2016, inoiz erregistratutako urterik beroena
Munduko Metereologia Erakundeak (MME) datua kezkagarriak eman ditu urtero klimaren egoerari buruz ematen duen txostenean. Inoiz neurtutako urterik beroena izateaz gain, 2016an goia jo du itsas mailak, hala nola ozeanoen gainazaletako beroak. Artikoko izotzaren zabalerak, berriz, beheranzko joerari eutsi dio, eta aurreko urteetan ez bezala gauza bera gertatu da Antartikakoarekin.
Erregistroak daudenetik iazkoa izan da urterik beroena, MMEk jakinarazi duenez. Batez besteko tenperatura industrializazioaren aurreko garaikoa baino 1,1 gradu altuagoa izan da. Ez da ahaztu behar 2015ean adostutako klima aldaketari buruzko Parisko Hitzarmenaren helburu nagusia dela tenperatura igoera hori bi gradukoa baino txikiagoa izatea mende honen amaieran, eta ahal den heinean ez dadila pasa 1,5 ºC-tik.
Beroketa globalaren eragile nagusiak, atmosferako karbono dioxido kontzentrazioak, milioiko 400 parteen langa gainditu zuen 2015ean (2016ko daturik ez dago oraingoz), eta ez du luzaroan behera egingo, bihar bertan emisioak gutxitzen hasiko bagina ere.
Itsas maila gora, izotza behera
Planetako tenperatura globala bezala, itsasoko gainazalarena ere inoiz neurtutako altuena izan zen 2016an. Itsas maila, bestalde, hogei zentimetro altuagoa da orain XX. mende hasieran baino, MMEren hitzetan. Horren arrazoi nagusietako bat –ez bakarra– Artikoko eta Antartikako izotzaren urtzea da. Artikoan negu amaieran gertatu ohi den izotzaren zabalera maximoa (iazko martxoaren 24an neurtua), 1979-2016 bitarteko baxuena izan zen.
Artikoaren kasuan luze dirauen joeraren jarraipena da izotz galera. Antartikarenean, berriz, ezustekoa izan da hain erregistro baxuak izatea, azken urteetan izotz-geruza berreskuratzen ari ziela zirudien eta.
MMEk ohartarazi du lotura argia dagoela gizakiak eragindako klima aldaketaren eta 2016tan behatutako zenbait muturreko gertakari metereologikoren artean. Horien arrean, aipatzekoak dira Ertamerika eta Afrikako lehorte larriak –elikadura krisia eragin zutenak–, eta Haiti jo zuen Matthew urakana.
Ingurumena, bioaniztasuna, uraren gestioa eta haurren beharrak oinarri hartuta, ikastetxeetako patioak aldatzeko proiektu kolektiboa jarri dute martxan Pirinio Atlantikoetan; Euskal Herriko lau herrik hartuko dute parte. Iruñean ere, itzal eta landare gehiago izango... [+]
Zeintzuk dira gure benetako beharrizanak ondo bizitzeko? Zer da ondo bizitzea? Galdera hauei erantzutea funtsezkoa da gehiegikeriaren gizartean, are gehiago larrialdi klimatiko, ekologiko eta zibilizazio krisiaren garaiotan.
Azken urteotan nabaritu den beroketa globalaren emendatzea neurri batean kutsadura murriztearen ondorioa da, hain zuzen, murriztuz doazen aerosol sufredunen isurketek, berez, berotegi efektuaren zati bat konpentsatzen dutelako. Paradoxa horrek egoera berri batean sartzen gaitu,... [+]
Ostegunean hasi da uda. Hartara, udaberriko eguraldiaren balorazioa eta udakoaren iragarpena egin du gaur AEMETek. Apirila 1961az geroztik hilabeterik lehorrena izan den arren, udaberri “arrunta” izan da eta uda ohi baino beroagoa izatea aurreikusi dute.
Elba ibaiaren arroa, 1417. Lehorteak eraginda ibaiaren mailak nabarmen egin zuen behera, eta norbaitek ur maila markatu zuen harri batean, idazkun bat zizelkatuta: “Harri hau berriro ikusten baduzu, negar egingo duzu. Ura maila honetan zegoen 1417... [+]
Ozeano Barean, atoloi apalez osatuak, Marshall uharteak dira klima aldaketaren aurrean herrialde hauskorrenetakoak, itsas mailaren gorakadak zuzenki mehatxatzen dituelako. Bertako gobernuak egokitze plan sakon eta zehatz bat martxan jarri du, biztanleekin elkarlanean, behetik... [+]
Teofanes Aitorlea kronikalariak jaso zuenez, 763-764ko negua inoizko hotzenetakoa izan zen Konstantinoplan. Elurrak eta izotza hartu omen zuten bizantziar hiriburua eta Bosforon iceberg bat ere ikusi omen zuten.
Orain arte klima hoztea, besteak beste, jarduera... [+]
Frantziako Estatuaren menpe segitzen duen Indiako Ozeanoko Mayotte irlan biderkatuz doaz kolera kasuak. Uraren kudeaketa kaskarra izan ohi da eritasun horren zabalpenaren arrazoietan eta, hain justu, uraren krisi gogorrari aurre egin nahian dabiltza bertako herritarrak. Bigarren... [+]
Etiopia, Somalia eta Kenyako hainbat eskualdetan ia hiru urtez euririk gabe egon ondoren, azkenaldian urpetuak izan dira. Sasoi kontrasteak ohikoak izanik ere eskualde hartan, klima aldaketarekin larritzen dira, eta euriak hobeki baliatzeko hainbat tokiko ekimen garatzen ari... [+]
Hauteskunde-kanpainen arteko tarte gero eta estuagoan, komeni da XXI. mendeko urte erabakigarrietan sartu garela gogoraraztea. Adibide bakarra jartzearren, ozeanoen tenperatura-errekorrak etengabe gainditzeak izututa dauzka zientzialariak, eta dagoeneko ez dakite egoeraren... [+]
Munduko Meteorologia Erakundearen (MME) 2023ko txostenak erakusten du beste behin ere markak hautsi direla klimaren adierazle diren hainbat alorretan: berotegi-efektuko gasak, lurrazaleko tenperatura, ozeanoen berotzea eta azidotzea, itsasoaren mailaren igoera, Antartikako itsas... [+]
Jauzi Ekosoziala eragilea aurkeztu dute maiatzaren 4an Eibarren. Bere helburu nagusia "sistema ekozidaren aurrean, eta krisi anizkoitzen kontestu batean, Euskal Herrian justizia sozialean oinarritutako trantsizio ekosoziala bultzatzea da". Horretarako, "borroka... [+]
Ekosistema askok itzulera gabeko puntuak dituzte, hau da, estresa maila berezi bat pairatuz gero –izan klima aldaketa, kutsadura edo kalte fisiko zuzenarengatik– desagertzen ahal dira, eta ekosistemak haien artean konektatuak izanez gero hurrenez hurren elkar... [+]