Bizkaiko Foru Aldundiak hondakinen kudeaketari buruz zabaltzen dituen datuetan “manipulazio larriak daude”, esan du gaur Gorka Bueno EHUko irakasleak, Ekologistak Martxan taldearen izenean Bizkaiko Batzar Nagusietako Eskaeretarako eta Herritarren Hartu-emanerako Batzordean egindako agerraldian. Okerreko datuak, besteak beste, Europar Batasuneko araudiekin bat ez datozen zenbaketa-metodologiak erabiltzearen ondoriozkoak dira, agerraldiaren ostean zabaldu duten txostenean irakur daitekeenez.
Manipulazioaren adibide modura Zabalgarbi erraustegian sorturiko zepak aipatu ditu Ekologistak Martxanek. Zepa –edo eskoria– horiek sistematikoki jotzen dira birziklatutzat, nahiz eta benetan zabortegira botatzen diren. 2014an 42.000 tona baino gehiago izan ziren.
Erraustegia martxan jarri zenetik –2005ean– 400.000 tona inguru zepa eratu dituela adierazi du Ekologistak Martxanek, “inoiz birziklatu ez direnak”. Gainera, zepa horiek hondakin ez-arriskutsuetarako zabortegietara eraman dituztela salatu dute, haien arriskugarritasunari buruzko azterketarik inoiz egin ez bada ere.
Aldundiak zabaldutako 2014ko “guztiko birziklapen osoaren indizea” ere gezurtatu du elkarte ekologistak. Foru agintariek esan arren indize hori %67,7koa dela, “Europako metodologiarekin kalkulatutako birziklapen-tasa %40 baino txikiagoa da”, Gorka Buenoren arabera. Metodologien arteko konparazio xehea aurkitu daiteke aipatutako txostenean.
“Energia sortu gabe erraustu”
Zabalgarbiren aldeko argudio nagusietakoa da energia jartzen duela herritarren eskura, hondakinei aterabidea ematen dien aldi berean. Gorka Buenok azaldutakoaren arabera, ordea, “Zabalgarbik hondakin asko erraustu ditu energia-berreskurapenik gabe”. Zehazki, EHUko ikerlariak esan du azken urteotan hala izan dela 2013ko hiru hilabetetan eta 2014ko batean. “Bestetik, datuek erakusten dute Zabalgarbik batzuetan argindarra sortzen duela hondakinen energia berreskuratu gabe”, gaineratu du.
Argitu dutenez, Bilbon dagoen erraustegiak bi turbina erabilita sortzen du elektrizitatea: gas bidezkoa bata, lurrun bidezkoa bestea. Bigarren hori da hain zuzen erraustutako hondakinen energia berreskuratzen duena. Matxuratuta dagoenean –hainbat alditan gertatu da hori, horietako bat 18 hilekoa, 2006 inguruan–, ez da argindarrik sortzen erretako hondakinetatik, bestelako bideetatik baizik, “eta oso efizientzia eskasarekin” Buenoren berbetan.
Hori horrela, ezbaian jarri dute martxan hasi zenetik erraustegiak “hondakinetan oinarritutako energia elektrikoa sortzeagatik” jasotako diru-pizgarrien zilegitasuna. Izan ere, plantak eratutako energia osoagatik jaso ditu laguntzak Zabalgarbik, baina Ekologistak Martxanek egindako kalkuluen arabera energia horren %30 baizik ez da hondakin-errausketatik sortu.
Azkenik, aurreko urteetan egindako eskaria berretsi du Ekologistak Martxanek: Bizkaian hondakinak kudeatzeko eta tratatzeko sistemaren erabateko ikuskaritza egin dadila, bai diru-kontuei dagokienez bai hondakin kopuruei eta karakterizazioari dagokienez ere.