argia.eus
INPRIMATU
Mobilizazio herritarrak Iranen:
Emakumea, bizitza eta askatasuna

Sheida Besozzi 2022ko abenduaren 05a
Islamiar erregimenak leku publikoetan hijabaren erabilera indartzeko neurri berriak hartu ditu.

1979ko Islamiar Iraultzaz geroztik Iranen izan diren protestarik luzeenetako hamabigarren astean sartu gara. Manifestazioen jatorria Mahsa (Jina) Amini 22 urteko gazte kurdu-irandarraren heriotza izan da, hijaba eramateko modu okerragatik moralaren poliziak atxilotu zuenean Teheranen familiarekin bisitan zegoela. Mahsa handik egun batzuetara hil zen poliziaren zaintzapean. Abuztuaren erdialdean islamiar erregimenak leku publikoetan hijabaren erabilera indartzeko neurri berriak argitaratu ondoren gertatu da hau.

Irango erregimenak neurriz gaineko indarkeriarekin erantzun die protesta guztiei. Irailaren 16an hasi zirenetik, eta Iran Human Rights GKEaren datuen arabera, 448 pertsona hil dira erregimenaren indar estatalen eskutik, horien artean 51 adingabeak. Ameriketako Estatu Batuetan, Kanadan eta Europan dauden Irango diasporako hainbat taldek beren sorterrian gertatzen ari diren gertaerak salatu dituzte, Irango herriari beren bizilekuetan laguntzeko manifestazioak, elkarretaratzeak eta prestakuntza-jarduerak antolatuz. Horretan NBEk ere esku hartu du eta azaroaren 24an nazioarteko misio independente bat sortu zuen protestak hasi zirenetik egin diren giza eskubideen urraketak ikertzeko. Misioa Alemaniak eta Islandiak bultzatu dute, aldeko 25 botorekin, kontrako 6rekin eta 16 abstentziorekin. Irango gobernuak azaroaren 28an ez duela ikerketan lagunduko iragarri zuen.

Irango herria indarkeriarik gabeko borrokako hainbat gertakariren protagonista izan da XIX. mendearen amaieratik, eta XX. mendean bi iraultzaren buru izan da. Lehenengoaren bidez (1905-1911) parlamentu bat sortzea lortu zuen eta bigarrenaren bidez (1979), Reza Shah Pahlaviren erregimen autokratikoa boteretik kentzea lortu zuen. Erresistentzia zibilaren historia luze honetan, mugimendu feministak funtsezko zeregina izan du. Irango Langileen Sindikatuaren arabera, 2021eko martxotik 2022ko martxora bitartean 4122 lan-protesta zenbatu ziren, hau da, aurreko urtean baino %115 gehiago.

Mahsa (Jina) Aminiren heriotza izan da Irango herriak kaleetan ahotsa areagotzea eragin duen tanta. Erresistentzia zibileko ekintza horien buru emakumeak daude. Egite horien ezaugarri nagusiak, halaber, belaunaldiartekotasuna eta hedadura geografikoa dira, baita laneko eta ikasleen greben bidez elkar lotzen eta sendotzen izanagatik ere.