Irati Egaña leioarrak 19 urte ditu eta itsua da. Psikologia karreran azterketa bat egokitzeko eskatu eta irakasleak esan dio ezin duela azterketa ONCEra bidali egokitzeko, hori egitea delitua dela. “Zur eta lur geratu nintzen”, kontatu digu. Ez da ikasle gisa aurkitu duen lehen traba. “Enpatia falta handia dago halako jarreren atzean”.
Irakasleak Egañari proposatu dio ONCE itsuen erakundeak azterketa egokitu beharrean, ahoz egitea. “Azterketa test moduko 80 galdera dira eta apunteekin joan daitezke ikasleak, niri 13 galdera ahoz egitea proposatu dit. Hori ez da azterketa egokitzea, hori da irakaslearentzat erosoena dena egitea. Teknologia asko aurreratu da eta pertsona bakoitzak dituen beharretara egokitu daitezke ikasketak”, azaldu digu Egañak. Sare sozialetan salaketa publikoa egin eta lortu duen oihartzuna medio, soluzio bat bilatzeko prest agertu da orain unibertsitatea. Euskal Herritik kanpo ikasten ari da Egaña; nahiago du unibertsitatearen izenik ez eman.
Egoera surrealistak ikasketetan
Trabak ezagunak zaizkio gazte bizkaitarrari. Ikusten ez duenez denbora gehiago behar du azterketa egiteko eta beti ez diote hori errespetatu; braillez idatzitako azterketak tolestuta eta egoera kaskarrean ere eman izan dizkiote, “eta horrela oso zaila da erliebeak ongi atzematea”. DBHn heziketa fisikoan gertatu zitzaiona ere kontatu digu: tenisa zuten ikasgai, “eta irudikatuko duzunez, tenisa eta ikusmen gabezia ez dira oso lagun onak, arriskuan ikusi nuen nire burua eta gainera erretina-askatzea izan nuen eta kontu handiz aritu behar nuen, bada irakasleak esan zidan tenisean jokatu ezean ez nuela ikasgaia gaindituko, beste ikasleen berdina nintzela. Hori ez da berdintasuna ulertzea; besteen berdina egin dezakegu, baina egokituta”.
Halako jokaeren atzean enpatia falta handia dagoela uste du. Irakasleek ez dute formazio nahikorik, hori ere badio, baina arazoa da jakin ez eta hala ere jakin nahi ez duzunean. “Irakasle oso onak daude, informatu eta ikasketa prozesua egokitu didatenak, eta beste asko paso egin dutenak”.
"Heziketa fisikoko irakasleak esan zidan tenisean jokatu ezean ez nuela ikasgaia gaindituko, beste ikasleen berdina nintzela. Hori ez da berdintasuna ulertzea"
“Irisgarritasuna ez da pribilegio bat, behar bat baizik”
Hezkuntzan bakarrik ez, arlo ugaritan aurkitu ditu hormak Irati Egañak. Gizartea ez dago behar bezala egokituta ikusmen arazoak dituztenentzat, ezta aniztasun funtzionala dutenentzat ere, dio. “Semaforoak sarri ez daude egokituta, igogailu askok ez dute braillerik eta ez dakigu zein den gure solairura joateko botoia… Gauza txikiak dirudite, baina egunerokoa asko zailtzen digute”.
Are gehiago, administrazioak berak diskriminatzen dituela kritikatu du, paper eta tramite asko ezin baitituzte oraindik ere bakarrik egin, egokituta ez daudenez beste norbaiten laguntza behar dutelako.
Ia-ia itsu da Irati Egaña, %5 inguruko ikusmen gaitasuna du eta bastoia behar du ibiltzeko. Galdetu diogu ea zer den zuzena: itsua dela esatea, ala ikusmen arazo handia duela esatea. Biak daude ondo, dio, baina maiz gertatu zaio ikusmen arazo handia duela adierazi eta jendeak ez serio hartzea, pentsatzea exajeratzen ari dela, ikusi ikusten duela…
Aldarrikapena argia da: “Irisgarritasuna ez da pribilegio bat, behar bat baizik, gure eskubidea. Garai batean baino irisgarritasun hobea dagoelako, askok uste du gaur egun ez dagoela arazorik, eta ez da hala”.