Frankismo garaiko barnetegietan umeek jasandako torturak argitara atera dituzte
Montse Armengou eta Ricard Belis kazetariek Els internats de la por (Beldurraren barnetegiak) dokumentala egin dute. Frankismoan haurrek barnetegietan jasandako tortura eta tratu txarren testigantzak jasotzen ditu.
“Gizon horri egin niona felazioa deitzen dela badakit, baina garai horretan ez nekien”; “Nire buruaz beste egitea pentsatu nuen. 12 urteko ume batek hori pentsatzea oso gogorra da”; “Ipurdia kandelekin erretzen zidaten eta osinak nire hanka-tartetik igurtzen zizkidaten ohean pixa egiteagatik”. Frankismoan eta demokraziaren lehenengo urteetan barnetegi horietan egondako milaka umeen testigantzetako batzuk baina ez dira. Bertan jipoiak jaso zituzten, bortxaketen biktima izan ziren eta askok morroi lanetan jardun zuten urte luzez.
Frankismoa benefizientziaz eta asistentzia sozialaz arduratzen zela azaldu du Armengouk: “Kasu gehienetan benefizientzia faltsua zen, doktrinamendu eta formakuntza ideologikoa zuena”. Erregimena bera egoera horren sortzaile izan zela azpimarratu du: “Emakumearen Babes Patronatua izena zuen organismo beldurgarri bat zegoen, berez prostituzioan sartzeko arriskua zuten emakumeak babesteko funtzioa zuena”. Hala ere, zentroan haurdun geratu ziren edota interes politikoak zituzten neska gazteak biltzen zituztela dio dokumentalistak.
Bildu dituzten testigantzek agerian utzi dute gertakarien krudeltasuna. Horretaz gain, Elizak eta Espainiako Estatuko funtzionario batzuk hartzen zituzten haur bakoitzeko dirua jasotzen zuten bitartean, haur horien aurka oldartzerakoan zer nolako inpunitatea zuten agerian utzi dute testigantzok.
Dokumentalaren egileek gertakari latz horien ustezko arduradunekin harremanetan jartzen saiatu dira, informazioa egiaztatzeko. Hauek ordea, ez dira agertzen, biktimei ahotsa ematea baita helburua.
Dokumentala apirilaren 28an emititu zuten lehen aldiz TV3-n eta bere webgunean ikusgai dago katalanez.
Iruñea, 1939. Urte hasieran, hiriko zezen-plaza kontzentrazio-esparru modura erabili zuten frankistek. 3.000 gerra presorentzako edukiera izan zuen ofizialki; Nafarroan une horretan fronterik ez zegoenez, gerra presotzat baino errepresaliatu politikotzat jo behar dira han... [+]
Astelehenean abiatu zituzten lanak eta frankismo garaiko 20 biktima berriren gorpuak topatu dituzte honezkero. Asteburura arte luzatuko dute gorpuzkiak lurpetik ateratzeko hirugarren kanpaina.
Iruñeko Erorien monumentua faxismoaren salaketarako eta memoria demokratikorako Maravillas Lamberto interpretazio zentroa bilakatzea adostu dute EH Bildu, PSN eta Geroa Baik. Eraikinaren parte bat eraitsiko dute, eta adiera frankistako elementuak kendu edo estaliko... [+]
"88 urteko isiltasuna nahikoa da; gure herritarrek behingoz aitortza ekitaldi bat merezi dute"
Saturraran Elkarteak antolatuta, Oroimen Eguneko ekitaldian batu dira larunbatean 1939tik 1944 bitartean Saturrarango Emakumeen Kartzela egon zen inguruan, bertan preso egondako emakume eta umeak oroitu eta omentzeko.
Espainiako Gobernuak dokumentu bat helarazi die Salvador Puig Antichen arrebei, Oroimen Demokratikorako ministro Ángel Víctor Torresen eskutik. Frankismoak anarkista katalanari jarritako heriotza kondenaren “baliogabetasun akta” dela diote. Harrigarria... [+]
Ekitaldian 1969ko gertaera tragikoak gogoratzeaz gain, memoria historikoaren defendatzaileak ere omenduko dituzte.
Gasteiztarrarekin bederatzi dira ihesaldian parte hartu zuten identifikatutako pertsonak. Guztira, Nafarroako DNA Bankua sortu zenetik 43 pertsonaren datuak lortu dituzte.
Otxandioko bonbardaketaren erantzule nagusietako bat da Angel Salas Larrazabal urduñarra. Hortaz, herritarren aurka Euskal Herrian eginiko lehen bonbardaketan parte hartu zuen.
German Rodriguez eta Joseba Barandiaran omendu, eta langile mugimenduaren alde egindako lana txalotu dute Iruñean. Palestinari ere elkartasuna adierazi diote, sanferminetan urteroko zitan Iruñean.
Migratzaile familia batek irekitako denda baten aurrean ikur frankistak jarri dituztela salatu du Zurekin Nafarroa ezker koalizioak. Fiskaltzari eraman dizkiote datuak, gorroto delitu bat egon daitekeelako pankarta horren atzean.
1939 eta 1941 bitartean Igari eta Bidankoze arteko errepidea eraikitzera behartu zituzten frankismoaren 2.400 esklaboak omendu zituzten larunbatean, Igariko gainean. Errepresaliatu antifaxista haien memoriak gure bidea izan behar duela aldarrikatu zuten omenaldia antolatu zuen... [+]