta beste hainbeste pribatu giristinoetan. Baina esperimentazioaren esparruak bere mugak erakutsi ditu azken urteetan, iaz Hiriburuko tirabirek frogatu zuten bezala.

Legea honekin ikastetxe publikoetan hizkuntza gutxituen irakaskuntzaren eskaintza orokortua izango da.

"Gure eskualdeko hizkuntzak babesteko eta hizkuntza hilak bihur ez daitezen, eskolako ikasketa eskaintza indartu behar dugu. Espero dut gaur goizean legebiltzarrean eztabaidatuko den legea bozkatua izatea, azkenean aplikatu ahal izateko", txioa zabaldu du apirilaren 8 honetan, legea onartu izan aurretik, proposamenaren oinarrian den Paul Molacek: