MIÑAN
NORK: Artedrama. Sambou Diaby, Ander Lipus, Eihara Irazusta, Mikel Kaye.
NON: Bilboko Arriaga Antzokian.
NOiz: Urriaren 25ean.
----------------------------------------------
Euskaraz kontatu zuten Ibrahima Baldek eta Amets Arzallusek Miñan 2019an. Bost urte geroago iritsi da taula gainera Artedramaren eskutik, euskaraz ere bai –aurretik ingelesez prestatzen hasi ziren zenbait artista–. Arriagako antzoki mukuruaren aurrean egin dute estreinaldi ofiziala, ostiral iluntzean.
Lipus hasi zaigu kontatzen, Arzallusen paperetik, nola egin zuen harremana Balderekin. Irakurri genuen arren, hezur-haragizko jendearen benetako istorioa dela gogorarazi digu Diabyk. Bera da narratzaile eta protagonista, Balde gorpuzten duena. Laugarren horma hori urratzen duen lehen pertsona darabil ahoan, inozentziaz, eleberriaren hasiera hitzez hitz errepikatzen dituela. Umetako garaiak kontatzen ditu: aitaren lana eta hura gaixotu, eta hil zenekoa; 13 urte baino ez zituenean, etxea atzean utzi eta lan bila alde egin zuenekoa. Tarteka guri mintzo zaigu, eta aspaldi irakurritako eleberria gero eta argiago gogoratzen dudalako sentsazioa daukat. Lan ederra hartu du zumaiarrak liburuaren lerroetako asko (baina asko-asko) buruz ikasita. Tarteka eszena txikiak asmatu dituzte, betiere jatorrizkoari leial. Bitartean Lipus, Irazusta eta Kaye ageri dira. Haiek dira Balderen mundua osatzen duten familia, lagunak, kaleko jendea, nagusiak. Eta batzuetan, egoerak uzten duenean, umoreari lekutxo bat egin diote, irri ere egin ahal izatea eskertu dugu.
Hilabeteek, urteek aurrera egin dute azkar. Ama gaixotu da eta etxera itzuli. Osatu da ama, eta ihes egin du miñanek. Orduan abiatuko da benetan bidaiarik luzeena: anaiaren arrastoaren eta arrastorik ezaren atzetik. Nekea, oin hanpatuak, naufragioa, giza trafikoa, torturak.
Argiak piztu dira eta fikzioa eten da une batez. Berriz ere gogoratu digu Diabyk hezur-haragizko pertsona bat dela, eta ez dituela zauri horiek berriz zabaldu nahi. Bizitza ez da erraza esaten: behin eta berriz min hori sentitzera kondenatuta daude Ibrahima eta beste guztiak. Zalantza datorkit niri, hala ere, Miñan horren guztiaren kronika bat baita finean. Baldek asmo onez eta eskuzabaltasun handiz kontatu, eta guk irakurri, eta, hemendik aurrera, ikusi ere egin dezagun.
Amaierako txalo zaparrada luzean, Diaby, Lipus eta lagunak hunkituta. Talde osoa aurkeztu digute, eta guk txalo haietako bakoitzari. Ibrahima eta Amets ere bertan dira. Zutik egin diegu harrera. Malkoak erori dira han-hemen, baita Ibrahimaren aurpegian ere. Agian ez dator gaira, baina hau guztia Donostiako Kaleko Afari Solidarioak debekatu dituzten aste berean izan da. Elkartasuna eta gizatasuna ez dira hitz soilak, eta Miñan, Donosti, eta ezagutzen ez ditugun beste milaka istorioren atzean hezur-haragizko bizitza bana dagoela gogoratzea merezi du. Bizitza ez da erraza esaten.