1966an Andima Ibiñagabeitia Idoiaga handiak Unai eta Alor-kantak itzulpena argitaratu zuen (Bucolicon liber eta Georgicon libri), Virgilio (K.a. 70-19) latindar poeta ospetsuenetarikoaren idazlanak osorik bilduz. Izugarrizko saioa egin zuen itzultzaileak kultura klasikoa euskarara ekarri eta euskara klasikoen mailara jasotzen. Era berean ekarri zizkigun Lukrezioren Izadiaz (De rerum natura), Ovidiusen Maita-bidea (Ars amandi) eta Katuloren poemak, besteak beste. Zientzia-gaiak ere itzuli omen zituen, zehaztasun nabarmenez agi danean; horietako batzuk argitaratu gabe daude oraindik, Lazkaoko beneditarren komentuan. Hara hurbildu beharko dugu…
Virgilio medikuntza eta naturaren gaineko zientziak ikasi zituen poeta zen. Alor-kantak-en nekazaritzari buruzko informazio ugari biltzen du. Begira hark esaten zuena nola itzuli zuen filosofia, teologia eta zuzenbide kanonikoa ikasi zituen Andimak: “Izarrak ikertu behar dira haiek erakusten baidituzte erein-aroak”. Postura eder bat jokatuko nuke Andimak horren berri bazuela, bere Elantxobeko jaiotetxean eta ikasten eta irakasten hara eta hona ibili zen komentu ugaritako baratzeetan entzunda. Izarrek erakusten dizkigute erein-aroak, eta batek esan dezake baita gainontzeko lanenak ere. Hori da, gutxi gorabehera, gaur egun nekazaritza biodinamikoa esaten zaiona. Baina kontuz hori aipatu, apika unibertsitateko doktoreren bat aztoratuko zaizu-eta.
Erein-aroak bi ditu gure egutegiak, azaroa eta ekaina. Bietan gure elikaduraren oinarrizko jakiak izan ditugun landareak ereiten dira: azaroan ekialdetik, Virgilioren lurraldetik barrena, ekarri genituen laboreak, tartean ogia edo garia (Triticum aestivum), eta ekainean mendebaldetik, Andima erbesteratuta hil zen ingurutik, ekarritako artoa (Zea mays), babarruna (Phaseolus vulgaris) eta kuia (Cucurbita pepo).
Azken hirukote hori ereiteko sasoia orain da, erein-aro, erinzaro, ereitaldi, erein-garai, ereingiro eta ereiaro. Ereiaro esaten zaio ekainari, baita ere ereilero, bagila, arramaiatza, udaila, errearoa, jorraila, maiatza berria, orril-berria, erremaiatza, garagarrila eta garagartzaroa; azaroko erein-aroan ereindako garagarra (Hordeum distichon) heltzen den aroa delako. Gero etorriko da garila, uztaila, garia heltzen den aroa. Eta uztaila, uzta nagusiaren hilaren izena darama, ogia orduan biltzen delako.
Garagar, gari eta abarreko laboreak larrainean jo edo eultzitzen dira; udako lana, negua goserik gabe igarotzeko. Honela dio Virgiliok: “Gauza asko hobeto egiten da gau hotzean edo goizeko izarrak soroak eguzki berriarekin zipriztintzen dituenean. Gauez uztondo ahulak eta pentze lehorrak hobeto mozten dira; gauez ez da inoiz izar-ihintzarik falta. (…) Udaren indarrean gari gorrizta biltzen da, eta orduan ere larrainak uzta beltzarana eultzitzen du. Biluzik goldatzen du, eta biluzik ereiten du. Neguak nekazaria nagiarazten du. Hotzaren zorroztasunean izaten da baserritarrek bildutakoaz gozatzen dutenean eta jai alaietara elkar gonbidatzen dutenean; negu distiratsuak ematen du hori, zainketak urruntzen dituena”.
Erein haziak eta gozatu urteko egun luzeenetan.