Patricia Bárcena erakundeko zuzendariaren hitzetan, “osasun-larrialdiaren aurretik zaurgarritasun-egoeran zeuden pertsonak bereziki ari dira pairatzen krisialdiak ekarri dituen ondorio sozialak eta ekonomikoak. Gainerako pertsonak bezala, gaixotasunaz kutsa daitezke. Baina, gainera, haien bizitzetan aurretik ezarrita dagoen prekarietatea areagotzen ari da egunotan”.

Hori kontuan hartuta, Bárcenak uste du uztailaren 12ko hauteskundeak “aukera aparta direla hauteskunde-prozesuaren ondoren eratuko diren Eusko Legebiltzarrak eta Eusko Jaurlaritzak zenbait konpromiso har ditzaten, EAEn bizi diren migratzaileen eskubideak bermatzeko neurriak hartzeko. Bai eta Covid-19ari aurre egiteko hemendik aurrera prestatzen dituzten plan ekonomikoetan eta sozialetan kolektibo horren berariazko beharrak kontuan hartzeko ere".

Hiru proposamen zehatz ere egin ditu elkarteak: bat, EAEra asilo eske iristen diren pertsona guztiek eskubide, zerbitzu eta baliabide publikoak baliatzeko aukera dutela bermatzea; bi, nazioarteko babesa eskatzen duten pertsonei eta errefuxiatuei harrera egitea EAEn, eta gizarteratzen laguntzea; eta hiru, Espainiako Gobernuari eskatzea jar ditzala abian zenbait neurri ohiz kanpoko erregularizazioak gauzatzeko, egoera irregularrean dauden atzerritarren eskubideak bermatze aldera. CEARen ustez, “migrazioak kudeatzeko eredu berri bat sortu behar da, malgua, arina eta eraginkorra”.

COVID-19aren eraginak

Itxialdian zehar, administrazio-jarduera eten egin zen ia erabat. Hori horrela, hainbat pertsonari luzatu egin zitzaien erakundeak kudeatzen dituen harrera-lekuetako egonaldia, baina asilo-espedienteen jakinarazpenak ematen hasi diren unetik bertatik, “pertsona eskatzaileek hamabost eguneko epea dute harrera-zerbitzuetatik eta estatuko asilo-programatik ateratzeko. Horrela, ezin izan dute bizilekurik bilatu; salbuespen gutxi batzuetan izan ezik, ez dute prestazio sozial publikorik jasotzeko eskubiderik; ezin izan dute irtenbide sozialik edo lan-mundurako irtenbiderik prestatu; eta ez dute Bizitzeko Gutxieneko Diru-sarrera jasotzeko eskubiderik.

Alarma-egoera hasi baino lehen, lanean zeuden eskatzaile asko, baina orain lanpostuak galdu dituzte, batez ere zerbitzuen eta zaintzaren alorretan. Gaur egun, ez dute inolako baliabiderik, atzeraldi-garai hauetan mantendu ahal izateko. Lanbide-prestakuntzak ere eten egin dira.

Gaelen ametsak

Gael Isaad (20 urte, Boli Kosta) bere herrialdetik ihesi atera zen haurra zela, eta, hamar urtez, hamabi herrialde afrikarretan zehar ibili zen, azkenean itsasoz Europara iritsi arte.

Hemen bizi berri bat sortu du. Ikasten ari da eskola-graduatua ateratzeko, gaztelania ikasi du, eta ostalaritza ikasten ari da. Futbolean aritu da zenbait taldetan, eta, behingoz, lasai sentitzen da.

Itxialdia hasi baino gutxi lehenago, asiloa ukatu zioten, eta, beraz, baita estatuko harrera-programarako sarbidea ere. “Oso egoera zaila da. Orain hutsetik hasi behar dut berriz. Ez dut nire herrialdera itzularazterik nahi; azken hamar urteotan alderdi txarrak ahazten eta bizimodu berri bat sortzen saiatu naiz. Eta zer nahi dute egitea orain?”, galdetzen du Gaelek. “Gauza bakarra ken diezadakete, nire ametsak: lan egitea, futbola, familia bat osatzea eta, egunen batean, kalean nik bizi izandakoaren antzeko egoeran dauden pertsonentzako elkarte bat sortzea”. Gael ez da asiloa ukatu izan zaion bakarra. Espainiako Estatuan nazioarteko babesa jasotzeko aurkezten diren eskaeren %5 bakarrik onartzen da.

Erika eta Eduardo Kolonbiatik etorritako asilo-eskatzaileak dira. Hiru seme-alabekin batera iritsi ziren EAEra duela pare bat urte. “Bizimodu erosoa genuen, gure karrerekin eta gure familiarekin. Hango egoera segurua ez zelako joan ginen, eta hutsetik hasi ginen” azaltzen du Erikak. Kolonbian karrera profesionalak badituzte ere, hemen ezin dituzte homologatu, eta, beraz, berriz egin behar izan dute prestakuntza. Baina osasun-larrialdi honek berriro ere geldiarazi ditu haien bizitzak. https://youtu.be/6gkddY0XCl4

Latinoamerikatik ihesi

Espainiako Barne Ministerioak dioenez, 4.826 pertsonak eskatu zuten asiloa EAEn joan den urtean; haietatik, 3.395ek Bizkaian, 891k Araban eta 540k Gipuzkoan. 2018ko egoerarekin alderatuta, hirukoiztu egin da zenbatekoa, urte hartan 1.595 eskaera erregistratu baitziren EAEn.

2019an aurkeztutako asilo-eskaera guztien artetik, CEAR-Euskadik ia erdiari lagundu zien (2.328), eta nazionalitate nagusiak honako hauek izan ziren: Venezuela, Nikaragua, Kolonbia eta Honduras. 

2020an Covid-19aren ondorioz mugak itxi eta itxialdian asilo-izapideak eten egin badira ere, urteko lehen bost hiletan 1.124 asilo-eskaera erregistratu dira EAEn: 688 Bizkaian, 298 Araban eta 138 Gipuzkoan.

Eskatzaileen nazionalitate-profila ere ez da aldatu: gehienak Latinoamerikakoak dira, gazteak, 18 urtetik 35era bitartekoak. Ez dago sexuaren arabera banatutako daturik, baina, oro har, ehunekoak nahiko antzekoak izaten dira (pixka bat txikiagoa izaten da asiloa eskatzen duten emakumeen ehunekoa, gizonekin alderatuta).