En o siguient vidio se pueden veyer imachens d'as zagueras edicions de Korrika:

A organización introduz un mensache secreto en o testigo, y dimpués de pasar por as mans de mils de personas, lo leyen en l'acto festivo que tien puesto en acabar a Korrika. Se considera una honor levar o testigo de fusta, con a insignia vasca; asinas, asociacions, institucions y personas a titol individual "mercan" kilometros en pro d'a luenga. A corrida la organizan as escuelas populars integradas en AEK, asociación que tien como labor amostrar euskara y alfabetizar a personas adultas; pa ella son os diners que se replegan en ixe crowdfunding chigant.

O euskera ha estau a pocas de desapareixer, y encara hue ista luenga charrada por alto u baixo un millón de personas ye, seguntes a UNESCO, en risgo de desaparición. Ixe risgo ye notorio en qualques zonas. En qualques puestos ye oficial, si bien no en a mayor parte d'o territorio do se charra. Korrika une a totalidat de dito territorio, en un ambient festivo. Os ciudadanos y as ciudadanas que tienen una actitut activa a favor d'o euskera aprofitan que a iniciativa pasa por as suyas ciudatz, lugars u barrios pa organizar actividatz a favor d'a suya luenga y pa quitar as suyas reivindicacions a la carrera. Korrika, igual que a suya organizadera AEK, ye una iniciativa surtida d'a sociedat civil vasca, se celebra cada dos anyos y iste anyo celebra a suya 19a edición. A la vista d'o suyo exito, qualques comunidatz con idiomas minorizaus ha empecipiau a organizar corridas similars: en Catalunya, Irlanda, Galas, Bretanya, Galicia y Val d'Arán corren en favor d'a suya luenga.

¿Por qué amenista o euskera a Korrika?

O euskara ha sufriu un gran retroceso en o pasau recient, mas que mas en os zaguers tres sieglos. Os y as fablants han estau obchecto de moflas, pinyoras, batans, etc. por fablar en euskara. Asínas as cosas, a persecución psicolochica ha chugau, entre muitos atros factors politicos, un papel determinant pa que a chent deixase de costau o suyo idioma en favor d'o castellano u o francés. As politicas lingüisticas d'Espanya y Francia han influiu dreitament contra o euskara, cosa en que coinciden a mayoría d'os y as lingüistas.

L'aniello ye un d'os simbolos mas crudels d'a opresión sufrida por o euskera. Charrar en dita luenga yera viedau en a escuela, y quan o profesor u a profesora escuitaba a bell alumno charrar-lo, le daba l'aniello, pa que ella u ell fese o mesmo entre os suyos companyers/as. Se promoveba que os/as ninos/as se delatasen mutuament, y a la fin d'a semana se castigaba, a ormino fisicament, a qui portase l'aniello. Muitos/as plegoron a odiar a suya luenga, y a la postre decidioron de no transmitir-la a os suyos fillos/as, pa que no sufrisen o que heban sufriu ells/as. Testimonios replegaus en tot o País Vasco contrimuestran que l'uso de l'aniello ha estau cheneralizau a lo menos entre os dos zaguers sieglos, y encara hue viven muitas personas que l'han sufriu.

En o Estau Espanyol se viedó o euskera de raso en una dictadura que duró 40 anyos, plegando a establir una Guardia Urbana vestida de paisano que cosiraba en qué idioma charraba a chent y imposaba castigos. Eliminoron o euskera quasi de tot d'a vida publica, presentando-lo como un idioma contrario a la modernidat.

Dende o decenio d'os 50, y con mas fuerza dende o d'os 60, en o País Vasco se creyoron escuelas en casas privadas, organizadas clandestinament. Naixió asinas un movimiento renovau a favor d'a luenga. Entre o decenio d'os 70, con l'ambient politico en plena efervescencia, mils de personas s'alfabetizoron; pa ixo, o movimiento euskaltzale creyó as escuelas d'AEK. Una vegada rematada a dictadura d'Espanya, en 1980, a necesidat de financiación levó a que qualques soniadors/as d'a epoca creyasen a iniciativa Korrika.

Tot y que han pasau 35 anyos dende alavez, o euskera no ye oficial en a mayor parte d'o territorio do se charra. En ixas zonas, a causa que a escuela publica no ofreixe a oportunidat d'estudiar en euskera, mils de ninos y ninas han de recorrer mils de kilometros anyalment pa estudiar en euskara en bella escuela privada (ikastola) do s'ensinya en euskara situada difuera d'o suyo lugar. En l'aria do o euskara ye oficial, tot y que s'han dau importants abances en colaboración con as institucions locals, o Gubierno d'Espanya denuncia a os concellos que funcionan en euskera. Amás, ha quedau gravau en a memoria popular cómo a policía espanyola zarró en 2003 o solo diario en euskera, Egunkaria, creyau con diners aportaus por a ciudadanía. En o Estau Francés a sola luenga oficial ye o francés, y bi ha habiu chuicios contra ikastolas que ensinyan en euskera, asinas como una denuncia contra un municipio que en o chinero pasau declaró a o euskara oficial.

“O euskara ha saliu a la carrera, imos todas a la Korrika!”

Bells expiertos afirman que d'as 7.000 luengas que hue se charran en o mundo a metat desapareixerá entre iste sieglo. En o País Vasco no han deixau que a suya luenga se pierda, si bien encara tienen por debant una enorme labor pa aconseguir a suya normalización.

Frases como “O euskara ye o nuestro solo territorio libre”, “Una luenga no se pierde porque qui no la conoixen no la aprenden, sino porque qui la conoixen no la charran” u “Qué poliu ye escuitar-te charrar en euskera” se pueden leyer en un ixambre de casas, camisetas, botigas y comercios. Argüellosos como pueblo por aconseguir quitar ta debant una actividat chigant como a Korrika, que precisa d'o treballo de cientos de voluntarios, mils de ciudadanas anonimas se cargarán d'enerchía pa seguir treballando por a suya luenga, pa empoderar-se y pa continar vivindo en o mundo con un punto de gollada propio.

O recorriu d'a 20a edición d'a Korrika:

Itzulpena: Colla de Luengas de Puyalón.