Gaztelaniaren hiztunen eskubideak euskararen hiztunen eskubideen gainetik daudenean, ez dira euskararen aurkakoak, euskararen hiztunen eskubideen aurkakoak baizik, euskaldunen aurkakoak dira.
Errealista izan gaitezen, ezinezkoak eska ditzagun: Euskal Herriko biztanleriaren zati baten hizkuntza jarri nahi den ikusezintasun-egoeratik irteteko gure nahiei aurre egiteko esaldia izan beharko litzateke.
Kontua ez da euskara Euskal Herrian zein mugaren menpe jarri behar den adostea, baizik eta neurri argiak hartzea euskarak kosk egiten duen begizta horretatik ateratzeko: praktikoa ez denez, ez da praktikatzen.
Ez dago familia politikorik, salbuespenen bat izan ezik, euskararen aurka egiten duenik, familia politiko unionistez ari naiz, euskararen aurka ezer ez dutela aitortzen duten familia politiko unionistez, eta nolabait egia da. Familia politiko horiek euskara komunikazio-hizkuntza izatea nahi dute, hori bai, eremu pribatuarentzat, euskararen hiztunen eskubideak aitortzeko prest ez daudenak.
"Ez dugu gutxieneko adostasunik behar, pertsonen eskubideak eta hizkuntzarenak ere betetzen direla bermatu behar dugu"
Ez daude euskararen aurka, hiztunek eremu publiko eta pribatu guztietan beren hizkuntzan mintzatzeko duten eskubidearen aurka daude, administrazio publikoen aurrean, administrazio horiek tokikoak, autonomikoak edo estatukoak izan.
Euskararen hiztunek eta hiztunak ez direnek, zerbitzu guztiak beren hizkuntzan jasotzeko eskubidea dute, eskolatik osasunera, justizia eta polizia, tokiko funtzionarioak, autonomikoak, estatukoak edo estatuz gaindikoak barne.
Begizta elebakar honetatik ateratzeko, eskubideak bermatuko dituzten proposamen eta ekintza politiko argiak behar ditugu, ez dugu gutxieneko adostasunik behar, pertsonen eskubideak eta hizkuntzarenak ere betetzen direla bermatu behar dugu.
Ezin dugu ahaztu eskubideak ez dituztela lege-proposamen bidez ematen; nolanahi ere, bide horren bidez aitortzen dira, azken batean, pertsonek dituzten eskubideak, udalak, autonomia-erkidegoak edo kokatuta dauden estatuak edo nazioz gaindiko edozein erakundek aitortutakoak.
Anai-arrebak, entzun ene aho-otsa:
Izaite bat ez daike hezur hutsez osa;
Herria da gorputza, hizkuntza bihotza;
Bertzetik berextean bitarik bakotxa,
Izaite horrendako segurra hil hotza
(Fernando Aire "Xalbador")