Egitasmoa 2001ekoa da, baina hainbat gorabehera tarteko –besteak beste, proiektu hori bera Erdizetik oso gertu, Zilbetin, egiteko Espainiako Auzitegi Gorenak 2015ean ezarri zuen debekua–, 2023an gaude eta proiektuak hor dirau. Baztandarren %80 aurka dago, baina Nafarroako Gobernuak foru interesekotzat jo du.

Magna multinazionalaren harrobiak 100 hektareako hedadura izango luke, Aldude mendiko natur-gune betean, zeina Kontserbazio Bereziko Eremu izendatuta dagoen Europar Batasunak sustatutako Natura 2000 sarearen baitan. Ageriko balio ekologikoa ez ezik, eremuak ondare kultural aberatsa ere gordetzen du, hainbat mendetan abeltzaintzarako eremu gisa erabili izanaren ondorioz –80 familien abereak bazkatzen dira bertan–.

Artesiaga - Saioa

Xorroxin irratiko lagunengana jo dugu mendi-txangoa egiteko gomendio eske eta, pentsatzen genuen moduan, esan digute bide eder asko dagoela inguruan. Bi puskatan egin daitekeen ibilbidea gomendatu digute: Iruritatik abiatuta Artesiaga mendateraino (987 m) bizikletaz, eta handik oinez Saioara (1.418 m), Baztango tontorrik altuenera.

Lehenbiziko parteak ditu 15,2 kilometro luze. Nahiz eta lehenbiziko erdian ere baduen malda gogorrik, Meakako muinotik (7 km) aurrerakoa da pikoena. Saioako itzuliak, bestalde, zazpi kilometro ditu, eta tartean behin paisaiaz gozatzeko geldialdiak eginez ere hiru bat ordutan egin daiteke. Teknikoki, gainera, ez du zailtasunik. Behin tontorrean, laino gehitxorik ez badago, ikusiko ditugu itsasoa eta hondartzak, Larrun, Higa, Itzaga, Moncayo, Auñamendi, Hiru Erregeen Mahaia, Anboto... Eta, magalean, ardi, behor eta behiak bazkan. Haientzat ez dago parajeotan gauza preziatuagorik eurak babesteko zein elikatzeko landatutako gorosti zahar, mota desberdinetako zuhaitz lepatu, ira-leku, belai eta otadiak baino. Egunean zehar modu estentsiboan bazkatzeko saroi ederra.

[Artikulu hau ARGIAren Aktualitatearen Gakoak 2023 100 orrialdeko aldizkari berezian argitaratu da. ARGIA Jendeak paperean edo PDFan jasoko du, bakoitzak hautatu duen gisan. Oraindik ez baduzu pausoa eman, egin zaitez ARGIAkoa eta plazer handiz bidaliko dizugu! Gainerakoek, Azokan eros dezakezue]