Eli Pociello: “Euskal WordNet Lengoaia naturalaren prozesamenduan erabiltzea nahi dugu, adibidez itzulpen automatikoan”
Eli Pociello filologoa EHUko IXA taldeko kide izan da zortzi urtez. Bertan Euskal WordNet, euskarazko lehenengo ezagutza base lexikalaren sorreran parte hartu du. Hain zuzen ere, ezagutza base lexikal hori izan da unibertsitatean aurkeztu berri duen bere doktore tesiaren gaia. Oraindik proiektua garatze fasean dago, momentuz izenak eta aditz batzuk soilik landu baitituzte, baina adjektiboak, adberbioak eta aditz guztiak ere gehitu behar dira. Gaur egun Pociello Elhuyarren dago, haren Zientzia eta Teknologia Hiztegia eta Euskal WordNet lotuko dituen proiektu batean lanean.
Zer da ezagutza base lexikala?
Datu base baten antzekoa da, baina desberdintasuna da hiztegi batean jasotzen den informazioaz gain –hitzen adierak eta adiera horien definizioak eta adibideak– kontzeptuak elkarren artean harremanetan jartzen direla. Adibidez, hatza eskuko zati bat dela esaten zaigu eta eskua aldi berean besoa kontzeptuarekin harremanetan jartzen dela. Azken finean, kontzeptu guztiak euren artean harremanetan jartzen dira hierarkikoki.
Euskal WordNet Lengoaia naturalaren prozesamenduan erabiltzea nahi dugu, adierari begira garatzen diren aplikazioetan. Adibidez, itzulpen automatikoan. Sistemak ulertu behar du zer hitz ari den itzultzen eta horretarako hiztegi baten beharra dauka. Agian hitz baten testuinguruan agertzen den beste hitz baten bidez jakin daiteke lehenengoak zer adiera duen eta horretarako erabiltzen dira kontzeptuen arteko erlazioak.
Gaur egun zer tresna daude itzulpen automatikoaren alorrean? Zer emaitza ematen dituzte?
Fakultatean eta Elhuyarren egon diren proiektu batzuetan euskara, gaztelania, galiziera eta katalanaren arteko itzulpen automatikoarekin egin dugu lan. Euskararen ezaugarriak oso desberdinak dira beste hizkuntzekin alderatuta. Beste hizkuntzen oinarria latinetik etorritakoa izanda, errazagoak dira itzultzen, baina euskararen kasuan, bere ezaugarriengatik, emaitzak ez dira hain onak. Euskararen alde lan gehiago egin behar da. Sistema hobetu behar da. Horretarako proiektu eta diru laguntza gehiago lortu behar dira.
IXA taldeak eta Elhuyar Fundazioak, beste batzuekin elkarlanean Open Trad tresna garatu dute. Oraingoz euskararentzat hori dago. Emaitza eskasak ez, baina hobetzeko modukoak dira, lehen aipatutako arrazoiengatik. Hala ere, testu baten ideia ulertzeko balio du.
Erabiltzaile arruntak zertarako erabil dezake Euskal WordNet?
Beste hiztegiek bezalako informazioa ekartzen du –itzulpen elebidunak– baina horretaz gain, informazio gehiago ere jakin daiteke. Adibidez, jakin ahal dugu pagoa zuhaitz mota bat dela eta zehazki zer zuhaitz mota den. Nik uste lexikografikoek erabilgarri izango dutela. Hori da orain Elhuyarren egotearen beste arrazoia. Hiztegigintzan lan egiten dutenentzat horrelako baliabideak erabiltzea interesgarria izan liteke hiztegiak sortzeko orduan.
Beraz, erabiltzaile arruntarentzat baino gehiago, profesionalentzat da erabilgarri.
Bai, erabiltzaile arruntek hiztegi bezala erabiliko dute gehiago. Eta horretarako azken finean ezagutzen dituzun baliabidetara jotzen duzu. Gainera, gure datu base lexikala ez badugu interfazeari dagokionez erabilerrazago jartzen, zailagoa da erabiltzaile arruntak berau erabiltzea.
Joaquin Beltran eta Alberto Sololuze gogoratzeko eta hondamendiaren erantzukizunak eskatzeko elkarretaratzea egingo dute igandean Zaldibarko Eitzaga auzoan. Luizia “enpresarien diru goseak” eragin zuela, eta Eusko Jaurlaritzak “ardura txikiena ere ez duela... [+]
EAEko Auzitegi Nagusiaren epaiak ez duela "zirrikiturik utzi" dio SOS Talaimendi plataformak, eta "oraindik merezi duten legezko zehapena jaso ez duten zenbait erabaki arbitrario eta ia delituzko" geratzen direla adierazi du. Besteak beste, Zarauzko Udalak... [+]
.jpg)
Osasun Publikoaren Aldeko Herri Plataformak (OPA) manifestazioak deitu ditu otsailaren 1erako. Mobilizatzeko deia egin dute osasunaren pribatizazioari aurre egiteko, lehen arreta indartzeko, osasun arloko langileen baldintzak hobetzeko, prekaritateari aurre egiteko eta kudeaketa... [+]
Genero-indarkeriaren biktima den emakume bat eta haren bost seme-alabak, horietatik hiru hemezortzi urte beherakoak, etxetik bota nahi izan dituzte ostegunean. Erabakia aurrera eramateko baldintzarik ez zegoela argudiatuta ez dute kaleratzea burutu, baina beste data bat... [+]
Eusko Jaurlaritzak isunak kendu dizkie ertzainei euskaraz hitz egiteagatik zigortuak izan ziren Donostiako herritarrei. Manex Ralla eta Amaia Abendaño dira herritar horiek, isunak kendu dizkietela baieztatu diote hedabide honi.
.jpg)
EITBko Euskara Batzordeak gaitzespena adierazi du azken hilabeteetan egindako zuzendaritza postuetarako hautaketa prozesuak direla eta. Salatu dutenez, euskarazko C1 maila ez duten hiru pertsona hautatu dituzte postu garrantzitsuetarako: EITB Mediaren zuzendaritzarako, Social... [+]
AHT Geldituk Nafarroako Abiadura Handiko Trenaren obretan lan esklabotza egoerak daudela salatzen duen lekukotza eskandalagarria jaso ondoren, obra horiek sustatzen dituen Adif sozietateak publikoki erantzun behar izan du: "Gezurra dira".
Ostegun honetako Udal Osoko Bilkuran eztabaidatu eta bozkatuko dira Amurrioko Udaleko 2025erako aurrekontuak eta, beste behin ere, Udal Gobernuak uko egin dio Aiaraldea Komunikabidearen hitzarmen eta dirulaguntza berrezartzeari.
Kar Kar Car auto elektrikoen erabiltzaileen kooperatiba ibilgailuen flota handitzen eta bere zerbitzua Iruñerriara zabaltzen ari da.
Asteazkenean ekin zion Laudioko enpresak labea hozteko prozesuari, Eusko Jaurlaritzako teknikarien bermearekin. Langileak haserre eta "engainatuta" azaldu dira erakundeen jarrerarekin: "Gu babestera joan eta langileen ondoan egon behar zuena, ez da egon"... [+]
Lizarrako Udalaren jarrera autoritarioa salatzeko sortu zuten Beef D'Alda abestia, eta horren harira auzipetu dituzte. Adierazpen askatasuna aldarrikatzeaz gain, otsailaren 8rako egitarau bat antolatzen ari dela jakinarazi du musika taldeak.
Bizieskola ekimenaren bitartez Gasteizko Eraman kooperatiba ikastetxeetako umeak trebatzen hasi da ikasturte honetan, hirian bizikletaz segurtasunez eta modu independentean ibiltzeko. Gasteizko Udalarekin batera parte hartzen du ekimenean, eta kooperatibako kideek ikastetxeetako... [+]
Kongoko Ipar-Kivuko Goma hiriburura sartu eta bereganatu du Martxoak 23 talde armatuak. Zabalpena aitzina doa eta Bukavu Hego-Kivuko hiriburua dute orain xede. Herritarrak karrikara atera dira, M23aren aurka eta Ruandak eta Mendebaldeak erakunde armatu horri erakutsitako... [+]
Gure bizitzetan pantailen inbasioa azkartu da azken urteotan. Euskal Herrian, alde batetik, “pantailak euskaraz” nahi ditugula diogu ikus-entzunezkoen eskaintza handitzeko, eta bestetik, antolatzen gara eskoletan askotariko pantailek irabazi dituzten eremuak... [+]
ELAk eta LABek EREa baztertu eta berau erretiratzea galdegin dute. Sindikatu biek gogoratu dute 2023an antzeko neurriak geldiaraztea lortu zutela mobilizazioen bitartez