“Apaizek jipoitzeko beldurrez, isiltasunak sekulako lekua zuen Betharramen”
Azken asteetan François Bayrou Frantziako lehen ministroaren harira ezaguna egin bada ere, aspalditik dira albiste Betharram eskola katolikoko apaizen gehiegikeriak. Lau urtez barnetegian ikasle izan zen Paxkal Indo lapurtarrarak Euskal Irratiaki adierazi eta ARGIAk transkribatu duenez, Betharram "nolakoa zen" bazekiten denek.
François Bayrou 2024ko abenduaren 13an izendatu zuten Frantziako lehen ministro: ibilbide luzeko politikaria da, besteak beste, Hezkuntza ministro izan baitzen 1993 eta 1997 urteen artean eta Pau hiriko alkate. Haren izendapena izan da azken asteetan Betharram eskola katolikoaren afera ezaguna bihurtzeko arrazoi nagusia: beren seme-alabek bertan ikasi zuten, eta hainbat hedabidek eta testigantzek leporatu diotenez, barnetegi horretako apaizek ikasleen aurka erabiltzen zuten bortizkeriaren berri zuen Bayrouek Hezkuntza ministro zela.
Paxkal Indo lapurtarrak, beste ipar euskal herritar ugariren gisara, Betharrameko barnetegian igarotzen zuen aste guztia –hala egin zuen lau urtez, 1984tik 1988ra–. Indori "bost axola" zaio Bayrouren inguruan sortutako polemika, Euskal Irratiaki eskainitako elkarrizketan adierazi duenez: "Apaizen indarkeria orokortuaz jakitun izan behar zen". Sexu erasorik ezagutu edo ikusi ez zuen arren, eraso fisiko ugariren lekuko izan zela azaldu du: "Zurrumurruak baziren, baina dena ezkutatzen zen".
Garai hartako gehiegikerien erakusle, Indok Betharramen inguruan esaten zen esaldi ezagun bat gogorarazi du: "Lan ondo egiten ez baduzu, Betharramera joango zara". Lapurtarraren arabera, eskola katolikoan isiltasunak "sekulako lekua" zuen, eta etengabe ikasle on eta txarren bereizketa egiteak apaizen bortizkeria salatzea saihesten zuen, "jipoitzeko beldurrez". Halere, Indok ez du bere burua biktima gisa identifikatzen, baina "normaltzat" hartzen du indarkeria hori jasan zuten beste batzuek hala aitortzea euren burua.
Indarkeria, eguneroko ogia
Barnetegian ikasle bezala jardun zituen urteetako testuinguruak apaizen indarkeria "normalizatzea" eragin zioten Indori: GALek ETAren aurka abiatutako gerra zikina Ipar Euskal Herrira hedatu zen, eta lapurtarraren inguruko ezagun ugari izan ziren talde armatu espainiarrak erabilitako biolentziaren biktima. Hortaz, barnetegian bizi izan zituen erasoak "arruntatzat" hartzen zituen.
Gutxienez ehun salaketa ezarri dituzte 70eko eta 90eko hamarkaden artean Betharrameko apaizen indarkeria pairatu zuten ikasle ohiek. Barnetegiko begirale ohi bat epaitu zuten ostiralean, sexu bortxaketa eta sexu erasoak egin izana leporatuta, eta Askatasun eta Espetxeratze Epaileak baldintzarik gabeko atxiloaldia ezarri dio.
Aiaraldeko hainbat irakaslek mezua igorri diete ikasleen guraso eta familiei, dagoen informazio zurrunbiloan, grebarako arrazoiak modu pertsonalean azaltzeak euren borroka eta lanuztea hobeto ulertzeko balioko dielakoan.
Martxoaren 8a hurbiltzen ari zaigu, eta urtero bezala, instituzioek haien diskurtsoak berdintasun politika eta feminismoz josten dituzte, eta enpresek borroka egun hau “emazteen egunera” murrizten dute, emakumeei bideratutako merkatu estereotipatu oso bati bidea... [+]
Euskal hezkuntza sistemaren itunpeko eskolen gainkontzertazioa eta zentro pribatuen umeak hartzeko gaitasuna beherakada demografikoari eta biztanleriaren klase osaketari egokitu behar dira.
Bilboko Udalak zerbitzu publikoak pribatizatzen jarraitzen duela salatu du Bilboko Liburuzainen kolektiboak, besteak beste, kulturari loturiko zerbitzuak. Horren harira, mahai-ingurua antolatu dute martxoaren 3an Bidebarrieta liburutegian, Kulturaren pribatizazioa izenburupean.
Trumpen itzulera pizgarri izan da sendotuz doan eskuin muturreko erreakzionarioen mugimenduarentzat. Izan ere, historikoki, faxismoaren gorakada krisi ekonomikoekin lotuta egon da, baita sistemaren zilegitasun politiko eta ideologikoaren krisiarekin ere. Gaur egun, geldialdi... [+]
Grebaren bezperan Hezkuntza Sailak “edukirik gabeko” mahaia deitu zuela eta sindikatu deitzaileak “errespetatu gabe” akordioa “antzezteko” gutxiengoa duten sindikatuak “erabili” nahi izan zituela salatu ostean, beste bi greba... [+]
Nola azaldu 10-12 urteko ikasleei bioaniztasunaren galerak eta klima aldaketaren ondorioek duten larritasuna, “ez dago ezer egiterik” ideia alboratu eta planetaren alde elkarrekin zer egin dezakegun gogoetatzeko? Fernando Valladares biologoak hainbat gako eman dizkie... [+]
Martxoak 8a heltzear da beste urtebetez, eta nahiz eta zenbaitek erabiltzen duten urtean behin beren irudia morez margotzeko soilik, feministek kaleak aldarriz betetzeko baliatzen dute egun seinalatu hau. 2020an, duela bost urte, milaka emakumek elkarrekin oihukatu zuten euren... [+]
Ur kontaminatua ur mineral eta ur natural gisa saltzen aritu dira urte luzeetan Nestlé eta Sources Alma multinazional frantsesak. Legez kanpoko filtrazioak, iturburuko ura txorrotakoarekin nahasi izana... kontsumitzaileen osagarria bigarren mailan jarri eta bere interes... [+]
Martxoak 8aren izaera iraultzailea berreskuratzeko deia egin du Itaia emakumeen antolakunde sozialistak. Irene Ruiz Itaiako kideak azaldu digunez, “oldarraldi erreakzionarioaren eta matxismoaren aurrean proposamen iraultzailea hauspotu eta kontzientzia sozialista... [+]
Gazteagotan baino lotsa handiagoa dauka, baina horrek ez dio saltsa askotan ibiltzeko gogoa kentzen Leire Zabalza Santestebani (Iruñea, 1990). Beste gauza askoren artean, Motxila 21 musika taldeko kidea da. Nabarmendu du musika gauza asko aldarrikatzeko bide izan... [+]
Gizakiok berezkoa dugu parte garela sentitzeko beharra. Parte izateko modu hori jasotako hezkuntza, ingurua... formateatzen joaten da.
Identitateak ezinegon asko sortzen du gizakiongan. Batzuetan, banaketak ere eragiten ditu, ezin dugulako jasan beste baten identitatearen... [+]
Satorralaia plataformak eman du gainkostuaren berri, informazioa Jaurlaritzari eskatutako txosten batetik aterata. Donostiako metroaren Mirakontxa-Easo zatiaren lanak 53 milioi eurotan esleitu ziren, eta egungo aurrekontua 139,4 milioi eurokoa da. Donostiako metro-pasantearen... [+]
Miopia gero eta gehiago eta gero eta lehenago ari da garatzen, eta horren arriskua da dioptriak gehitzen joatea eta helduaroan begiari lotutako hainbat gaitz izateko aukerak dezente handitzea. “Eguzki-argia jasotzea inportantea da, eta denbora asko ez igarotzea oso gertu... [+]
Martxoaren 8an kalera ateratzera deitu ditu herritarrak mugimendu feministak, "desberdinkeriek bere horretan" dirautelako. Zapalkuntza mekanismo berriak agertu direla salatu dute, eta feminismoa "ezkerreko borroken erdigunera" eramateko beharra... [+]