Kataluniako prozesuaren nondik norakoak eta ezker abertzalearen erronka nagusiak azaldu dituzte Figuereseko zinegotzi eta CUPeko idazkaritza nagusiko kide Natalia Sanchezek eta Sortuko Nafarroako koordinatzaile Miren Zabaletak Irunberrin (Nafarroan) eskaini duten hitzaldian. Bi ondorio nagusi atera dituzte: Espainiako Estatua demokratizatzea ezinezkoa denez, demokraziarako bide bakarra independentzia da, eta ez alderantziz; eta herri bat sortzeko behetik hasi behar da.
Egun Kataluniako Legebiltzarrean 72 legebiltzarkide independentista daude eta datozen hilabeteotan independentziari buruzko erreferenduma egingo dute. Puntu honetara nola heldu diren azaldu du Sanchezek: “Bidea herri mobilizazioa da. Gaur fokua erakundeetan dugun arren, oinarria herritarrak hausturaren aldera ekartzea izan da”. Abiapuntua krisialdiaren hasieran jarri du: “Garai hartan herritarrak eskari zehatz batzuen alde mobilizatzen hasi ziren eta horrek eragin zuen indar independentistaren antolamendua. Udalerrietatik piztu zen, herri galdeketekin, herri-lurrikara bat bezala”.
Testuinguru horretan azaroaren 9ko erreferenduma deitu zuten eta Estatuak debekatu. “Ahaztu ohi dugun zerbait gertatu zen une horretan: urriaren 19an 100.000 pertsona baino gehiago irten ziren kalera protesta egitera”. Presio horren ondorioz, 600 hautestontzitik 1.400era igarotzea lortu zuten. “Hori da gakoa: tokian toki antolatzea”, ziurtatu du Sanchezek. Azaroaren 9koa “galdeketa deskafeinatu” bat izan zela dio, baina “Kataluniako historiaren mobilizaziorik masiboena” lortu zutela azpimarratu du.
Azken urte eta erdian fokua instituzioetan gehiegi ipini dutela eta datozen hilabeteotan “hasierako esentzia” berreskuratzen saiatuko direla azaldu du, udako galdeketari begira “ilusioa eta aktibazioa” lortzeko. “Oinarria udalerrietan eta egunerokoan dago, horra eraman behar dugu Kataluniako Errepublikaren inguruko eztabaida”, ziurtatu du, “independentziaren bitartez dena aldatu nahi dugula diogunean osasunari, hezkuntzari, ingurugiroari buruz ere ari garelako”.
“Herri egiteko garaia da”
“Bizkortze historikoko garai batean gaude. Mundua nahasia dago, ezjakintasunez betetako aro bat da, baina proiektu eraldatzaileei ateak irekitzen dizkiena”, hasi da Miren Zabaleta. “Kataluniako galdeketak Euskal Herriko eztabaidaren koordenadak ere aldatuko ditu, han independentziari buruz eztabaidatzen ari diren bitartean hemen autogobernu ponentziari buruz eztabaidatzen aritzea ez du zentzurik”, ziurtatu du.
Testuinguru horretan, Sortuk aurreikusten du 2026ra arteko epean subiranotasun prozesu bat abiatzea, aukerak daudela uste dutelako, Zabaletak azaldu duenez. Nafarroan aldaketa bultzatu zuten gehiengo sozialak subiranotasunaren alde aktibatzeko helburua dutela esan du: “2019an erregimenaren eta aldaketaren artean neurtuko gara, eta une horretara kaletik bultzatutako indarrez beteta iritsi behar dugu”.
Bide horretan udalek duten garrantzia azpimarratu du, horiek baitira Nafarroako aldaketaren erakusle nagusiak, Zabaletaren ustez: une honetan Nafarroan UPN eta PSNren 29 alkatetza daude eta aldaketaren 49, horietatik 41 EH Bildurenak. Udalbiltza eta antzeko taldeei buruz galdetuta, “herri” egiteko balio dutela esan du, “Korrikak eta beste ekimen askok egiten duten bezala”. “Herri egiteko garaia da”, amaitu du.