50 urte “gure greba” egin genuela
Egunotan , duela 50 urte, frankismo zapaltzaileenaren erdian, sei hilabeteko greba gogor bat amaitu zen AHVren esku zegoen Etxebarriko Laminación de Bandas lantegian: Francoren garaian egindako luzeena, 1966 eta 1967 artean. Nolabait, euskal langile mugimenduaren bilakaera markatu zuen.
Greba hura liburutxo batean jaso zen, eta hor erakusten da bere 900 langileen borroka ez ezik, emazte eta senideek, ikasleen sektoreak, Elizak eta beste enpresetako langileek elkartasunez egindakoa. Horregatik da, “gure greba”.
Grebaren helburua zen langileentzako pizgarri ekonomikoak hobetzea lan erritmoak handitu zirelako; harridura eta haserrea sortu zituen patronalean eta gobernu frankistako kideen artean. Beren boterea zalantzan jartzen zuen mehatxu gisa ikusi zuten, eta hortik erantzun biolentoa: errepresioa, atxiloketak, erbesteratzeak, kaleratzeak... eta salbuespen egoera. Hala ere, langileek eta elkartasun sareak mugimenduarekin jarraitu zuten, 163 egunen ostean indarrez zapaldua izan zen arte.
Grebak hainbat irakasgai utzi zituen. Ez zuen helburu ekonomikoa bete, baina diru-papur batzuk baino askoz gauza gehiago lortu zituen: frankismoko gobernu polizial eta armatuaren babesa zuen patronalaren aurrean, lortu zuen duintasuna mantentzea. Elkartasun sare oso bat osatu zuen, erresistentzia kutxa bildu, eta langileak auto-antolaketaz ahaldundu ziren. Kapital horrek guztiak etorkizuneko grebak egiteko balio izan du, bost langile masakratu zituzten 1976ko Gasteizkoa kasu. Bilboko Arte Ederretako greba edo Bizkaiko erresidentzietakoa, esaterako, iraganeko eta gaur egungo adibide dira, “gure grebaren” lorratza jarraitzen baitute.
Otxandioko bonbardaketaren erantzule nagusietako bat da Angel Salas Larrazabal urduñarra. Hortaz, herritarren aurka Euskal Herrian eginiko lehen bonbardaketan parte hartu zuen.
German Rodriguez eta Joseba Barandiaran omendu, eta langile mugimenduaren alde egindako lana txalotu dute Iruñean. Palestinari ere elkartasuna adierazi diote, sanferminetan urteroko zitan Iruñean.
Migratzaile familia batek irekitako denda baten aurrean ikur frankistak jarri dituztela salatu du Zurekin Nafarroa ezker koalizioak. Fiskaltzari eraman dizkiote datuak, gorroto delitu bat egon daitekeelako pankarta horren atzean.
1939 eta 1941 bitartean Igari eta Bidankoze arteko errepidea eraikitzera behartu zituzten frankismoaren 2.400 esklaboak omendu zituzten larunbatean, Igariko gainean. Errepresaliatu antifaxista haien memoriak gure bidea izan behar duela aldarrikatu zuten omenaldia antolatu zuen... [+]
Egin gintuztenen eta geure borondatearen kontra eraiki nahi izan zigutenen oinarria berriro ere indar berritzen ari ote den nago.
Eskolako Kontseiluaren izenean honako baldintza hauek jartzen zitzaizkien, gerraostean, gure herrietara maistra lanera zetozenei, derrigorrean... [+]
Hari buruzko aipamenik apenas iritsi zaigu historia liburuetan, baina Jesús Carrera Olascoaga (Hondarribia 1911 – Alcala de Henares 1945) Espainiako Alderdi Komunistaren idazkari nagusi izatera iritsi zen. Frankistek atxilotu, torturatu eta fusilatua, bere... [+]
Madrilgo Cuelgamurosen, Erorien Harana deituriko monumentuan arkeologoak egiten ari diren indusketetan etengabe ari dira jasaten eskuin muturreko jendeen presioa, hala adierazi du Pako Etxeberria auzitegi-medikuak. Egunotan, biktima errepublikarren senideek bisitatu ahal izan... [+]
1971n hainbat euskal abadek Zamorako espetxe hartatik ihes egiteko plana bertan behera geratu zen, poliziek tunela deskubritu ondoren. Nicanor Acosta abade-ohi komunistak Apaiz Kartzela dokumentaleko egileei elkarrizketa batean esan zien Santiago Carrillo izan zela salatzailea:... [+]
Hiru urteko lanaren emaitza jaso du Iruñeko Udalak sinatutako dekretuak. Auzotik sortutako ekimenari esker, zazpi kale eta hiru plaza izendatuko dituzte.
Fuerteventura (Kanariar Uharteak), 1954ko otsailaren 11. Tefiako Nekazaritza Kolonia abian jarri zuten uharteko aireportu abandonatuan, basamortuaren erdian. Nekazaritza kolonia eufemismoaren atzean, praktikan, kontzentrazio eremua izan zen Tefia, nagusiki LGBTI komunitateko... [+]
1936ko Gerra amaitzear zela, Franco diktadoreak Pirinioetan milaka bunker eraikitzea agindu zuen. Mendian horiek ikusten aspaldi ohituak gaude, baina ez genekien defentsarako lerro erraldoi bat osatzen zutela, eta azken urteetan berreskuratzeko ekimenak jarri dira abian. Izan... [+]
Francisco de la Cruz Orellanaren gorpuzkiak identifikatu ditu Gogora Institutuak, eta bere senideen eskuetan utzi ditu.
Olentzero poliziaren jomugan ibili zen 1940ko hamarkadaren bukaeran. Haurren bahiketa eta hilketagatik? Ez! Izan zitekeen, Olentzerok umeak zakuan sartu eta itsasora ematen zituela, edo igitaiarekin etortzen zela umeei lepoa moztera esaten baitzen. Baina, ez, polizia atzetik... [+]
Frankismoa ez zela 1975ean amaitu diktadoreak ohean azken hatsa eman zuenean, hori badakigu. Erregimenaren haziek bizirik iraun zuten poliziaren tortura ziegetan, justizia auzitegien sumarioetan eta militarren zein politikarien deklarazio kolpistetan –Aznarrek azkenaldian... [+]